Στο χείλος της αβύσσου

Του ΤΖΕΡΕΜΙ ΡΙΦΚΙΝ

Το 1945, όταν γεννήθηκα, ήμασταν λίγο περισσότεροι από δύο δισεκατομμύρια. Τώρα είμαστε έξι δισεκατομμύρια και οι προβλέψεις λένε ότι θα γίνουμε εννέα δισεκατομμύρια σε τριάντα χρόνια.

Παρ' όλο που αποτελούμε το 0,5% της ζωικής βιομάζας του πλανήτη, χρησιμοποιούμε το 40% όλης της φωτοσύνθεσης, εις βάρος των άλλων πλασμάτων. Αυτό είναι σαφώς απαράδεκτο. Από αυτή την αφετηρία πρέπει να ξεκινήσει ο συλλογισμός μας.

*Το ερώτημα είναι: πότε θα φτάσουμε το σημείο καμπής στην παραγωγή, την κορυφή που, αν ξεπεραστεί, οι τιμές θα γίνονται απαγορευτικά υψηλές; Το σημείο καμπής είναι όταν τα μισά από τα αποθέματα πετρελαίου θα έχουν χρησιμοποιηθεί. Οι ειδικοί ερίζουν για το πότε θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Το 2002 το πετρέλαιο πουλιόταν 19 δολάρια το βαρέλι. Η International Energy Agency (ΙΕΑ), υποθέτοντας μιαν ετήσια αύξηση 2% στη χρήση της ενέργειας (εκτίμηση πολύ συντηρητική, που δεν συνυπολόγιζε ακόμα την κατανάλωση της Κίνας και της Ινδίας), προέβλεπε το σημείο καμπής στα μέσα της περιόδου 2020-2030.

Ακόμη και η ΙΕΑ, πρόσφατα, δημοσίευσε μια νέα μελέτη, που προειδοποιεί για μια πιθανή κρίση στον εφοδιασμό με πετρέλαιο, την οποία τοποθετεί γύρω στο 2015.

*Το γεγονός είναι ότι καταναλώνουμε τρεις φορές περισσότερο από αυτό που ανακαλύπτουμε. Αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ. Βρισκόμαστε στην παρακμή της εποχής της παραδοσιακής ενέργειας, που αποτελείται από άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ουράνιο.

Αισιόδοξοι και απαισιόδοξοι κάνουν προβλέψεις που διαφέρουν μόνον για δεκαπέντε περίπου χρόνια και τοποθετούνται μεταξύ του 2020 και του 2035. Πρόκειται σε κάθε περίπτωση για ένα πολύ στενό περιθώριο προκειμένου να υπερβούμε την οικονομία του άνθρακα.

*Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη με τις εφεδρείες καλλιεργήσιμης γης. Οταν φτάνουμε να χρησιμοποιούμε το δάσος του Αμαζονίου για την κτηνοτροφία ή για τη γεωργία είναι τραγικό. Επειδή καταστρέφεται η βιοποικιλότητα που έχει απομείνει και, επιπλέον, αυτό το έδαφος, που έχει βάθος λίγων εκατοστών, μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης μόνον για 3-5 χρόνια και έπειτα γίνεται έρημος.

Αποτελειώνουμε τη γη και χρειάζεται να αποφασίσουμε για ποιον σκοπό θα τη χρησιμοποιούμε: για παραγωγή τροφής, ζωοτροφής ή καυσίμων;

*Η αυξανόμενη παραγωγή βιοκαυσίμων προκαλεί μεγάλη άνοδο των τιμών των τροφίμων.

Κάποτε μας ανησυχούσε το κόστος ενός λίτρου βενζίνης, ενώ σήμερα μας ανησυχεί το κόστος ενός κιλού μακαρονιών.

*Γύρω στο ένα τρίτο της καλλιεργήσιμης γης χρησιμοποιείται για την εκτροφή των ζώων. Θα μπορούσαμε να αποδεσμεύσουμε ένα μέρος της, αλλά μόνον αλλάζοντας τις διατροφικές μας συνήθειες, στρεφόμενοι προς τη μεσογειακή δίαιτα, που είναι φτωχή σε κρέας και πλούσια σε όσπρια και λαχανικά, πράγμα σωτήριο για τα πρόσωπα αλλά και για τον πλανήτη.

Εξάλλου, αν η πρώτη ανθρώπινη δραστηριότητα που προκαλεί άνοδο της θερμοκρασίας είναι οι κατασκευές, η δεύτερη αφορά την παραγωγή κρέατος, που γεννάει εκατομμύρια τόνων διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου κάθε χρόνο.

*Η Διακυβερνητική Ομάδα για την Κλιματική Αλλαγή προέβλεψε μιαν αύξηση της θερμοκρασίας κατά τρεις βαθμούς μέσα σε αυτό τον αιώνα. Μπορεί να έχουμε και χειρότερη αύξηση, μέχρι τους έξι βαθμούς. Μια αύξηση όμως τριών βαθμών μας οδηγεί σε έναν άλλο κόσμο, με διαφορετική χλωρίδα και πανίδα. Πράγμα που απειλεί με δυνητική εξαφάνιση τα μισά από τα είδη που υπάρχουν πάνω στη Γη.

*Σε διάστημα 450 εκατομμυρίων ετών υπήρξαν μόνον πέντε μαζικοί αφανισμοί. Και κάθε φορά χρειάστηκαν 10 εκατομμύρια χρόνια για την αποκατάσταση. Νομίζω ότι οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας. Βρισκόμαστε στο χείλος της αβύσσου.

Η αύξηση της θερμοκρασίας στην υποσαχάρια Αφρική μπορεί να προκαλέσει περισσότερους πολέμους και κύματα προσφύγων από κάθε άλλη φορά. Σε άλλες περιοχές, αντίθετα, θα υπάρξουν περισσότερο νερό και πλημμύρες. Θα αλλάξει η γεωγραφία των βροχών. Πρέπει, επομένως, να ξανασκεφτούμε όλη την αλυσίδα της παραγωγής τροφίμων, μετακινούμενοι προς τον Βορρά, όπου πιθανότατα δεν θα υπάρχει αρκετή καλλιεργήσιμη γη.

*Για να αποφύγουμε την καταστροφή, χρειάζεται να υπερβούμε την οικονομία του άνθρακα, διασώζοντας έτσι τη βιόσφαιρα, και να μπούμε σε εκείνη που εγώ αποκαλώ «τρίτη βιομηχανική επανάσταση» και η οποία στηρίζεται στην οικονομία του υδρογόνου και στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.

Εχουμε γύρω στα 20 χρόνια για να πραγματοποιήσουμε αυτή τη μετάβαση. Δεν είναι ένα από τα τόσα σημαντικά θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Είναι «το» θέμα.

*Και κάθε πολιτικός στον κόσμο πρέπει να συγκεντρώνει όλη την προσοχή του σε αυτό.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 20/01/2008