Η πείρα δράσης του ΚΚΕ από τις αρχές της δεκαετίας του '90

ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ

• Τα 90 χρόνια του ΚΚΕ: Εξαγωγή συμπερασμάτων από την Ιστορία του
• Η ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος στο 13ο συμπόσιο της εφημερίδας «Γιούνγκε Βελτ» για την Ρόζα Λούξεμπουργκ

Δημοσιεύουμε σήμερα την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στο 13ο συμπόσιο για την Ρόζα Λούξεμπουργκ, που διοργάνωσε στις 12 Γενάρη στο Βερολίνο η αριστερή εφημερίδα «Γιούνγκε Βελτ». Η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, στην οποία συμμετείχε και ο Μπάμπης Αγγουράκης, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων, πήρε μέρος στις εκδηλώσεις τιμής στους δολοφονημένους, από την αντίδραση το 1919, κομμουνιστές ηγέτες Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ, στη μεγάλη αντιιμπεριαλιστική συγκέντρωση και συναντήθηκε με Ελληνες μετανάστες στη Γερμανία.

Η ομιλία έχει ως εξής:

Οπως ίσως γνωρίζετε, το ΚΚΕ, το 2008, κλείνει 90 χρόνια ζωής και δράσης στην Ελλάδα και στο διεθνές πεδίο ως αναπόσπαστο τμήμα του διεθνούς κομμουνιστικού και αντιιμπεριαλιστικού κινήματος. Οργανώνουμε εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Επιδιώκουμε, η επέτειος αυτή να δώσει ώθηση στην ιδεολογική και θεωρητική ωρίμανση του Κόμματος, στη βελτίωση της ικανότητάς του να συγχωνεύεται με τις λαϊκές μάζες, αλλά και να ασκεί πρωτοποριακή επίδραση στο κίνημα, στις εξελίξεις, στις θετικές διεργασίες, στις ριζοσπαστικές ανακατατάξεις, στην αλλαγή συσχετισμού δύναμης. Είναι χρονιά ανάληψης μεγαλύτερων ευθυνών απέναντι στην εργατική τάξη της χώρας, στο λαό, αλλά και χρονιά για μεγαλύτερη συμβολή στο κίνημα της Ευρώπης, στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, διεθνώς. Είναι χρονιά μεγαλύτερων απαιτήσεων από τον εαυτό μας στο προσωπικό και το συλλογικό επίπεδο.

Ηδη, τα τελευταία χρόνια, υλοποιώντας απόφαση του Κόμματος, από τη 10ετία ακόμα του '80, είμαστε σε φάση μελέτης της Ιστορίας του Κόμματος. Εχουμε ήδη εκδώσει τον πρώτο τόμο της Ιστορίας του Κόμματος έως την περίοδο του 1949, οπότε λήγει ο τρίχρονος ηρωικός αγώνας του ΔΣΕ, και τώρα βρισκόμαστε στην πορεία επεξεργασίας του δεύτερου τόμου της Ιστορίας από το 1949 έως το 1974. Ταυτόχρονα, εδώ και χρόνια εκδίδουμε κατά διαστήματα τα ΕΠΙΣΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΑ του Κόμματος, που περιλαμβάνουν αποφάσεις κομματικών οργάνων και ντοκουμέντα που δίνουν τη δυνατότητα στον ιστορικό και όποιον ενδιαφέρεται να τα αξιοποιήσει. Από τα μέσα του 2007, λειτουργεί στο σπίτι όπου έζησε ο Χαρίλαος Φλωράκης και που είχε παραχωρήσει στο Κόμμα ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙ IΣTOPIKO ΑΡΧΕΙΟ ΣΕ ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΟΡΦΗ που συνεχώς εμπλουτίζεται όπου δίνεται η δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με ιστορικά ντοκουμέντα νέοι, επιστήμονες, μελετητές της Ιστορίας του Κόμματος και του κινήματος.

Το θεωρητικό όργανο της ΚΕ, η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», επίσης σε κάθε τεύχος δημοσιεύει άγνωστα στο ευρύ κοινό ιστορικά κομματικά ντοκουμέντα, ενώ γίνονται και ειδικές εκδόσεις.

Εκτιμάμε ότι για ένα κομμουνιστικό κόμμα έχει πολύ μεγάλη σημασία, με απόσταση χρόνου, να σκύβει πάνω στην Ιστορία του, σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα, να τα εξετάζει βεβαίως παίρνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες που συνέβησαν αλλά και με βάση την εκ των υστέρων πείρα, που πάντα είναι πιο πλούσια σε σύγκριση με την περίοδο διαμόρφωσής της. Αλλωστε, οι ιστορικές τάσεις και τα αποτελέσματά τους φαίνονται σε ένα πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, γι' αυτό υπάρχει η Ιστορία ως επιστήμη.

Κατά τη γνώμη μας, κεντρικό ζήτημα είναι η βαθύτερη μελέτη και, όταν απαιτείται, η αυτοκριτική εξέταση της κομματικής δράσης από τη σκοπιά της στρατηγικής του Κόμματος, αλλά και της συμμετοχής και στάσης του στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Η πείρα του Κόμματος και η διαμόρφωση της στρατηγικής του την περίοδο '89 - '91 έως σήμερα

Στη σημερινή μου ομιλία θεωρώ χρήσιμο να σταθώ στην πείρα του Κόμματος, στις επιλογές του, στη στρατηγική που αυτό έχει χαράξει και έχει εμπλουτίσει στο διάστημα από το 1991 έως σήμερα. Η περίοδος χαρακτηρίζεται από την έναρξη της διαδικασίας της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην ΕΣΣΔ και στις σοσιαλιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη στρατηγική που επεξεργάστηκε ο ιμπεριαλισμός κάτω από τη σημαία της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης.

Με την ευκαιρία, υπογραμμίζουμε ότι η στρατηγική του ιμπεριαλισμού δε χαράχτηκε ως αποτέλεσμα της αλλαγής του συσχετισμού δύναμης στις αρχές της 10ετίας του '90. Είναι κυρίως αποτέλεσμα των δικών του εσωτερικών αναγκών, αντιφάσεων και αντιθέσεων. Απλά, διευκολύνθηκε να την εξαπολύσει, συναντώντας λιγότερες αντιστάσεις σε σύγκριση με το παρελθόν. Βεβαίως, η απόκρουση και ανατροπή της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής προς όφελος των λαών, προς όφελος του σοσιαλισμού είναι ζήτημα ανατροπής του συσχετισμού δύναμης σε εθνικό επίπεδο, σε μια χώρα, σε έναν κύκλο χωρών, σε διεθνικό επίπεδο.

Το ΚΚΕ πέρασε τη δική του εσωτερική κρίση στις αρχές της 10ετίας του '90, κατά τη διάρκεια της οποίας παρενέβησαν ενεργά και οι αστικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας. Χωρίς προσχήματα, στήριξαν πολύμορφα εκείνο το τμήμα των στελεχών του Κόμματος, ειδικότερα τα μέλη της ΚΕ, που έθεσαν ως στόχο τους τη διάλυση του ΚΚΕ και τη διάχυσή του σε ένα αριστερό σχήμα συνεργασίας που πανηγύριζε για την ήττα των δυνάμεων του σοσιαλισμού. Τότε φάνηκε δυνατό ότι με την περιθωριοποίηση ή διάλυση του ΚΚΕ να κυριαρχήσει απόλυτα η άποψη ότι ο σοσιαλισμός είναι ουτοπία, άρα το κύριο και βασικό είναι ο εξανθρωπισμένος καπιταλισμός. Δεν είναι τυχαίο ότι από τότε στη χώρα μας πολύ συχνά ακούμε περί του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, περί του άγριου καπιταλισμού, περί του ακραίου καπιταλισμού, περί του καπιταλισμού που αναιρεί τον εαυτό του λόγω της βαρβαρότητας που επιδεικνύει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ουτοπία από το να γυρίσουμε στην περίοδο της αυγής του καπιταλισμού, στην περίοδο του γαλλικού διαφωτισμού και ρομαντισμού που προ πολλού έχει ξεπεραστεί εξαιτίας της ιστορικής εξέλιξης. Ούτε, βεβαίως, δίνουν απάντηση στα κρίσιμα λαϊκά προβλήματα, στη στρατιωτικοποίηση και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο οι σοσιαλδημοκρατικές συνταγές κεϋνσιανού ή νεοκεϋνσιανού τύπου. Δεν είναι δυνατόν σήμερα να αγνοηθούν οι νόμοι και οι έμφυτες τάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Η απάντηση βρίσκεται προς τα εμπρός, στο σοσιαλισμό που πρέπει σήμερα να εμπλουτιστεί με την πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του 20ού αιώνα, με προϋπόθεση την επιστημονική αντικειμενική αποτίμησή της, την κριτική της θεώρηση εκεί που πρέπει και απαιτείται.

Το σχίσμα που εμφανίστηκε στο Κόμμα δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η διαπάλη ανάμεσα στο δεξιό οπορτουνισμό και τις δυνάμεις του Κόμματος που, ανεξάρτητα από τις διεθνείς εξελίξεις, εξακολουθούσαν να πιστεύουν στην αναγκαιότητα της επαναστατικής πάλης για το σοσιαλισμό, τον κομμουνισμό.

Το ΚΚΕ το 1991 ήταν υποχρεωμένο να αντισταθεί στον αχαλίνωτο αντικομμουνισμό, σε μια σειρά επιθέσεις σε βάρος του που έπαιρναν τα χαρακτηριστικά πολιτικής σκευωρίας. Ηταν υποχρεωμένο, σε συνθήκες υποχώρησης και μείωσης των δυνάμεών του, να σταθεί στα πόδια του, να ανταποκριθεί, χωρίς καμιά καθυστέρηση, στην οργάνωση της αντίστασης του εργατικού και λαϊκού κινήματος στο πρώτο κύμα των ιδιωτικοποιήσεων, των ανατροπών κατακτήσεων που ξεκίνησε με την κυβέρνηση της ΝΔ. Στον πόλεμο που ξεκίνησε στα Βαλκάνια. Σε συνθήκες, όπου το ΠΑΣΟΚ, η ελληνική σοσιαλδημοκρατία περνούσε σε φάση πλήρους επιθετικής προσαρμογής στη σύγχρονη ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων. Η ελληνική σοσιαλδημοκρατία αισθανόταν και αυτή πλήρως απαλλαγμένη από αντιιμπεριαλιστικά και αντιμονοπωλιακά συνθήματα που χρησιμοποιούσε τη 10ετία κυρίως του '70 και επιζούσαν ως ένα βαθμό και τα επόμενα χρόνια, χωρίς βεβαίως κανένα αντίκρισμα στην πρακτική της ως κυβέρνηση.

Βεβαίως, μετά τις εξελίξεις του '89 - '91 είχαμε πλήρη συνείδηση ότι δεν ήταν δυνατόν να συνεχίσει τη δράση του το ΚΚΕ δίχως παράλληλα και ταυτόχρονα να δώσει απάντηση στο μεγάλο ερώτημα που φυσιολογικά ανέκυψε «μήπως η νίκη της αντεπανάστασης και η καπιταλιστική παλινόρθωση θέτουν σε ιστορική αμφισβήτηση τη δυνατότητα και ρεαλιστικότητα περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό». Ημασταν υποχρεωμένοι να απαντήσουμε, αν η καπιταλιστική παλινόρθωση ήταν νομοτέλεια ή αφορούσε μια συγκεκριμένη διαδικασία σοσιαλιστικής οικοδόμησης, να εξακριβώσουμε ποια ήταν τα σημεία και τα πεδία της αρνητικής στροφής και πώς αυτά εκκολάφθηκαν.

Ημασταν υποχρεωμένοι να απαντήσουμε στις θεωρίες που δυνάμωσαν και απλώθηκαν ότι μπορεί να γίνει μετατροπή του καπιταλισμού σε σοσιαλισμό δίχως τις βασικές νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Συνειδητοποιούσαμε ότι οι απαντήσεις δεν μπορούσαν να δοθούν με επιλεκτικά αποσπάσματα από τα έργα των κλασικών, αλλά με τη συγκεκριμένη αντικειμενική διερεύνηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Δε μεταθέσαμε σε άλλους τις ευθύνες, ούτε σηκώσαμε τα χέρια, να απαντήσουμε «εμείς τι φταίμε, εμείς δεν ήμασταν κόμμα εξουσίας».

Ταυτόχρονα, οφείλαμε να μελετήσουμε βαθύτερα τις εξελίξεις στον ελληνικό, ευρωπαϊκό και διεθνή καπιταλισμό, με στόχο να επεξεργαστούμε το νέο Πρόγραμμα του Κόμματος δίχως το οποίο δεν μπορούσαμε να ανταποκριθούμε στα καθημερινά προβλήματα.

Διανύσαμε έως το 1996, οπότε έγινε το 15ο Συνέδριό μας, που ήταν προγραμματικό, μια δύσκολη πορεία ιδεολογικής πολιτικής και οργανωτικής ανασυγκρότησης του Κόμματος στις νέες συνθήκες. Οφείλαμε να συνδυάσουμε τη δράση μας στο εργατικό και γενικότερο κίνημα για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, με την έναρξη θεωρητικής μελέτης, με την οργάνωση και της ιδεολογικής αντεπίθεσης.

Δε μας βρίσκουν σύμφωνους απόψεις που λένε ότι η στρατηγική του Κόμματος καθορίζεται και αλλάζει κάθε φορά από το συσχετισμό δύναμης, ή ότι η πολιτική συμμαχιών διαμορφώνεται με τα μάτια στραμμένα στην εκλογική κάλπη. Η συμμαχία πρέπει να δυναμώνει το εργατικό και το λαϊκό κίνημα, να το ατσαλώνει, να το χειραφετεί, να πατάει στις κοινωνικές αντιθέσεις και συμφέροντα, να υπηρετεί τη στρατηγική.

Ανεξάρτητα από ελλείψεις και δυσκολίες που είχαμε, θεωρούμε ότι το διάστημα 1991 έως το 1996 ήταν ως ένα βαθμό καθοριστικό για την παραπέρα πορεία του Κόμματος. Επεξεργαστήκαμε το νέο Πρόγραμμά μας, το συνεκτικό πλαίσιο στόχων πάλης για το κίνημα, τη συσπείρωση δυνάμεων σε βασικά μέτωπα πάλης, τη συμμαχία. Πραγματοποιήσαμε πανελλαδική κομματική συνδιάσκεψη που κατέληξε στα πρώτα συμπεράσματα για τις αιτίες της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Την περίοδο αυτή βάλαμε τις βάσεις, για να περάσουμε από τη φάση της υποχώρησης των δυνάμεων, της άμυνας, στην αντεπίθεση, στη βελτίωση των θέσεών μας στο κίνημα, στο πολιτικό πεδίο.

Την περίοδο αυτή, ο ταξικός και πολιτικός αντίπαλος προσαρμόζει την τακτική του απέναντι στο Κόμμα. Αναγνωρίζει ότι δεν πέτυχε την περιθωριοποίησή του, την αυτοδιάλυσή του, την απομόνωσή του από το λαό. Συνεχίζει το ανοιχτό σφυροκόπημα, αλλά το συνδυάζει με πλάγια χτυπήματα πιο ύπουλα, ενώ ρίχνει το βάρος στη στήριξη κάθε αναχώματος, κατά προτίμηση οπορτουνιστικού, προκειμένου να παρεμποδίσει τη ριζοσπαστικοποίηση της λαϊκής συνείδησης.

Αποδείχτηκε ότι αυτό που ενοχλεί δεν είναι ο τίτλος, το σφυροδρέπανο, αλλά κυρίως ο στρατηγικός προσανατολισμός του Κομμουνιστικού Κόμματος, η επαναστατική στρατηγική του, η επαναστατική αισιοδοξία του.

Εχουμε διαμορφώσει ένα στέρεο υπόβαθρο, που μας επιτρέπει τα επόμενα χρόνια να παίξουμε έναν ακόμα πιο δραστήριο και αποτελεσματικό ρόλο στο εργατικό κίνημα, στις θετικές διεργασίες και ανακατατάξεις.

Χρόνο με το χρόνο, βελτιώνουμε την παρέμβαση και το ρόλο μας στο μαζικό κίνημα. Σήμερα, έχουμε αγκαλιάσει με σύγχρονες επεξεργασίες ένα πολύ μεγαλύτερο φάσμα προβλημάτων στο χώρο εργασίας και κατοικίας, στον ελεύθερο χρόνο, πάνω στα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, δημοκρατικά προβλήματα, στα προβλήματα του περιβάλλοντος, για τα ζητήματα των μεταναστών. Δίνουμε μάχη κατά των ρατσιστικών και ξενοφοβικών αντιλήψεων, κατά του εθνικισμού και σοβινισμού. Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα έχουμε, ως ένα βαθμό, καταφέρει οι τοπικές μας Οργανώσεις να αναπτύξουν ένα πιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης σε όλο το φάσμα των προβλημάτων, παίρνοντας υπόψη τις περιφερειακές και τοπικές παρεμβάσεις που γίνονται με άξονα το τέταρτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και το πρόγραμμα των τοπικών επενδύσεων σε σύμπραξη με ιδιώτες. Οι απαιτήσεις για επιστημονική μελέτη των ζητημάτων και τεκμηριωμένη αντιπρόταση πάλης είναι πολύ μεγαλύτερες σήμερα. Αυτές υλοποιούνται από τα Τμήματα της ΚΕ και από το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών.

Στις σημερινές συνθήκες, δύο είναι τα κύρια βάθρα πάνω στα οποία οικοδομούμε την παραπέρα ισχυροποίηση του Κόμματος: Η δράση μας στην εργατική τάξη, απ' τη μια, και στη νεολαία, απ' την άλλη, που σήμερα γίνεται ο ιδιαίτερος στόχος επίθεσης και ιδεολογικού αποπροσανατολισμού, με εξειδίκευση στις γυναίκες, στους οικονομικούς και πολιτικούς μετανάστες.

Η πρόοδος του ΚΚΕ δεν είναι θέμα εντυπώσεων, είναι θέμα υποδομής και προοπτικής. Μακριά από κάθε μικροαστική ανυπομονησία όπως και κάθε πνεύμα αυτοϊκανοποίησης.

Πώς αντιμετωπίζουμε ορισμένες δυσκολίες υποκειμενικού και αντικειμενικού χαρακτήρα

Είχαμε δυσκολίες προσαρμογής στις σύγχρονες απαιτήσεις, καθώς βάραινε η απειρία σε ένα μέρος του νέου στελεχικού δυναμικού που σωστά αναδείχτηκε, αλλά και στο γεγονός ότι και εμείς οι παλαιότεροι κουβαλούσαμε ακόμα το βάρος αντιλήψεων και εμπειριών προηγούμενων φάσεων, που τώρα πια είχαν ξεπεραστεί λόγω των εξελίξεων.

Είχαμε να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες επιλογές του ιμπεριαλισμού και μάλιστα σε συνθήκες βαθύτερης ενσωμάτωσης της χώρας στην ΕΕ μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Οι ελληνικές κυβερνήσεις τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ προωθούσαν συστηματικά το πακέτο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων με τις αποκρατικοποιήσεις, την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, τη διείσδυση των μονοπωλίων σε νέους τομείς όπου στο παρελθόν δεν είχαν τόσο ισχυρή παρουσία. Παλαιά και έμπειρα τμήματα της εργατικής τάξης περνάνε στην ανεργία και τη συνταξιοδότηση. Παραδοσιακοί βιομηχανικοί κλάδοι που έπαιζαν ρόλο στην ανάπτυξη του κινήματος είναι σε φθίνουσα πορεία, ενώ εμφανίζονται νέες μορφές εργασιακών σχέσεων, νέοι κλάδοι, νέα επαγγέλματα, οι οποίοι στελεχώνονται με νέους σε ηλικία εργάτες και υπαλλήλους δίχως συνδικαλιστική πείρα. Εχουμε εξελίξεις στην κοινωνικοταξική διάρθρωση. Το ΚΚΕ υποχρεώνεται να δράσει σε νέους χώρους, που απαιτούν νέα πείρα, νέες δεξιότητες αλλά και σωστή αξιοποίηση της παλιάς δοκιμασμένης πείρας στις νέες συνθήκες.

Μπροστά στο Κόμμα μας έμπαινε το ζήτημα να ρίξει βάρος σε ζητήματα κομματικής καθοδήγησης, ικανότητας να εντάσσει την τακτική στη στρατηγική του. Η απόσπαση της τακτικής από τη στρατηγική είναι μια ασθένεια που κατά τη γνώμη μας είχε χτυπήσει πολλά κομμουνιστικά κόμματα, είτε ως απόρροια ιδεολογικής παρέκκλισης είτε ιδεολογικής και θεωρητικής αδυναμίας, κάτω και από την πίεση των διώξεων, της απαγόρευσης νόμιμης δράσης.

Είναι μια ασθένεια που πρέπει να την προσέχεις συνεχώς να μη σε χτυπήσει, καθώς το τρέχον και το επίκαιρο σε τραβάει. Το κυριότερο πάντως πρόβλημα ήταν ότι το θεωρητικό επίπεδο του Κόμματος ήταν πολύ κατώτερο των απαιτήσεων. Και αυτό το ζήτημα, κατά τη γνώμη μας, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, ούτε μόνο σύγχρονο.

Η βάση της δουλιάς μας είναι η κοινή δράση κατά των μονοπωλίων, του ιμπεριαλισμού, γύρω από στόχους και αιτήματα πάλης που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες. Αυτή η γραμμή πάλης μπορεί να ασκήσει πίεση, φιλοδοξεί να παρεμποδίζει σκληρότερα αντιλαϊκά μέτρα, να αποσπά έστω κάποιες προσωρινές κατακτήσεις. Ταυτόχρονα, αυτή η γραμμή πάλης βοηθά στη διαμόρφωση συνείδησης για την αναγκαιότητα πάλης και συμμαχίας προς την επίλυση του προβλήματος της εξουσίας.

Η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ

Η γραμμή συσπείρωσης και πάλης που προτείνει το ΚΚΕ παίρνει υπόψη ότι η συμμαχία δεν μπορεί να βασίζεται στη συμφωνία στο ζήτημα του σοσιαλισμού. Δεν απαιτούμε να συμφωνήσουν μαζί μας στην αντίληψή μας για το σοσιαλισμό, στο πώς θα πραγματοποιηθεί το πέρασμα, κλπ. Ως βάση παίρνουμε τα κοινά συμφέροντα των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών κοινωνικών δυνάμεων, δηλαδή της εργατικής τάξης, των μικροαστικών στρωμάτων της πόλης και της υπαίθρου. Πίσω από τη γραμμή αυτή υπάρχει η ενσωμάτωση στη διαχείριση του συστήματος, η ήττα και η υποχώρηση, η όξυνση των κοινωνικών, πολιτικών και δημοκρατικών προβλημάτων.

Η αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή συμμαχία που προτείνουμε έχει ως στόχο τη νίκη της στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας, την κατάκτηση της λαϊκής εξουσίας που θα οργανώσει και θα διαμορφώσει τη λαϊκή οικονομία. Η λαϊκή εξουσία ως διακυβέρνηση, ανεξάρτητα από τη μορφή της και πολύ περισσότερο ως περιεχόμενο, δεν έχει καμία σχέση με τα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά σχήματα συνεργασίας. Αναφερόμαστε σε ταξική και όχι μόνο κομματική αλλαγή στο επίπεδο της εξουσίας.

Βασικά της χαρακτηριστικά είναι η κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, ο παραγωγικός συνεταιρισμός εκεί που δεν έχει πραγματοποιηθεί ικανή συγκέντρωση, ο πανεθνικός σχεδιασμός με εξειδίκευση κλαδική και περιφερειακή, ο εργατικός λαϊκός έλεγχος, οι νέοι λαϊκοί θεσμοί εξουσίας. Η αποδέσμευση από διεθνείς δεσμεύσεις και επιλογές που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη από το λαό και για το λαό. Η αποχώρηση της Ελλάδας από ιμπεριαλιστικές εκστρατείες και συμμετοχές σε δυνάμεις κατοχής. Ο κεντρικός σχεδιασμός συμπεριλαμβάνει διεθνείς συνεργασίες με βάση το αμοιβαίο συμφέρον.

Βεβαίως και δεν παραπέμπουμε την επίλυση όλων των προβλημάτων στο αύριο, στη λαϊκή εξουσία, στο σοσιαλισμό, βεβαίως και έχουμε την πεποίθηση ότι το λαϊκό κίνημα μπορεί να έχει ορισμένες νίκες και επιτυχίες στον καθημερινό αγώνα, αλλά κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τους λαούς δεν είναι δυνατόν να λυθεί από την πολιτική εξουσία των μονοπωλίων, του κεφαλαίου γενικότερα. Η βελτίωση του συσχετισμού δύναμης μπορεί να φέρει κάποια ανακούφιση, θα είναι όμως προσωρινή και αμφισβητήσιμη αν δεν επέλθει ανατροπή στο επίπεδο της εξουσίας.

Η διερεύνηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον 20ό αιώνα

Είμαστε σε φάση επίσης εσωκομματικής συζήτησης πάνω σε ένα νέο κείμενο για το σοσιαλισμό που συνοψίζει τη συζήτηση που έγινε από το 1995 και μετά και προσθέτει ορισμένες νέες εκτιμήσεις και προβληματισμούς για θέματα που έχουν σχέση με τη σοσιαλιστική οικονομία και πιο συγκεκριμένα τις σοσιαλιστικές παραγωγικές σχέσεις και το σοσιαλιστικό πολιτικό σύστημα, πιο συγκεκριμένα το ρόλο των σοβιέτ. Αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του 20ού αιώνα ως μια ενιαία πορεία από το 1917, την επανάσταση που γέννησε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στην ιστορία. Προσπαθούμε να δούμε τα προβλήματα που ορθώνονταν στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ατελής φάση, η απαρχή της κομμουνιστικής κοινωνίας και όχι ένα αυτοτελές σύστημα. Συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στα νέα θεωρητικά ιδιαίτερα προβλήματα που ορθώθηκαν πιο επιτακτικά την περίοδο που είχε ολοκληρωθεί η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη δική του βάση. Προβλήματα που δεν μπορούσε να είχαν προβλέψει ούτε οι Μαρξ και Ενγκελς, που έδωσαν την κύρια προσοχή τους στη μελέτη του καπιταλιστικού συστήματος και στην ιστορική αναγκαιότητα του κομμουνισμού, ούτε και ο ίδιος ο Λένιν, που έριξε άπλετο φως πριν απ' όλα στη στρατηγική της σοσιαλιστικής επανάστασης και στη φάση εκείνη που έπρεπε να ξεκινήσει η διαμόρφωση της σοσιαλιστικής βάσης, στη μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.

Η εξέταση αυτή μας υποχρέωσε να σκύψουμε ξανά στη μελέτη της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού και στην όποια πρακτική έκφραση βρήκε ή επιχειρήθηκε να βρει στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Συγκεντρώσαμε συστηματικά ιστορικό υλικό ώστε τα συμπεράσματά μας να βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα, κυρίως προσπαθήσαμε να μελετήσουμε όλες τις επίσημες και σοβαρές γενικά συζητήσεις που γίνονταν κατά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Προσπαθήσαμε να μελετήσουμε τις διαφορετικές απόψεις που αναπτύσσονταν, τη διαπάλη που γινόταν καθώς δεν υπήρχε προηγούμενη ιστορική πείρα για την οικοδόμηση του νέου συστήματος πάνω στις δικές του βάσεις. Αφού βεβαίως ολοκληρωθεί η εσωτερική συζήτηση ώστε να ακουστούν όλες οι γνώμες των μελών του Κόμματος θα τη συνεχίσουμε και δημόσια, αναζητώντας ιδιαίτερα τις γνώμες όλων εκείνων που ανεξάρτητα από την κριτική τους πιστεύουν στην αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού.

Μελετάμε τα ζητήματα του σοσιαλισμού μακριά από το πνεύμα εύκολου μηδενισμού αλλά και ωραιοποίησης και εξιδανίκευσης.

Υπερασπιζόμαστε την ιστορική προσφορά και το ρόλο του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, που δεν μπορεί να σβήσουν ούτε τα λάθη που έγιναν, ούτε οι ελλείψεις ακόμα και παρεκκλίσεις που σημειώθηκαν στην πορεία και οδήγησαν στην ανατροπή, στην αντεπανάσταση.

Ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε δεν αποτελεί παρένθεση στην ανθρώπινη ιστορία, στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η πίκρα και η απογοήτευση που σκορπίσανε οι εξελίξεις του '89-'91, δεν πρέπει να γίνουν ούτε αιτία, ούτε αφορμή να βάλουμε τελεία και παύλα στην πάλη για το σοσιαλισμό. Αυτό δεν αφορά μόνο τους κομμουνιστές αλλά τους ίδιους τους λαούς, που δεν έχουν να περιμένουν τίποτε από τον καπιταλισμό παρά μόνο βάσανα, πολέμους, πείνα, βία, εγκληματικότητα, συμφορές. Ο,τι είχε να δώσει ο καπιταλισμός, προ πολλού το έδωσε.

Η εποχή μας παραμένει εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Ο χαρακτήρας της επανάστασης είναι σοσιαλιστικός. Δεν υπάρχει ενδιάμεσο κοινωνικό σύστημα ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό.

Το να αναγνωρίζει κανείς ότι έχασε μια μάχη είναι αναγκαίο, άλλο όμως αυτό και άλλο να παραιτείται από την προσπάθεια να βγάλει συμπεράσματα. Τότε μόνο μπορεί την ήττα να τη μετατρέψει σε παράγοντα μιας νέας νίκης.

Για μας τα κανόνια της «Αβρόρα» θα ξαναχτυπήσουν. Σε μια χώρα, σε πολλές χώρες. Αυτό που εμείς προσπαθούμε είναι να καταθέσουμε τη δική μας συμβολή στον παγκόσμιο αγώνα, να αναλάβουμε τις ευθύνες μας στη χώρα μας, εκεί δηλαδή που κρινόμαστε και εκδηλώνεται η δική μας κύρια ευθύνη.

Η διεθνιστική δράση του ΚΚΕ

Ολα αυτά τα χρόνια δεν υποκύψαμε στον πειρασμό να μείνουμε προσηλωμένοι στη δράση στο εθνικό πεδίο. Από το 1991 και μετά συνεχίσαμε στις νέες συνθήκες την ανάπτυξη διμερών και πολυμερών σχέσεων με πάνω από 80-90 Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, παλαιότερα και νέα που εμφανίστηκαν. Πιάσαμε νέες επαφές με κινήματα και ομάδες δράσης, διατηρούμε επαφές και έχουμε συστηματικές σχέσεις με κομμουνιστικές και αντιιμπεριαλιστικές πολιτικές δυνάμεις σε όλες τις ηπείρους, ενώ μετέχουμε ενεργά σε διεθνείς οργανώσεις, σε περιφερειακές και διεθνείς συναντήσεις. Ενα μεγάλο μέρος των διεθνών συναντήσεων φιλοξενήθηκαν στην Ελλάδα.

Η διεθνιστική δράση σήμερα είναι πιο σύνθετη και πολύπλοκη, απαιτεί περισσότερη δουλιά και διάθεση χρόνου. Από την πλευρά μας, βγάζοντας και τα αναγκαία συμπεράσματα από τη θετική μακρόχρονη πείρα του Κόμματος, στοχεύουμε σε διεθνείς σχέσεις που έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο, χαρακτηρίζονται από διάλογο και αντίλογο, χωρίς βεβαίως να παίρνει το χαρακτήρα επέμβασης στο εσωτερικό των κομμάτων.

Ενα μεγάλο μέρος των επισκέψεών μας σε διάφορες χώρες παίρνουν το χαρακτήρα εργασίας, δηλαδή μελέτης των εξελίξεων στη χώρα, της πείρας των Κομμουνιστικών Κομμάτων. Μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι θεωρητικές συζητήσεις και διάλογοι, η κοινή έρευνα ζητημάτων που αφορούν το κομμουνιστικό και το γενικότερο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, αλλά και οι γενικότερες εξελίξεις στην πολιτική του ιμπεριαλισμού κατά περιοχή, η πορεία των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών.

Οι μετεκλογικές εξελίξεις στην Ελλάδα

Υπάρχει έδαφος για το άνοιγμα μιας ευρύτερης συζήτησης και διαλόγου για την εναλλακτική πολιτική πρόταση εξουσίας, καθώς στην Ελλάδα αρχίζει να δέχεται πλήγματα το αστικό πολιτικό σύστημα της εναλλαγής του φιλελεύθερου αστικού κόμματος με τη σοσιαλδημοκρατία που έχει αποκρυσταλλωθεί στο δεύτερο κόμμα της αστικής τάξης. Η πολιτική φθορά των δύο κομμάτων είναι μεγάλη, ωστόσο διατηρούν ακόμα σοβαρή εκλογική δύναμη καθώς ο λαός δε θεωρεί, προς το παρόν, ότι στις σημερινές συνθήκες έχει τη δύναμη να διεκδικήσει ανατροπή στο επίπεδο της εξουσίας. Δεν είναι ακόμα επίσης καθαρό το περιεχόμενο της εναλλακτικής πρότασης. Ασκεί αρνητική επίδραση η διαδικασία της ανατροπής και καπιταλιστικής παλινόρθωσης, παρά το γεγονός ότι έχει βελτιωθεί σχετικά η κατάσταση σε σύγκριση με τις αρχές της 10ετίας του '90.

Εκδηλώνεται ένα δέος μπροστά στην αναγκαιότητα σύγκρουσης. Βεβαίως, επιδρούν η κυρίαρχη ιδεολογία, οι μηχανισμοί καταστολής και βίας, εξαγοράς και ρουσφετολογίας. Η τρομοκρατική στρατιωτική δράση του ιμπεριαλισμού, οι φοβίες που καλλιεργεί η ΕΕ ότι όποιος της αντιστέκεται καταστρέφεται. Παράλληλα, το αστικό πολιτικό σύστημα στηρίζει με αρκετά περίτεχνο τρόπο κάθε ρεφορμιστική και οπορτουνιστική άποψη. Κάθε δηλαδή άποψη που δεν της προκαλεί μεγάλο πονοκέφαλο, δεν τη βλέπει ως σοβαρή απειλή.

Το τελευταίο διάστημα η αστική τάξη της χώρας και κυρίως ο σκληρός πυρήνας της διαισθάνεται ότι πρέπει να ετοιμάσει το έδαφος για μια «αναίμακτη» αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, μελετά την πείρα της Ευρώπης στη χειραγώγηση των λαϊκών μαζών μέσω κυβερνήσεων συνεργασίας. Ο βορειοαμερικανικός ιμπεριαλισμός ανοιχτά έχει διακηρύξει ότι η Ελλάδα είναι η πιο αντιιμπεριαλιστική χώρα της Ευρώπης με βάση το λαϊκό παράγοντα.

Τα δύο αστικά κόμματα προτιμούν μονοκομματικές κυβερνήσεις, έχουν επιφυλάξεις απέναντι σε κυβερνήσεις συνεργασίας, ωστόσο και στα κόμματα αυτά σε ένα μέρος των στελεχών ωριμάζει η ιδέα μιας κυβέρνησης συνεργασίας έστω και ως ένα διάλειμμα για να ξαναέλθει η κλασική δικομματική εναλλαγή.

Πριν λίγα χρόνια είχαν εμφανιστεί νέα κόμματα που τελικά απέτυχαν να παραμείνουν στο Κοινοβούλιο, να αναδειχτούν ως παρτενέρ σε μια μελλοντική κυβέρνηση συνεργασίας. Υπάρχει ανοιχτός προβληματισμός ως ένα βαθμό και φόβος μήπως μια κυβέρνηση κεντροδεξιάς ή κεντροαριστεράς, συνεργασίας, δεν πετύχει τη μέγιστη λαϊκή συναίνεση, μήπως τελικά ανοίξει δρόμος για στροφή ενός πιο υπολογίσιμου μέρους των λαϊκών μαζών προς το ΚΚΕ, αφού θα συνεχίζεται αμείωτη η αντιλαϊκή πολιτική, η επιδρομή στα λαϊκά δικαιώματα.

Το τελευταίο διάστημα γίνεται προσπάθεια να εμφανιστεί ο Συνασπισμός ως συμπληρωματική δύναμη που μπορεί να συμβάλει σε ένα νέο πολιτικό σκηνικό τύπου κεντροαριστεράς ώστε να ανακτηθεί άμεσα το χαμένο «γόητρο» του αστικού πολιτικού συστήματος. Ενώ ένα μικρό εθνικιστικό ρατσιστικό κόμμα, ο ΛΑ.Ο.Σ., που για πρώτη φορά εισήλθε στο Κοινοβούλιο, αξιοποιείται ως το κόμμα μπαλαντέρ που μπορεί είτε να αφαιρέσει κάποια δύναμη από τη ΝΔ ώστε να επωφεληθεί το ΠΑΣΟΚ, είτε, αντίθετα, να αποσπάσει ένα τμήμα από το ΠΑΣΟΚ είτε από φτωχά λαϊκά στρώματα που έχουν ξενοφοβική στάση και να επωφεληθεί η ΝΔ.

Η δική μας απάντηση θα δοθεί στο επίπεδο του μαζικού κινήματος, στο επίπεδο της ταξικής πάλης, με κύριο στόχο να κατανοηθεί ότι ο λαός μπορεί να βάλει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις αν συνειδητοποιήσει τη δύναμη και τα όπλα του. Τα σενάρια κορυφής δε μας απασχολούν ούτε μας φοβίζουν.