ΧΑΜΕΝΟΣ ΣΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ

O Maricone Oublie, ένας άγνωστος στοχαστής στον τόπο μας καίτοι τον τίμησε με τη διετή διαμονή του, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της διαλεχτικής: επαναστάτης διανοούμενος αρχικά, κατέληξε ως γνήσιο τέκνο της εποχής του σε αμφιλεγόμενες έως και εκκεντρικές αναζητήσεις καταλήγοντας στην ψυχική και νοητική κατάρρευση. Ας είναι…



Μια ζωή ασυμβίβαστος με το κατεστημένο, μα πολύ περισσότερο με τον εαυτό του. Η ζωή του βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων. Δε σταμάτησε στιγμή να επεξεργάζεται τις θεωρίες του κι αν κανείς εμβαθύνει στην εργοβιογραφία του, γοητευμένος ανακαλύπτει ότι μια περίοδος της ζωής του είναι μια διαλεκτική άρνηση και ένα ξεπέρασμα της προηγούμενης. Στα έργα την πρώτης νιότης του, είναι εμφανής η επιρροή που άσκησε πάνω του ο “Πρίγκιπας του Αρνητικού” Γκυ Ερνεστ Ντεμπόρ. Πολλές από τις συζητήσεις τους, εν μέσω κρασοκατανύξεων στα καπηλειά της Δυτικής όχθης, με το Καλβαντός να δίνει το τέμπο, είναι αποτυπωμένες σ’ αυτά. Δεν είναι τυχαίο πως σημείο αναφοράς της Διεθνούς των Καταστασιακών είναι το βιβλίο που συνυπέγραψε με τον Ντεμπόρ: “Η Τέχνη ως Υπόσταση και η προοπτική του επαναστατικού ξεπεράσματός της”. Ήταν τότε που ο Ντεμπόρ χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Ζακ Ντε Μολέ, παραπέμποντας στον ηγέτη του μυστικού τάγματος των Ναϊτών , που τόσο ηρωικά κατασπαράχθηκε ηρωικά από τις φλόγες της Ιεράς Εξετάσεως.

Φυσικά η ρήξη δε θ’ αργήσει να έρθει, συνηθισμένη κατάληξη για τις σχέσεις των δύο αντρών, που πέρα από την οξύνοια χαρακτηρίζονται και για το πεισματώδες του χαρακτήρα τους.

Για πολλά έτη θα τον απασχολήσει η θρησκευτική ποίηση και δη των επαναστατικών αναβαπτιστικών κινημάτων του Μεσαίωνα. Θα γράψει την “Πραγματεία για τη θρησκευτική τέχνη” και το “Για την ένωση Τέχνης και Θρησκείας σε μια διαχωρισμένη σφαίρα”, που πραγματεύεται ζητήματα της λαϊκής θρησκευτικότητας. Θα γράψει, επίσης, τη βιογραφία του Ούγγρου Γιόχαν Κόζεφ, φίλου και συντρόφου του Τόμας Μίντσερ, όπου με τους χριστιανικούς του ύμνους ενέπνεε και εμψύχωνε τις ξυπόλυτες και πεινασμένες μάζες των χωρικών του μεσαίωνα κατά της αμείλικτης παπικής εξουσίας.

Το θεωρητικό του οίστρο θα διακόψει η δίψα του για δράση. Θα συμμετάσχει στις ανεπανάληπτες ταραχές του 68, παρέα με τους enrages. Εκεί θα βρει έντονα τα χαρακτηριστικά των αναβαπτιστικών κινημάτων. Θα δηλώσει: “όπως τα αναβαπτιστικά κινήματα είναι ο ταξικός πόλεμος που μιλάει για τελευταία φορά τη γλώσσα της θρησκείας, έτσι και οι ταραχές του Μάη είναι ο ταξικός πόλεμος που μιλάει για τελευταία φορά τη γλώσσα της πολιτικής”. Το πρώτο μέρος αυτής της δήλωσης θα το “δανειστεί” στη δεύτερη έκδοση της περίφημης Κοινωνίας του Θεάματος ο αξεπέραστος Γκυ Ντεμπόρ, το σπουδαιότερο ίσως βιβλίο του 20ου αιώνα.



Στις αρχές της δεκαετίας του 70 θα περιπλανηθεί στη Ευρώπη, όπου θα ζήσει ως γνήσιος μποέμ, μοιράζοντας τις νύχτες μεταξύ τεραστίων ποσοτήτων αλκοόλ και παθιασμένου έρωτα. Γυναίκες, αλλά και άντρες, κάθε ηλικίας θα μοιράζοντας για μια διετία την κλίνη του μαζί του, παρασυρόμενοι από την αδιαμφισβήτητη γοητεία του. Θα προκαλέσει μέγα σκάνδαλο όταν σε ένα ταξίδι του στην Ισπανία θα φτύσει, ως άλλος Μπρετόν, δημοσίως τον Σαλβαντόρ Νταλί αποκαλώντας τον “σαρδανάπαλο, ανοητόσαυρο και κουφιοκέφαλο φρανκικό”. Αποτέλεσμα ήταν να κατηγορηθεί ότι παίζει τη Διαλεχτική στα δάκτυλα, μα που το επιλήψιμο στην εμβάθυνση μέσω του παιχνιδιού;



Άνθρωπος χαμηλών τόνων καίτοι φασαριόζος, άθεος καίτοι βαθειά θρησκευόμενος, ασκητικός καίτοι φλογερός εραστής, ποιοτικός καίτοι γαρμπής, διανοούμενος καίτοι άνθρωπος της δράσης, φίλος του Τριστιάν Τζαρά καίτοι νιετνιετιστής (όρος που ο ίδιος ανακάλυψε σατιρίζοντας τον ντανταισμό).

Ορκισμένος εχθρός κάθε ορθοδοξίας γιαούρτωσε μπροστά στον τηλεοπτικό φακό τον γενικό γραμματέα του γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Ζωρζ Μαρσαί, αποκαλώντας τον “μικροτσούτσουνο σταλινικό, πρόωρο εκσπερματιστή και πόρνη της Μόσχας”. Θα γλιτώσει τη σύλληψη καταφεύγοντας στην Ινδία. Εκεί θα σηματοδοτηθεί η στροφή της σκέψης του σε πιο ιδεαλιστικά μονοπάτια.

Θα ασπαστεί τις ιδέες του μοντεραλισμού, της πιο ριζοσπαστικής, αλλά και μυστικιστικής τάσης της “βαθειάς οικολογίας (deep ecology)”, κράμα εσωτερισμού και πολιτικής οικολογίας. Σύμφωνα με τα παράξενα δόγματα του μοντεραλισμού, η γη πάλιωσε και άρχισε να χαλάει. Το κίνημα πρότεινε ως λύση τον συλλογικό παγκόσμιο διαλογισμό, προκειμένου η γη να αρχίσει να περιστρέφεται ανάποδα, ώστε να ανανεωθεί.



Δε θα αργήσει αν επισκεφθεί τα μέρη μας. Γοητευμένος από τη φυσική ομορφιά και αρμονία του ελληνικού τοπίου θα εγκατασταθεί στην Ύδρα για δυο χρόνια. Εκεί θα επεξεργαστεί τη θεωρία που τον καθιέρωσε στους ιδεαλιστικούς κύκλους. Με το βιβλίο του “Ο τεμαχισμός του μη υλικού: το πρόβλημα της ύπαρξης και της υπόστασης”, θα έρθει σε αντίθεση με τον αναγεννησιακό μετανεωτερικό νεοπλατωνισμό, που “έλυνε” το γνωσιολογικό ζήτημα πρεσβεύοντας ότι οι ιδέες έπεφταν κάθετα, όπως οι σταγόνες της βροχής, στα κεφάλια των ανθρώπων. Κάποιοι μάλιστα θέλησαν να επιβάλουν στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις να φορούν καπέλα, προστατεύοντας, κατά πως νόμιζαν, την κοινωνική ευταξία από ανατρεπτικές ιδέες! Για αυτόν οι ιδέες πλανώνται, αιωρούνται και στροβιλίζονται ωσότου βρουν το κατάλληλο δοχείο-νου, για την εισχώρησή τους. Πολλές φορές όμως, όπως στην περίπτωση Λένιν, γίνονται λάθη και οι σωστές ιδέες μπαίνουν σε λάθος μυαλά.



Μπορεί η σκέψη του να απομακρύνθηκε τα μάλα από την ορθόδοξη επαναστατική κουλτούρα, μα έμεινε ανεξίτηλη η όρεξή του να προκαλεί σκάνδαλα. Σάλο στους κύκλους της διανόησης προκάλεσε η παραληρηματική του συνέντευξη στη Limperation το 1980, όπου αποκάλεσε τον Ντεμπόρ “κακόφωνη Έντιθ Πιάφ της Δυτικής Όχθης” και δήλωσε ότι σταμάτησε να κάνει παρέα με τον Καστοριάδη επειδή έπεφταν οι τρίχες από τα μαλλιά του στη σούπα του!!! Στην ίδια συνέντευξη δήλωσε πως “η ανθρωπότητα είναι υπερεκτιμημένη, αφού μόνο σ’ αυτήν ένας Βανεγκέμ θα μπορούσε να θεωρείται διανοούμενος”. Το αποκορύφωμα του παραληρήματος ήταν η τουλάχιστον αυθάδης και υβριστική δήλωση του “αν ο κώλος μου είχε τρίχες θα ήταν ίδιος ο Ουμπέρτο Έκο, ενώ τώρα που δεν έχει είναι ίδιος ο Φουκώ”.



Ως γνήσιο τέκνο της ταραγμένης εποχής του, θα εγκλειστεί το 1983 σε ψυχιατρείο, αφού πρώτα μας έδωσε με την τελευταία αναλαμπή του πνεύματός του το εκπληκτικό “Η Αυτοπραγμάτωση του Ατόμου έξω από τον εαυτό του”. Θα μας αποχαιρετήσει ένα χρόνο αργότερα, 45 Μαϊων, αναγκάζοντας το ταλαιπωρημένο του σώμα να αποχωριστεί την ταραγμένη του ψυχή. Ήταν 23 Μαϊου του 1984, όταν βρέθηκε κρεμασμένος στο θάλαμο της κλινικής όπου “νοσηλευόταν”.



Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης



Τήνος, Ιούνιος 1996