Η συσκευή με την καλύτερη αναλογία τιμής/απόδοσης μέχρι τώρα.
Η αγορά της ”ταμπλέτας” μιας φορητής συσκευής ανάγνωσης (κυρίως) που θα καλύψει το κενό ανάμεσα στο έξυπνο τηλέφωνο και τoυ φορητή υπολογιστή με τη μορφή που έχει σήμερα υπάρχει από τις αρχές του 2010 όταν η Apple παρουσίασε το πρώτο ipad. Μια νέα κατηγορία γεννήθηκε (παρά το γεγονός ότι οι ταμπλέτες υπάρχουν εδώ και μια δεκαετία) και μάλιστα οι πωλήσεις tablet αναμένεται να ξεπεράσουν σε πωλήσεις το 2013 τους επιτραπέζιους υπολογιστές. Η Apple κυριάρχησε στη νέα αγορά ειδικά καθώς οι πρώτες απόπειρες αντιγραφής του ipad ήταν τραγελαφικές (κακή και πρόχειρη ποιότητα κατασκευής, λογισμικό για κινητά τηλέφωνα). Δυόμιση χρόνια μετά ωστόσο επήλθε η απαραίτητη ωρίμανση. H Google παρουσίασε το πολύ φιλόδοξο Nexus 7 με μικρότερη οθόνη αλλά εξαιρετική ποιότητα κατασκευής και κυρίως στο 1/3 της τιμής του ipad. H google θα πουλά τη νέα συσκευή στην αρχή σε τιμή κάτω του κόστους. Το μοντέλο των 8GB που θα διαθέσει η εταιρεία υπολογίζεται ότι έχει κόστος παραγωγής 184 δολάρια και θα πωλείται μόλις 15 δολάρια πιο ακριβά. Μπορεί η Google να κερδίζει 15 δολάρια ανά συσκευή όμως σε αυτά τα λεφτά δεν υπολογίζονται τα κόστη της έρευνας, των συσκευασιών, των μεταφορικών και άλλα πάγια. Με τον καιρό το κόστος κατασκευής μειώνεται οπότε σύντομα η Google θα μπορεί να έχει κέρδος, το πιο σημαντικό ωστόσο είναι το μερίδιο της αγοράς που θα αποσπάσει…
Ωραία!Η συσκευή μου δείχνει πως δέχτηκες το σήμα!
Λοιπόν,δε χρειάζεται να πανικοβάλεσαι!Ηρέμησε...
Είμαι ο εαυτός σου και σου στέλνω μήνυμα από ένα παράλληλο σύμπαν!
Δεν είναι καταπληκτικό;Πίστεψέ με!
Ξέρω πως μπορεί να σου φαίνεται παράξενο αλλά έτσι είναι!
Μετά απο πειράματα και εξερευνητικές αποστολές σε μια περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα και με την πολύτιμη βοήθεια των διαστημικών επιταχυντών σωματιδίων καταφέραμε να υπολογίσουμε την κατανομή των μαζών μες τον ορίζοντα γεγονότων και προσδιορίσαμε με σχετική ακρίβεια τις κβαντικές διορθώσεις έτσι ώστε να παραμένει σταθερή η σκουληκότρυπα που συνδέει τα δύο σύμπαντα!
Μπορούμε πλέον να στέλνουμε με συγκεκριμένες συντεταγμένες, δέσμες λέιζερ αποτελούμενες απο μικρού μήκους κύματος ακτίνες Χ για να μεταφέρουν σήματα και πληροφορίες διαμέσου της σκουληκότρυπας στο δικό σου παράλληλο σύμπαν!
Αυτή τη στιγμή λαμβάνεις στον υπολογιστή σου,με μια μικρή χρονική καθυστέρηση,το σήμα μου απο την άλλη μεριά!
Χαίρομαι τόσο πολύ που σου μιλάω,έστω κι έτσι!
Εδώ τα πράγματα πάνε πολύ καλά!
Ζώ με την γυναίκα μου τη Μαργαρίτα και τα δυό πανέμορφα παιδιά μας,τον Μάξιμο και την Θουλκίντρα,σ΄ένα κομψό σπίτι,χτισμένο δίπλα στη θάλασσα.
Έχουμε και κήπο με πολύχρωμα λουλούδια και φοίνικες ψηλούς τριγύρω!
Στο πίσω μέρος της αυλής φτιάξαμε μια παιδική χαρά γεμάτη τσουλήθρες και
στη μέση αναβλύζει ένα μικρό μαρμάρινο συντριβάνι.
Έχω μια αναγνωρισμένη εταιρεία κατασκευής ηλιακών συλλεκτών για τους διαστημικούς σταθμούς γύρω απ το φεγγάρι και σύντομα θα τροφοδοτήσουμε και τις αποικίες στον Άρη!
Ο γιός μου εκπαιδεύεται στη ανώτατη σχολή αστροναυτών κι όταν τελειώσει με το καλό θα συμμετάσχει στο πλήρωμα της αποστολής Ήφαιστος με σκοπό την εξόρυξη πρώτων υλών από τα παγωμένα φεγγάρια του Δία!
Η γυναίκα μου είναι μοριακή βιολόγος και εργάζεται ως ερευνήτρια στον Διεθνή Οργανισμό για τον αποικισμό του διαστήματος.
Την επόμενη εβδομάδα είναι τα δέκατα γενέθλια της πολυαγαπημένης μου κόρης και για να γιορτάσουμε το γεγονός προγραμματίσαμε πενθήμερες διακοπές στις θολωτές αποικίες της Σελήνης!Την Θουλκίντρα μου την λατρεύω όσο τίποτε άλλο στον κόσμο!Μοιάζει τόσο καταπληκτικά στη Μαργαρίτα,με αυτά τα μεγάλα πράσινα μάτια και τις ξανθιές χαριτωμένες μπούκλες της!
Νιώθω ειλικρινά τυχερός που έχω τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου!
Θέλω να είμαι δυνατός και πάντα κοντά τους,να μπορέσω να τους προσφέρω το καλύτερο σε ότι κι αν χρειαστούν,να με αγαπούν και να τους αγαπώ κι η ζωή μας να μοιάζει με παράδεισο!
Είναι πολύ σημαντικό να μην είσαι μόνος!
Τα Σαββατοκύριακα ταξιδεύουμε σε όλο τον πλανήτη με το οικογενειακό μας τζέτ!
Υπάρχουν τόσα πολλά εκθαμβωτικά μέρη,τοπία μαγευτικά που με κάνουν να αισθάνομαι πολύ περήφανος που ζώ στον πλανήτη αυτό!
Ξέρεις,αύριο γιορτάζουμε την επέτειο της πρώτης λειτουργίας των συστημάτων ελέγχου του καιρού.Στην περιοχή μας ψηφίσαμε απαλή βροχή με ηλιοφάνεια ανα τακτά χρονικά διαστήματα έτσι ώστε να απολαύσουμε πολλαπλά ουράνια τόξα.
Το βράδυ όλες οι πολιτείες που θα βρίσκονται στη σκοτεινή μεριά του πλανήτη θα εκτοξέυσουν χιλιάδες πυροτεχνήματα σε μεγάλο ύψος.Το φαντασμαγορικό θέαμα θα είναι ορατό για τους πολίτες των αποικιών της Σελήνης και του Άρη αλλά και για τα πληρώματα των διαστημοπλοίων που κινούνται κοντά στο κέντρο του ηλιακού μας συστήματος.
Ο σταθμός HUMO με τους τεράστιους θραύστες ατόμων,που βρίσκεται σε τροχιά γύρω απ την Αφροδίτη θα απαντήσει στα πυροτεχνήματα με πολύχρωμες δέσμες λέιζερ οι οποίες θα σχηματίσουν στο ουράνιο στερέωμα το σήμα της συμπαντικής ειρήνης.Θα είναι σίγουρα μια υπέροχη κι αξέχαστη γιορτή για όλους μας!!
Έχω τόσα πολλά να σου πώ αλλά δυστηχώς ο χρόνος είναι περιορισμένος!
Το σήμα είναι δύσκολο να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στις σωστές συντεταγμένες και αποδυναμώνεται σταδιακά!
Θα επικοινωνήσω όμως μαζί σου το συντομότερο δυνατό.
Εύχομαι να πάνε όλα καλά εκεί.
Δε γνωρίζω βέβαια πως μπορει να είναι ακριβώς ο κόσμος σου αλλά ξέρω πως μπορεί να γίνει ένα υπέροχο μέρος!
Όλα προδιαγράφονται από τις δικές σου επιλογές!
Με τη δύναμη της καλοσύνης και της αγνής ελπίδας είναι δυνατό να νικηθεί κάθε διχασμός και κάθε εμπόδιο που φαντάζει ανυπέρβλητο!
Εμείς το πετύχαμε!Πίστεψε με,δεν είναι τόσο δύσκολο!
Έπειτα δεν είσαι μόνος!Είστε όλοι εσείς!
Είστε οι πιό δυναμικοί,οι πιό εμπνευσμένοι,εσείς οι πιό ικανοί για τα μεγαλύτερα θαύματα!
Είστε μόνοι σας το πιο υπέροχο θαύμα!
Είναι αλήθεια,φτάνει να το πιστέψετε!
Πάρε θάρρος λοιπόν κι αγωνίσου για την ομορφιά!Το κατάλαβες;Για την ομορφιά!!
Πιστεύω σε σένα και θα ελπίζω για το καλύτερο!
Κι έπειτα ποιός ξέρει....ίσως κάποτε καταφέρουμε να συναντηθούμε και θα χουμε να πούμε τόσα πολλά για τις υπέροχες ζωές μας!
Να προσέχεις τον εαυτό σου....ή καλύτερα....τον εαυτό μας!!
Σε φιλώ!
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί μετάφραση του δοκιμίου The hacker movement as a continuation of labour struggle των Γ. Δαφέρμου & Γ. Σόντερμπεργκ που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Capital & Class (2009). H μετάφραση έγινε από τον Γ. Δαφέρμο.
Εξεταζοντας πως το κεφαλαιο εκμεταλλευεται την εθελοντικη εργασια των δημιουργων ελευθερου λογισμικου, το παρον κειμενο υποστηριζει πως υπαρχει μια ιστορικη συνεχεια αναμεσα στους χακερς και την εργατικη παλη. Ο κοινος παρανομαστης ειναι η εξ αυτων απορριψη αλλοτριωμενων εργασιακων πραχτικων, υποδηλωνοντας ετσι οτι η επιχειρηματικη αναμιξη στο υπολογιστικο υπογειο, οχι μονον δεν αποτρεπει, αλλα δρα καταλυτικα και για περαιτερω αγωνες απο τους χακερς.
Σε αυτο το αρθρο προτεινουμε οτι η ιστορια του εργατικου αγωνα συνεχιζεται στο κινημα των χακερς. Η δηλωση μας απεικονιζεται απο εργατες που προκαλουν βλαβες στους υπολογιστες του εργοδοτη τους. Η διατυπωση του θεματος κατ' αυτον τον τροπο αναδεικνυει την συγγενεια αναμεσα στην παραδοση του σπασιματος μηχανων σε εργασιακες διαμαχες και σ' αυτους τους χακερς που σπανε εταιρικους σερβερς ή γραφουν ιους.[1] Ενα ισχυροτερο επιχειρημα μας ειναι οτι αυτος ο δεσμος ειναι υπαρκτος και για τους χακερς που επιδιδονται στην αναπτυξη ελευθερου λογισμικου και λογισμικου ανοικτου κωδικα (ΕΛΛΑΚ). Οντως, αυτο που μας απασχολει ειναι κυριως η δραστηριοτητα της τελευταιας ομαδας.
Οι θιασωτες του «ανοικτου κωδικα» εχουν την ταση να παρουσιαζουν το αναπτυξιακο του μοντελο ως μια ουδετερη εξελιξη της μεθοδου αναπτυξης λογισμικου που οδηγει σε καλυτερες τεχνολογιες.[2] Εις υποστηριξη των οσων λενε μπορουν να δειξουν την ευρεια υιοθετηση εφαρμογων ΕΛΛΑΚ απο την βιομηχανια υπολογιστων. Παραδειγματος χαριν, το κυριαρχο λογισμικο για σερβερς και scripting γλωσσα στον Παγκοσμιο Ιστο ειναι ο Apache HTTP σερβερ[3] και η γλωσσα προγραμματισμου PHP.[4] Το Λινουξ τρεχει σε περισσοτερες αρχιτεκτονικες και συσκευες απο οποιοδηποτε αλλο λειτουργικο συστημα σημερα.[5] Το Sendmail δρομολογει την πλειονοτητα των μηνυματων email.[6] Ο Bind ειναι αδιαμφισβητητα ο πιο ευρυτερα χρησιμοποιουμενος DNS σερβερ. Ακομη και ο Παγκοσμιος Ιστος ειναι ελευθερο λογισμικο.[7] Εξαιτιας των ορων υπο τους οποιους αυτα τα προϊοντα διανεμονται, ειναι διαθεσιμα σε ολους για να τα χρησιμοποιησουν, να τα τροποποιησουν, να τα αναδιανεμουν και να τα πουλησουν, δηλαδη να τ' αναδιανεμουν επι χρημασι.
Το γιατι οι χακερς γραφουν λογισμικο που εν συνεχεια προσφερουν δωρεαν ειναι απο τα πλεον πολυ-συζητημενα θεματα αναμεσα στους ακαδημαϊκους που μελετουν το κινημα των χακερς. Οι οικονομολογοι προσπαθουν να εξηγησουν την συμπεριφορα των χακερς με την υποθεση περι ορθολογικου οικονομικου ανθρωπου. Υποθετουν οτι οι χακερς μοιραζουν λογισμικο δωρεαν προς βελτιωση της φημης τους κι οποτε μεσω αυτης και της μελλοντικης τους προσληψιμοτητας. Η οικονομικη ανταμοιβη εχει απλως αναβληθει.[8] Ενω αυτη η δηλωση ισως περιγραφει μια τωρινη ταση στο υπολογιστικο υπογειο, αδυνατει ωστοσο να εξηγησει το κινητρο των χακερς πριν απο την καθιερωση μιας αγορας για προϊοντα ΕΛΛΑΚ. Μητε το μοντελο κοστους-ευκαιριας λαμβανει υποψιν τους χακερς που δινουν τον χρονο τους σε παρανομες δραστηριοτητες οπως η δημιουργια ιων και το σπασιμο κρυπτογραφιων. Ερωτωμενοι για τα κινητρα τους, οι χακερς υποβαθμιζουν την σημασια των οικονομικων κινητρων και μιλουν για την ευθυμια της συγγραφης λογισμικου. Συχνα συγκρινουν την χαρα του να γραφεις ελευθερο λογισμικο με τον καματο της μισθωτης εργασιας.[9]
Κατα την αποψη μας, η χαρα της συμμετοχης σε εργα ΕΛΛΑΚ πρεπει να ειδωθει σε αντιπαραθεση με τις αλλοτριωμενες σχεσεις εργασιας. Οι χακερς κατευθυνουν την εργατικη τους δυναμη προς την αξια χρησης του λογισμικου: το ελευθερο λογισμικο παραγεται για να χρησιμοποιηθει και οχι για να πωληθει. Στα εργα ΕΛΛΑΚ, η εργασια ειναι αυτοσκοπος παρα ενα μεσο για κατι αλλο. Αυτο ειναι το νοημα της κοινης αναμεσα στους χακερς εκφρασης οτι γραφουν κωδικα για να «ξυσουν την φαγουρα τους».[10] Στην προσπαθεια τους να διαφυγουν της αλλοτριωμενης υπαρξης, το κινημα των χακερς εχει επινοησει ενα εναλλακτικο μοντελο για την οργανωση της εργασιας θεμελιωμενο στην κοινοκτημοσυνη των μεσων παραγωγης, στην εθελοντικη συμμετοχη και στην αρχη της αυτο-εκφρασης στην εργασια. Αυτη ειναι η υποσχεση που κειτεται στην καρδια της πολιτικης του κινηματος των χακερς. Η πρακτικη του «χακιν» υπογραμμιζει την αποσταση μεταξη του κανειν και της μισθωτης εργασιας. Το επιχειρημα αυτο τεκμηριωνεται απο συμπαγεις πολιτικες κατακτησεις. Ενα παραδειγμα συνιστουν τα προγραμματα ισχυρης κρυπτογραφησης οπως το Pretty Good Privacy που ειναι δημοσιως διαθεσιμα για να εμποδισουν την κυβερνητικη παρακολουθηση και υποκλοπη επικοινωνιων πολιτων. Μια αλλη περιπτωση συνανταται στο σαρωτικο κυμα ανωνυμων δικτυων file-sharing που προτρεπουν σε μαζικη αποσκιρτηση απο το καθεστως πνευματικης ιδιοκτησιας.[11] Τα συστηματα αυτα δεν θα ηταν εφικτα αν οι αποφασεις επι της τεχνολογιας βρισκονταν ακομη εγκλεισμενες σε αγοραστικα κινητρα, εταιρικες ιεραρχιες και κυβερνητικες ρυθμισεις.
Ειναι αληθεια οτι απο την προοπτικη του κεφαλαιου, η κοινοτητα των χακερς παρουσιαζεται ως μια ευκαιρια εκμεταλλευσης μιας πηγης δωρεαν εργασιας. Οι κερδοσκοπικες επιχειρησεις παιρνουν τα προιοντα ΕΛΛΑΚ, τα προσαρμοζουν στις αναγκες της πελατειας τους, τα πακεταρουν υπο μια «μαρκα» και πουλαν υπηρεσιες πανω σ'αυτα. Ετσι οι επιχειρησεις μπορουν να χαμηλωσουν το κοστος της ενδοεπιχειρησιακης αναπτυξης προϊοντος και να ασκησουν μια πτωτικη πιεση στους μισθους και στις εργασιακες συνθηκες στον τομεα υπολογιστων. Στο δευτερο μισο του αρθρου επεκτεινομαστε στην θεωρια του Καρλ Μαρξ για το «πλεοναζων κερδος» και την «εξομοιωση της κοινωνικης υπεραξιας» για να συλλαβουμε το πως λειτουργουν τα βασιζομενα στο ΕΛΛΑΚ επιχειρηματικα μοντελα. Ακομη κι ετσι, δεν συμπεραινουμε οτι το κινημα των χακερς εχει παυσει να ειναι μια δυνητικη πηγη αντιστασης εναντια στο κεφαλαιο. Το αν οι χακερς αποτελουν μια προκληση για το κεφαλαιο ή απειλη για την οργανωμενη εργασια ειναι ερωτηση που θα αποφασισθει στον αγωνα.
Προγραμματισμός και εργατική πάλη
Με τον ορο χακιν (hacking) ενοουμε την πραξη του να παρεις ενα προϋπαρχων συστημα και να το καμψεις για να υπηρετησει εναν διαφορετικο σκοπο απ' αυτον που ηταν αρχικως σχεδιασμενο. Αρα συνεπαγεται στο χακιν οτι η σημασια του δεν μπορει να γινει αντιληπτη γνωριζοντας μοναχα το σημειο αφετηριας του. Το τονιζουμε αυτο διοτι οι πολιτικες αυτοπροβολες των χακερς μπορουν ευκολα να απορριφθουν. Στην πλειοψηφια τους οι χακερς ειναι λευκοι αντρες που ανηκουν στην δυτικη μεσαια ταξη. Παρομοιως, το επαγγελμα του προγραμματιστη καταγεται απο τους μηχανικους. Ιστορικα, αυτοι οι μηχανικοι και οι υπολογιστες επι των οποιων πρεσβευαν επαιξαν αποφασιστικο ρολο στην επιβολη διευθυντικου ελεγχου επι των εργατων εργοστασιων. Οσον αφορα το Ιντερνετ, ολοι γνωριζουν τις απαρχες του στο στρατιωτικο-βιομηχανικο συμπλεγμα. Αναμφιβολα, κατι απο αυτην την κληρονομια αντικατοπριζεται στην κοσμοθεωρια του κινηματος των χακερς. Οι φιλοδοξιες τους εντοπιζονται πανω απο τις παραφουσκωμενες δηλωσεις που εχουν συχνα γινει για την πληροφορικη και γενικοτερα για την υποτιθεμενη «εποχη της πληροφοριας». Η έννοια της εποχης της πληροφοριας – η οποια μαγειρευτηκε κατα την διαρκεια του Ψυχρου Πολεμου απο Αμερικανους κοινωνικους επιστημονες με σκοπο να αντικαταστησουν τον Μαρξισμο με μια λιγοτερο ανατρεπτική «μεγαλη-αφηγηση» – συνιστα μαλιστα το κοινο τους σημειο αφετηριας οταν παιρνουν θεση στα πραγματα. Κατα συνεπεια ειναι κατανοητο που στην πορεια του χρονου μια χορωδια απο αριστεριζοντες λογιους εχει επικρινει την «κυβερνο-πολιτικη» για τα στοιχεια ατομικισμου, καταναλωτισμου και εμπορευματοποιησης που την διεπουν.[12] Πολλοι χακερς εχουν επιγνωση του παραδοξου μιγματος φιλελευθερισμου και κοινωνισμου που υποστηλωνει την φιλοσοφια τους και το υποδεικνυουν καταφανως στους λογιους.
Η πολιτικη του χακιν ειναι δυσκολο να «τοποθετηθει» επακριβως επειδη ειναι μια συνθεση πολλων ασυμβιβαστων στοιχειων ή για να χρησιμοποιησουμε εναν μοδατο ορο επι των ημερων μας, ειναι υβριδιο. Απο την μια μερια, οι σημερινοι χακερς εκπορευονται απο τους μηχανικους του 1950. Απο την αλλη, το χακιν εκπηγαζει απο την αντισταση των υποκειμενων στους μηχανικους αυτους χειριστων μηχανων. Οι χειριστες μηχανων εμαθαν απο μονοι τους και εναντια στην επιθυμια των διευθυντων να διαβαζουν τις οδηγιες που διδονταν στα μηχανηματα. Ηταν χρησιμο γι' αυτους να γνωριζουν τις οδηγιες προκειμενου να αποτρεψουν ατυχηματα και δυσλειτουργιες. Επιπροσθετως, εχοντας καταλαβει πως λειτουργει η τεχνολογια, οι χειριστες εμαθαν να ρυθμιζουν τον εξοπλισμο και να χαμηλωνουν τον ρυθμο εργασιας του που προηγουμενως ειχε τεθει σε υψηλη ταχυτητα απο τους διευθυντες και μηχανικους.[13] Η αντιθεση συμφεροντων αναμεσα στην εργασια και το κεφαλαιο επι της εκμεταλευσης της υπεραξιας διαδραματιζοταν τωρα σε μια παλη για την προσβαση στην τεχνολογια. Ειναι η ιδια εγνοια που διαπνεει την απαιτηση των χακερς για ελευθερη προσβαση στην πληροφορια και σε ελευθερα εργαλεια λογισμικου. Αυτο που οι εργατες και οι χακερς εχουν κοινο ειναι οτι απορριπτουν τον Ταιϋλορισμο.[14] Οσο πιο ρουτινοποιημενο γινεται το επαγγελμα του προγραμματιστη τοσο περισσοτερο εμφανης καθισταται και αυτος ο δεσμος.[15]
Η «ρουτινοποιηση» ελαβε μια ισχυρη ωθηση την δεκαετια του 1950 οταν οι υπολογιστες αρχισαν να χρησιμοποιουνται απο εμπορικες επιχειρησεις. Μια αγορα εργασιας δημιουργηθηκε μαζι με εκπαιδευτικους οργανισμους που ανελαβαν την εκπαιδευση και πιστοποιηση προγραμματιστων. Ο στοχος της διασφαλισης της ομαλης προσφορας επαγγελματιων προγραμματιστων παρεμεινε ωστοσο απατηλος. Η αγορα για προγραμματιστες, για οσο διαστημα υπαρχει, φαινεται να μαστιζεται απο μια υποτιθεμενη ελλειψη εργατων.[16] Δεν ειναι ομως μια ελλειψη εκπαιδευμενων προγραμματιστων απολυτου χαρακτηρα που εχει προβληματισει τους στρατολογους των επιχειρησεων. Μολις οι διευθυντες ανακαλυψαν οτι ορισμενοι προγραμματιστες ηταν αρκετα πιο παραγωγικοι απο αλλους, αναγνωρισαν ενα προβλημα στην εξακριβωση του καταλληλου προγραμματιστη για την δουλεια.[17] Δοσμενου οτι η ζωντανη εργασια ανερχεται στα δυο-τριτα του συνολικου κοστους αναπτυξιακων εργων λογισμικου[18] και «το κοστος του λογισμικου παντα ηταν κοστος αναπτυξης και οχι κοστος αναπαραγωγης»,[19] το ζητημα του πως να αυξηθει η παραγωγικοτητα της εργασιας εξακολουθει να προβαλει με απειλητικες διαστασεις.[20] Με την παροδο του χρονου, η δυσαρεσκεια των διευθυντων με την απουσια «ενος καθολικα αποδεχτου σχηματος ταξινομησης για προγραμματιστες» βασισμενο σε «αποδεχτες νορμες αναφορικα με βιογραφικα, εκπαιδευτικης και επαγγελματικης εμπειριας δεδομενα» συνεχισε να μεγαλωνει.[21]
Η δυσκολια των εργοδοτων να αποφανθουν αν ενας δυνητικος εργαζομενος θα αποδωσει ανεπαρκως ή εξαιρετικώς μπορει να αποδωθει στην αποτυχια του κεφαλαιου να αξιολογησει αυτο το ειδος εργασιας. Μια τετοια αποτυχια μαρτυρει επισης η ποικιλομορφια υποβαθρων μεσα στην κοινοτητα λογισμικου, οπως εχει συχνα σχολιασθει απο γνωστες: «σε ποιον αλλο χωρο ειναι δυνατο να βρεις εναν με διδακτορικο κι ενα ατομο που η μορφωση του σταματησε στο επιπεδο του λυκειου να δουλευουν ως ισοι πανω στο ιδιο δυσκολο τεχνικο προβλημα, π.χ. η αναπτυξη ενος κομπάιλερ;».[22] Η ανικανοτητα του κεφαλαιου να μετρησει την αξια της εργασιας των προγραμματιστων οφειλεται στην αντισταση τους κατα του Ταιϋλορισμου. Με τα λογια ενος διευθυντη: «οι τεχνολογιστες που συνδεονται με τον ψηφιακο υπολογιστη ειναι οι πλεον θρασεις στην εσκεμμενη τους περιφρονηση της φυσης της δουλειας του διευθυντη. Αυτοι οι τεχνικοι ενδυονται την περιβολη του αποκρυφου οποτε μπορουν, αλλοτριωνοντας ετσι αυτους που αυτοι θα υπηρετουσαν».[23] Η εκκολαπτομενη επιστημη της μηχανικης λογισμικου εκπηγασε κατα μεγαλο βαθμο απο την εμμονη των διευθυντων να ορθολογικοποιησουν την εργασιακη διαδικασια των προγραμματιστων.[24] Σε αντιθεση με την «μαυρη τεχνη» της συγγραφης κωδικα, η μηχανικη λογισμικου προαναγγελθηκε ως «η εφαρμογη μιας συστηματικης, πειθαρχημενης, ποσοτικα προσδιορισμενης προσεγγισης της αναπτυξης, λειτουργιας και διαχειρισης λογισμικου».[25]
Αυτο που ισχυριζομαστε εδω δεν ειναι οτι το ακαδημαϊκο πεδιο της μηχανικης λογισμικου ηταν μια διευθυντικη σκευωρια αλλα οτι οι καινοτομιες που ξεπηδησαν απο τα στηθη της χρησιμοποιηθηκαν συστηματικως απο τους διευθυντες προς επεκταση του ελεγχου τους επι της εργασιακης διαδικασιας. Παραδειγμα εν προκειμενω ειναι οι ασεμπλερς, κομπαϊλερς και ολες οι τεχνολογιες υπο την κεφαλιδα του «αυτοματου προγραμματισμου» που σχεδιαστηκαν πρωταρχικως για να επιτελεσουν μια λειτουργια που πρωτυτερα εφερναν εις περας ανθρωπινοι προγραμματιστες.[26] Μια αλλη σειρα καινοτομιων που καταγεται απο την μηχανικη λογισμικου ειναι η χρηση μεθοδολογιων. Οι μεθοδολογιες (οι δομημενες προσεγγισεις ή η αντικειμενοστραφης) παρεχουν ενα πλαισιο εργασιας που συγκρατει τον προγραμματιστη απο το να κανει λαθη. Στα χερια των διευθυντων ομως συχνα μετατρεπηκαν σε ενα εργαλειο ελεγχου.[27] Οι μεθοδολογιες διευρυναν την ικανοτητα των διευθυντων να αναλυσουν την διαδικασια προγραμματισμου σε λειτουργιες αποτελουμενες απο εναν ορισμενο αριθμο καθηκοντων. Ετσι συγκεκριμενα καθηκοντα μπορουσαν να ανατεθουν σε προγραμματιστες ενω οι διευθυντες κρατησαν για τους εαυτους τους την εξουσια ληψης αποφασεων. Κανοντας μια αναδρομη, δεν υπηρχε τιποτα εγγενως ασφυκτικο στις μεθοδολογιες και τεχνικες αυτες – αν δεν ειχαν χρησιμοποιηθει για να μετατρεψουν προγραμματιστες σε θρυμματο-εργατες και για να τους αρνηθουν γνωση του συνολου της εργασιακης διαδιακασιας.[28]
Ενας φακος μεσω του οποιου μπορει να ειδωθει ο ιστορικος μετασχηματισμος του επαγγελματος του προγραμματιστη απο τα 1950 εως σημερα μας δινεται απο την αναλυση του Καρλ Μαρξ του πως το κεφαλαιο ενσωματωνει την εργασιακη διαδικασια. Η υπαγωγη της εργασιας υπο το κεφαλαιο ξεδιπλωνεται σε δυο σταδια: στο πρωτο σταδιο, λογω της συγκεντρωσης της ιδιοκτησιας επι των μεσων παραγωγης, αλλοτε ανεξαρτητοι παραγωγοι και τεχνιτες γινονται ημερομισθιοι. Ετσι περιερχονται στον τυπικο ελεγχο του κεφαλαιου. «Απο την τεχνολογικη οπτικη γωνια» ωστοσο «η εργασιακη διαδικασια συνεχιζεται ακριβως οπως και πριν, με εξαιρεση οτι τωρα ειναι μια εργασιακη διαδικασια υποταγμενη στο κεφαλαιο». Η υπαγωγη της εργασιας υπο το κεφαλαιο ολοκληρωνεται, γινεται πραγματικη, μονον οταν η εργασιακη διαδικασια καθαυτη μετασχηματιστει συμφωνα με τις αναγκες του κεφαλαιου. Το δευτερο σταδιο σημαδευεται απο την τυποποιηση των εργασιακων διαδικασιων, την αποειδικευση της εργασιας και την απορροφηση ανθρωπινων ικανοτητων σε σταθερο κεφαλαιο.[29] Οι παρατηρησεις αυτες του Μαρξ αναπτυχθηκαν διεξοδικα απο τον Χάρυ Μπρεϋβερμαν (Harry Braverman) που προβλεψε οτι ο δεσποτισμος των εργοστασιων των ημερων του συντομα θα μεταμορφωνοταν σε δεσποτισμο εντος των γραφειων. Σωστα επισημανε την κεντρικη λειτουργια του υπολογιστη σε αυτη την μεταβαση. Εκ των υστερων, η κομπιουτεροποιηση εχει επιβεβαιωσει πολλες απο τις υποψιες του Μπρεϋβερμαν αλλα εχει επισης καταστησει φανερη μια αντισταθμιστικη ταση. Αν και το κεφαλαιο αρπαζει τον ελεγχο επι της εργασιακης διαδιακασιας μεσω της μεσολαβησης της τεχνολογιας, πρεπει να παραχωρησει στους εργατες καποια ελευθερια κινησεων στην λειτουργια αυτης της τεχνολογιας.[30]
Κριτικοι του Μπρεϋβερμαν γρηγορα απαντησαν οτι ειχε υπερτονισει την σωφρονιστικη πλευρα του κεφαλαιου, ξεχνωντας οτι το κεφαλειο επεκτεινει την επιρροη του επι των εργατων δινοντας τους εναν βαθμο «υπευθυνης αυτονομιας».[31] Μια χαρακτηριστικη περιπτωση ειναι τα πολυ-συζητημενα τραπεζια πινγκ-πονγκ στην διαθεση των προγραμματιστων στην Googleplex και σ' αλλες εταιρειες υψηλης τεχνολογιας. Η υπευθυνη αυτονομια στην εργασια ειναι ενα επερχομενο χαρακτηριστικο γνωρισμα αν επιλεξουμε να δουμε την επιχειρηματικη υποστηριξη του ΕΛΛΑΚ ως μια περιπτωση οπου η ερευνα και αναπτυξη εχουν εξωποριστει (outsourced) σε κοινοτητες εθελοντων. Το ιδιο πραγμα ωστοσο μπορει επισης να γινει κατανοητο ως η υπαγωγη οχι μονον της εργασιας αλλα του συνολου της κοινωνιας υπο το μονοπωλιακο κεφαλαιο. Περιγραφωντας το ξετυλιγμα μιας τετοιας τασης, ο Μπρεϋβερμαν εκανε ενα σχολιο που τοποθετει την αναπτυξη ΕΛΛΑΚ στο πλαισιο της εργατικης θεωριας: «τοσο εργατικο ειναι το κεφαλαιο που ακομη και οπου γινεται η προσπαθεια απο ενα ή αλλο τμημα του πληθυσμου να βρει εναν δρομο προς την φυση, τον αθλητισμο, ή την τεχνη μεσω ατομικης δραστηριοτητας και ερασιτεχνικης ή «υπογειας» καινοτομιας, αυτες οι δραστηριοτητες γρηγορα ενσωματωνονται στην αγορα κατα το περισσοτερο δυνατο».[32]
H πρακτική του Xάκιν: Eλεύθερο λογισμικό και ανάπτυξη ανοικτού κώδικα
Η αυγη της καταναλωτικης αγορας για προσωπικους υπολογιστες στα 1970 συνεπεσε με την γεννηση μιας κοινοτητας χακερς εξω απο ακαδημαϊκους οργανισμους. Αν και αρχικα αλληλο-εξαρτωμενες, ηλθαν συντομα σε ρηξη αφου η πραχτικη των χακερς να μοιραζουν ελευθερα λογισμικο παρεμποδιζε την καθιερωση μιας αγορας για λογισμικο.[33] Με τον καιρο αυτη η διαμαχη εντατικοποιηθηκε καθως η βιομηχανια μεταστραφηκε απο την πωληση υλικου εξοπλισμου στην πωληση προϊοντων λογισμικου. Η κοινοτητα των χακερς απαντησε στις προσπαθειες του κεφαλαιου να «περιφραξει» προγραμματα υπολογιστων με τον νομο περι πνευματικης ιδιοκτησιας με την ριζοσπαστικοποιηση της.
Το Ιδρυμα Ελευθερου Λογισμικου υπεραμυνεται του αγωνα των χακερς εναντια στο ιδιοκτητο (proprietary) λογισμικο. Η οργανωση ιδρυθηκε το 1985 απο τον Ριτσαρντ Μ. Σταλμαν με σκοπο την δημιουργια ενος υπολογιστικου περιβαλλοντος απαρτισμενου εξ'ολοκληρου απο ελευθερο λογιστικο.[34] Για να διασφαλισει οτι το λογισμικο που διατιθεται ελευθερα δεν θα απαλλοτριωθει απο ατομικους κατοχους δικαιωματων, ο Σταλμαν δημιουργησε την Γενικη Δημοσια Αδεια (ΓΔΑ), κοινως γνωστη ως copyleft. Η αδεια αυτη κανει χρηση του προνομιου που ο νομος περι copyright δινει στον δημιουργο να καθορισει τους ορους χρησης για την δημιουργια του. Με την ΓΔΑ, οροι προστιθενται που αυξανουν παρα μειωνουν τα δικαιωματα του χρηστη να χρησιμοποιησει, τροποποιησει και ανα-διανεμει το λογισμικο. Ειρωνικα, ειναι ο νομος περι copyright που οπλιζει την ελευθερη αδεια, καθιστωντας δυνατη την επιβολη κυρωσεων για παραβασεις. Αλλα αντι να υποστηριζει ατομικους κατοχους δικαιωματων, το copyleft εγκαθιστα ενα καθεστως κοινοκτημοσυνης. Αποδειξη της συνεχιζομενης ουσιαστικης σημασιας της αδειας συνιστα το οτι χιλιαδες προγραμματα λογισμικου διανεμονται υπο την ΓΔΑ και ο κοινος πλουτος του ελευθερου λογισμικου αυξανεται καθημερινα.[35]
Το ελευθερο λογισμικο προτεινει οτι η παραγωγη εφαρμογων υπολογιστη μπορει να οργανωθει χωρις σχεσεις πνευματικης ιδιοκτησιας και κατ' επεκταση χωρις την μεσολαβηση του κεφαλαιου.[36] Η αναπτυξη του πηρυνα του λειτουργικου συστηματος Λινουξ ειναι κατατοπιστικη. Ο Λινους Τορβαλντς εγκαινιασε το εργο τον Οκτωβριο του 1991. Το περιεγραψε ως ενα εργαλειο «απο χακερς για χακερς» στο οποιο μπορουσε κανεις να συνεισφερει επι μιας αμιγως εθελοντικης βασης.[37] Η αναπτυξη ενος λειτουργικου συστηματος ειναι ενα τεραστιο εγχειρημα που ενεχει μια γιγαντιαια προσπαθεια προγραμματισμου και την δαπανη χιλιαδων εργατο-ωρων. Επωφελουμενο την διαχυση του Ιντερνετ στις αρχες της δεκαετιας του 1990, το Λινουξ ηταν το πρωτο εργο που μοχλευσε το υπολογιστικο δικτυο για γεωγραφικα αποκεντρωποιημενη συνεργασια μεγαλης κλιμακας. Το μεγεθος της κοινης προσπαθειας ειναι θετικα συσχετισμενο με το γοργο ρυθμο των εκδοσεων της. Στον πρωτο μηνα κατοπιν της ανακοινωσης του Λινους Τορβαλντς εγιναν τρεις εκδοσεις. Πριν απο την δημοσιευση της εκδοσης 1.0 τον Μαρτιο του 1994, εγιναν δεκα εκδοσεις τον Δεκεβριο του 1993, δεκατεσσερις τον Ιανουαριο του 1994 κι εντεκα τον Φεβρουαριο του 1994. Αυτη η πραχτικη του εκδιδω «νωρις και συχνα» ειναι εκ διαμετρου αντιθετη με την τυπικη εμπορικη αναπτυξη λογισμικου οπου οι χρηστες ερχονται σε επαφη με το προϊον μοναχα στα τελικα του σταδια. Οι πρωιμες εκδοσεις θεωρουνται ελαττωματικες και οι εταιρειες δεν επιθυμουν να εξαντλησουν την υπομονη των χρηστων τους. Απεναντιας, στο Λινουξ αυτη η πραχτικη αποδειχθηκε καθοριστικη για την κινητροποιηση των συμμετεχοντων, αναγνωριζοντας την συμβολη των προσφατων συνεισφορων τους και παροτρυνοντας τους σε νεες προσπαθειες. Η κοινοτικη εθιμοτυπια επιβαλλει την αναφορα ολων των συνεισφορων στο αρχειο ευσημων που συνοδευει καθε εκδοση. Με τον τροπο αυτο, οι συντελεστες αναγνωριζουν τους εαυτους τους πιο αμεσα στο προϊον της συλλογικης τους εργασιας και το αναγνωριζουν ως δικο τους.
Τα πρωτα χρονια, η διαδικασια με την οποια αναπτυσσοταν το Λινουξ ηταν ιδιαιτερα απλη και ξεκαθαρη: διαγραμματικως, ακολουθουσε μια ευθεια γραμμη απο τον Τορβαλντς που διανεμε την επισημη εκδοση στους προγραμματιστες που κατεβαζαν το λογισμικο, εκαναν αλλαγες για να διορθωσουν ελαττωματα ή για να διευρυνουν την λειτουργικοτητα του, και μετα τις τροφοδοτουσαν πισω στον Τορβαλντς για να αποφασισει ως προς την καταλληλοτητα τους να ενσωματωθουν στην επομενη επισημη εκδοση. Παραδοσιακα κριτηρια και εργαλεια διαχειρισης εργου της μηχανικης λογισμικου αποφευχθησαν σκοπιμα: οχι διοριες, ημερομηνιες εκδοσης ή σχεδιασμος στο επιπεδο του συστηματος. Εν την απουσια μιας κεντρικα σχεδιασμενης κατανομης της εργασιας για την αναθεση καθηκοντων σε προγραμματιστες, οι δημιουργοι ανελαβαν καθηκοντα συμφωνα με τα δικα τους ενδιαφεροντα. Ωστοσο για να αποφορτιστει η πιεση που η διευρυνση της κοινοτητας των συντελεστων επεφερε στον συντονισμο του εργου, μια οργανωσιακη δομη πηρε σταδιακα μορφη: περιπου μια ντουζινα χακερς με εκτεταμενη εμπειρια σε μια περιοχη του συστηματος ανελαβαν το καθηκον της επισκοπησης patches[38] που υποβαλλονται απο την ευρυτερη κοινοτητα επιδιορθωσης ελαττωματων. Αυτοι οι «εμπιστοι αξιωματικοι» ειναι υπευθυνοι για ενα κομματι του Λινουξ και οι συντελεστες στελνουν τα patches τους κατευθειαν σ'αυτους.
Μοναχα μια χουφτα εργων ΕΛΛΑΚ εχει υιοθετησει μια τυπικη διαδικασια ψηφοφοριας για την εκλογη αρχηγων και την επιλυση διαφωνιων. Στις περισσοτερες περιπτωσεις η διακυβερνηση των εργων φαινεται ατυπη, δυσδιακριτη και ιεραρχικη. Μια πιο διεισδυτικη ματια ομως αποκαλυπτει οτι υπαρχει μιας διαφορετικης μορφης ελεγχος εναντια στις ασυμμετριες της εξουσιας. Η θεση των «αξιωματικων» εκχωρειται απο την αναγνωριση της κοινοτητας και αυτη η εξουσια μπορει να ανακληθει ανα πασα στιγμη.[39] Αρα ο ρολος του αξιωματικου δεν ειναι αυτος του αρχηγου με την συνηθισμενη εννοια του ορου. Ακομη και ο Λινους Τορβαλντς, παρα το υψηλο του κυρος, εχει αναγκαστει να υποχωρησει απο αποφασεις υπο την απειλη παραμερισμου του απο αλλους συντελεστες. Ουσιαστικως, η κατευθυνση του Λινουξ απορρεει απο την συσσωρευτικη συνθεση των μετατροπων που συνεισφερουν οι ατομικοι προγραμματιστες.[40] Οταν δυο διαφορετικες λυσεις ανταγωνιζονται για το ιδιο προβλημα, δοκιμαζονται και οι δυο.[41] Ετσι οι διαμαχες επι τεχνικων θεματων «επιλυονται» σε παραλληλες γραμμες αναπτυξης. Σε μια κοινοτητα που «απορριπτει βασιλιαδες, προεδρους και ψηφοφοριες, αλλα πιστευει στην προχειρη συναινεση και στον κωδικα που δουλευει»,[42] οι αποφασεις παιρνονται απο αυτους που κανουν την δουλεια.[43] Αποφασιστικη ειναι η ελευθερια των δημιουργων να ψηφιζουν με τα ποδια τους. Βασικα, αυτο που προστατευεται απο την Γενικη Δημοσια Αδεια ειναι το δικαιωμα να «διχαλωσεις» (fork) ενα αναπτυξιακο εργο.[44] Ετσι οι αρχηγοι των εργων βρισκονται σε διαρκη επαγρυπνηση αφου η ουσιαστικη σημασια μιας διχαλωσης εξαρταται απο την αφοσιωση των δημιουργων και χρηστων της.
Η ιδια νοοτροπια διακρινεται στην δομοστοιχειωτη (modular) αρχιτεκτονικη του Λινουξ. Η δομοστοιχειωση (modularity) ειναι μια μορφη αποσυνθεσης διαδικασιων (task decomposition). Χρησιμοποιειται για να διαχωρισει την εργασια διαφορετικων ομαδων δημιουργων, δημιουργωντας ετσι σχετιζομενα αλλα χωριστα υπο-εργα. Επειδη ενα δομοστοιχειωτο συστημα «μπορει να χτιστει κομματιαστα, και αλλοι μπορουν να βοηθησουν δουλευωντας ανεξαρτητα σε καποιο απο τα διαφορα κομματια»,[45] ενας δομοστοιχειωτος σχεδιασμος μειωνει την αναγκη για συντονισμο και καθιστα δυνατη την παραλληλη αναπτυξη. Λεγει ο Τορβαλντς: «με τον πηρυνα Λινουξ πολυ γρηγορα εγινε προφανες οτι θελουμε να εχουμε ενα συστημα που ειναι οσο πιο δομοστοιχειωτο γινεται. Το αναπτυξιακο μοντελο του ανοικτου κωδικα το απαιτει στην πραγματικοτητα αφου διαφορετικα δεν μπορεις ευκολα να εχεις ανθρωπους να δουλευουν παραλληλα. Ειναι πολυ οδυνηρο οταν εχεις ανθρωπους που δουλευουν στο ιδιο κομματι του πηρυνα και ερχονται σε συγκρουση».[46] Η δομη παραλληλης αναπτυξης του πηρυνα Λινουξ ολοκληρωνεται σε παραλληλες εκδοσεις του προϊοντος. Η δομη παραλληλης εκδοσης για το Λινουξ εγκαινιασθηκε με την εκδοση 1.1 τον Απριλη του 1994 οταν το Λινουξ χωριστηκε σε δυο δεντρα: το σταθερο και το αναπτυξιακο παρακλαδι.[47] Ο εκπληκτικος ρυθμος αναπτυξης του Λινουξ μπορει να αποδωθει αναδρομικα σ'αυτη την αποφαση. Εναντια στην προσδοκια οτι καθως το Λινουξ μεγαλωνε σε μεγεθος και πολυπλοκοτητα ο ρυθμος αναπτυξης του θα επεφτε, μια αναλυση του Λινουξ για τα χρονια 1994 εως 2004 δειχνει οτι το αναπτυξιακο παρακλαδι εξακολουθει να αναπτυσσεται με ραγδαιους ρυθμους.[48] Αυτο που πρεπει να σημειωθει εδω ειναι οτι η δομοστοιχειωση δεν ειναι απλως μια σχεδιαστικη επιλογη που εχει αποδειχθει τεχνικα ανωτερη στην διαχειριση ενος αποκεντρωποιημενου και συνεργατικου εργου αναπτυξης λογισμικου.[49] Αυτη η συγκεκριμενη σχεδιαστικη επιλογη αντικατοπριζει την διαδικασια αναπτυξης μεσα στην οποια επαρθηκε, και ως τετοια η δομοστοιχειωση συνεπικουρει τις κοινωνικες σχεσεις και τις αξιες της κοινοτητας των χακερς.
Μια προσεγγιση υπο το πρισμα της εργασιακης θεωριας εγειρει την ερωτηση του πως κατανεμεται η εργασια στην κοινοτητα των χακερς. Στις δεκατεσσερις εκδοσεις του Λινουξ (απο την εκδοση 2.6.11 εως 2.6.24) που πραγματοποιηθηκαν στο διαστημα τριων περιπου χρονων (απο τις 2 Μαρτιου 2005 εως τις 24 Ιανουαριου 2008), 3.678 διαφορετικα ατομα συνεισφεραν 83.432 αλλαγες. Με μεσον ορο πεντε χιλιαδες αλλαγες ανα (σταθερη) εκδοση, και με μια νεα (σταθερη) εκδοση ανα 2,7 μηνες, το Λινουξ μεγαλωνει με τον εκπληκτικο ρυθμο του δεκα τοις εκατο ανα ετος.[50] Οι εθελοντες αναλογουν για περιπου το 27% των αλλαγων, ακολουθει η Red Hat (11.2%), η Novell (8.9%), η IBM (8.3%), η Intel (4.1%), η Linux Foundation (2.6%), η Consultant (2.5%), η SGI (2.0%), η MIPS Technologies (1.6%), η Oracle (1.3%), η MontaVista (1.2%), η Google (1.1%), η Linutronix (1.0%), η HP (0.9%), η NetApp (0.9%), η SWsoft (0.9%), η Renesas Technology (0.9%), η Freescale (0.9%), η Astaro (0.9%), η Academia (0.8%), η Cisco (0.5%), η Simtec (0.5%), η Linux Networx (0.5%), η Q Logic (0.5%), η Fujitsu (0.5%), η Broadcom (0.5%) και αλλες. Η συνολικη συμμετοχη απο επιχειρησεις παρουσιαζει σταθερη αυξηση οπως και ο αριθμος των συνεισφεροντων δημιουργων.[51]
Ωστοσο παρα τον μεγαλο αριθμο συνεισφεροντων, η περισσοτερη δουλεια γινεται ακομα και σημερα απο μια σχετικα μικρη ομαδα δημιουργων. Οι δεκα κορυφαιοι συνεισφεροντες ειναι υπευθυνοι για το 15% των αλλαγων και οι κορυφαιοι τριαντα για το 30%.[53] Παρομοιες κατανομες εργασιας κατα μηκος της αναπτυξιακης κοινοτητας εχουν παρατηρηθει και σε αλλα πολυμελη εργα ελευθερου λογισμικου οπως το Apache, το Mozilla και το FreeBSD.[54] Οι αριθμοι υπονοουν μια δυσαναλογια στο φορτο εργασιας αλλα αυτο δεν μεταφραζεται απαραιτητως σε μια συγκεκαλυμμενη, κεντρικα σχεδιασμενη κατανομη εργασιας. Η κατανομη της εργασιας στην αναπτυξη ΕΛΛΑΚ ειναι το αμεσο αποτελεσμα της συνηθης διαδικασιας μεσω της οποιας καποιος προσχωρει σε ενα εργο και «προβιβαζεται» απο περιφερειακες (αλλα συναμα και απαραιτητες) δραστηριοτητες οπως η αναφορα ελαττωματων και η επιδιορθωση τους στην αναπτυξη νεας λειτουργικοτητας. Καθως το δικαιωμα ενσωματωσης αλλαγων στην κεντρικη αποθηκη (repository) ενος εργου (δηλαδη στο συστημα ελεγχου εκδοσεων)[55] παραχωρειται μονο σε αυτους τους συνεισφεροντες με μακρυ ιστορικο απο αλλαγες που εγιναν αποδεχτες, τυπικα καποιος προσχωρει σε ενα εργο αναφεροντας προβληματα και υποβαλλοντας διορθωσεις στα προβληματα που εχουν ηδη καταχωρηθει. Με αυτο τον τροπο, τα εργα ΕΛΛΑΚ εχουν βρει εναν μηχανισμο για την επιλογη προγραμματιστων στην κεντρικη αναπτυξιακη ομαδα που συμβαδιζει με το ισχυρο αξιοκρατικο ηθος της κοινοτητας των χακερς.[56]
Πως το κεφάλαιο εγγράφει κοινότητες χρηστών στη διαδικασία αξιοποίησης
Το αναπτυξιακο μοντελο των χακερς εχει κερδισει την ευρεια αποδοχη της εμπορικης κοινοτητας μεσα στα τελευταια δεκα χρονια. Μια ανοικτη προσκληση στις μεγαλες επιχειρησεις σταλθηκε το 1998. Στο Freeware Summit στο Παλο Αλτο πολλοι απο τους κινουντες τα νηματα στην υπο-κουλτουρα των χακερς μαζευτηκαν με σκοπο να προσελκυσουν τον επιχειρηματικο κοσμο. Στο σχεδιο τους ηταν και η επιλογη μιας ετικετας που θα ακουγοταν λιγοτερο απειλητικη στην επικρατουσα ταξη απο τον ορο ελευθερο λογισμικο. Αντ'αυτου η συναντηση τελικα αποφασισε να χρησιμοποιησει την ονομασια «ανοικτος κωδικας». Γρηγορα διαδοθηκε και εχει γινει ο ορος με τον οποιο οι περισσοτεροι ασχετοι γνωριζουν το λογισμικο των χακερς σημερα. Συντομα μετα την συναντηση, η ΙΒΜ ανακοινωσε την αφοσιωση της στον ανοικτο κωδικα. Η εταιρεια εκτοτε εχει επενδυσει χοντρα στο Apache και στο Λινουξ, διαλαλωντας την υποστηριξη της με το παλιο χιπικο συνθημα «Ελευθερια, Αγαπη, Λινουξ».[57] Οι Oracle, Compaq, Dell, Hewlett Packard, Intel, και πολλες αλλες, γρηγορα ακολουθησαν. Η συρροη πολυεθνικων εδωσε μια ωθηση στην αναπτυξη μικρομεσαιων επιχειρησεων, οπως η Red Hat και η MySQL, που ειδικευονται σε προϊοντα ΕΛΛΑΚ και υπηρεσιες.
Σημερα, σχεδον καθε μεγαλη εταιρεια υπολογιστων, με αξιοσημειωτη εξαιρεση την Microsoft, παρεκλινει απο την πορεια της για να διπλαρωσει την κοινοτητα των χακερς.[58] Ειναι ευλογο να υποθεσουμε οτι η συνθεση της κοινοτητας των χακερς εχει μετασχηματιστει απο την προσφατη εισροη επιχειρηματικων κεφαλαιων. Μια μελετη 287 εργων ΕΛΛΑΚ εκτιμησε οτι περιπου το 40% ολων των συντελεστων ειναι ειτε αμεσα αμοιβομενοι για την εκτελεση της εν λογω εργασιας ή παροτρυνονται απο τους εργοδοτες τους να συμμετεχουν σε εργα ελευθερου λογισμικου κατα τις ωρες γραφειου. Επιπροσθετως, περιπου το 58% των ερωτηθεντων ηταν εργαζομενοι πληρης απασχολησης στην βιομηχανια υπολογιστων. Ενα αλλο 20% ηταν φοιτητες υπολογιστων.[59] Λαμβανοντας αυτα υπ'οψιν, δεν ειναι αδικαιολογητο να κοιταξουμε την κοινοτητα ΕΛΛΑΚ ως μια λεκανη για την παροχη ισοβιας μαθησης σε εργαζομενους. Ενω αυτες οι παρατηρησεις ειναι συμφωνες με αλλες μελετες που αναφερουν την σημαντικη αναμιξη μισθωτων σε αναπτυξιακες κοινοτητες εθελοντων, αυτη η δημοσκοπηση ειναι ενδιαφερουσα για εναν ακομη λογο, αφου καταγραφει ιχνη δυσαρεσκειας εκ των εργαζομενων. Περιπου 17% απο τους ερωτηθεντες ειπαν οτι δουλευουν πανω σε εργα ΕΛΛΑΚ χωρις να το γνωριζουν οι προϊσταμενοι τους. Αυτο το ευρημα μας προειδοποιει να μην πηδηξουμε στο συμπερασμα οτι η εκτεταμενη αντιπροσωπευση εταιριων στην κοινοτητα των χακερς μεταφραζεται αυτοματως σε επιχειρηματικο ελεγχο επι αυτων των δραστηριοτητων.
Ο επιχειρηματικος εναγκαλισμος του αναπτυξιακου μοντελου του ΕΛΛΑΚ πρεπει να ειδωθει σε συναρτηση με το ιστορικο της αναδομησης της αγορας εργασιας. Κυριο χαρακτηριστικο αυτης της αναδομησης ειναι η εξαλειψη του διαχωριστικου συνορου μεταξυ καταναλωτων και παραγωγων. Μια τετοια ταση ειχαν εισηγηθει ηδη απο το 1980 οι μελλοντολογοι με την φραση «η αυγη του παρα-ναλωτη (prosumer)».[60] Σημερα, ειναι κανονιστικη αρχη της κριτικης της πνευματικης ιδιοκτησιας να τοποθετει τις διαμαχες που περιβαλλουν τον νομο περι copyright υπο το πρισμα των ενεργων καταναλωτων και οπαδων. Μελλοντολογοι και κριτικοι αναμενουν οτι οι οπαδοι θα επιφερουν μια πιο δημοκρατικη, συμμετοχικη μορφη μιντια-κης καταναλωσης. Εγκωμιαζουν τον αλτρουισμο των κοινοτητων που δουλευουν μαζι. Ελαχιστα καλυμενο κατω απο τις φανφαρες ειναι το τελικο κριτηριο του κερδους. Οι επιχειρηματικοι γκουρου ειναι περισσοτερο ειλικρινεις: εδω η ευκαιρια να πλουτισεις γρηγορα εγγραφοντας την κοινοτητα δηλωνεται χωρις υπεκφυγες.[61] Ετσι γινεται ολοφανερο οτι αυτη η ταση συνορευει με περισσοτερο οικεια πειραματα πανω σε γνωστες απατεωνιες οπως τα παρτυ με ταπερς, το δικτυακο μαρκετινγκ και οι πυραμιδες. Κοινο τους σημειο ειναι οτι εμπλεκουν τον καταναλωτη στην προωθηση και αναπτυξη του προϊοντος. Οπως εχουν επισημανει στο παρελθον διαφορες κριτικες φωνες, οι εργασιες ανατιθενται εξωτερικως στο πληθος[62] σε μια οικονομια που ολοενα και περισσοτερο στηριζεται στην απληρωτη εργασια εθελοντων και χρηστων.[63]
Οι εταιρειες ΕΛΛΑΚ παρεχουν μια καλη αφετηρια για την θεωρηση της καταστασης που εχει περιγραφθει ποικιλοτροπως ως η «αληθινη υπαγωγη της κοινωνιας» ή το «κοινωνικο εργοστασιο». Δεν πιστευουμε οτι ως αποτελεσμα η οικονομια εχει καταστει ανεπιδεκτη μετρησεως.[64] Απεναντιας, η επικερδεια των εταιρειων ΕΛΛΑΚ μπορει να αναλυθει με την θεωρια της αξιας του Μαρξ. Η Red Hat παραδειγματιζει αυτο που μπορει να αποκαλεστει ενα επιχειρηματικο μοντελο «πλεοναζωντος κερδους». Μια ακρογωνιαια λιθος στην οικονομικη θεωρια του Μαρξ ειναι οτι η εργασια ειναι η πηγη της υπεραξιας. Επιπροσθετως, η υπεραξια που ο καπιταλιστης μπορει να συσσωρευσει εξαρταται απο τον αριθμο των εργατων που θετει σε κινηση. Ο Μαρξ αναγνωρισε την πιθανοτητα ωστοσο για τον καπιταλιστη να αποκτησει περισσοτερη υπεραξια: ενιοτε ο καπιταλιστης καταφερνει να τοποθετησει την επιχειρηση του τοσο ευνοϊκα που η υπεραξια εργατων μισθωμενων απο ανταγωνιστες καταληγει στις τσεπες του. Το πλεον γνωστο παραδειγμα συνιστα ο καπιταλιστης που εφευρισκει μια ανωτερη τεχνικη παραγωγης αγαθων. Η δαπανη για την παραγωγη του εμπορευματος πεφτει κατω απο το κοινωνικο μεσον ορο, δηλαδη το μεσο κοστος που οι ανταγωνιστες επωμιζονται οταν παραγουν το εμπορευμα. Τα εμπορευματα παραγονται σε διαφορετικα επιπεδα κοστους αλλα αφου ειναι ομοια, ολα πουλιουνται στην ιδια αγορα με την ιδια τιμη. Ετσι ο πιο αποδοτικος καπιταλιστης (που παραγει το εμπορευμα με το πιο χαμηλο κοστος) κερδιζει το ωφελος της αποδοτικοτητας του ως δωρο απο τους αλλους καπιταλιστες. Αυτο το δωρο ειναι γνωστο ως «πλεοναζων κερδος». Το πλεονεκτημα ειναι εφημερο καθως οι υπολοιποι καπιταλιστες θα προσπαθησουν να μιμηθουν τον εφευρετη. Οταν η πλειοψηφια εχει υιοθετησει την νεα τεχνικη, το μεσο κοστος παραγωγης θα προσαρμοστει στο νεο σημειο ισορροπιας. Το πλεοναζων κερδος εξανεμιζεται για τον μεμονωμενο καπιταλιστη. Δεν ειναι ωφελη αποδοτικοτητας σε απολυτους ορους που παρεχουν το ζητουμενο μετρο συγκρισης. Ειναι ωφελη αποδοτικοτητας σε σχεση με αλλους παραγωγους. Το κυριο σημειο εδω ειναι οτι το πλεοναζων κερδος υφισταται εξ'ορισμου ως μια αποκλιση απ' το φυσιολογικο μετρο αποδοσης.
Η υπαρξη των επιχειρηματικων μοντελων ΕΛΛΑΚ μπορει να κατανοηθει ως μια παραλλαγη αυτου του θεματος. Εταιρειες οπως η Red Hat μισθωνουν εργατες για να εξατομικευσουν προϊοντα ΕΛΛΑΚ στις προτιμησεις της πελατειας τους και να παρεχουν υπηρεσιες υποστηριξης επι αυτων. Αυτες οι δραστηριοτητες παραγουν ενα μετριο ποσο υπεραξιας. Η εισροη μισθωτης εργασιας ειναι οριακη σε συγκριση με το τεραστιο ποσο εθελοντικης εργασιας που υπεισερχεται στην συγγραφη του βασικου κορμου του κωδικα. Η δωρεαν εργασια δεν ειναι ομως αυτοματως απαλλαγμενη απο αξια. Εχει αξια αν «κοπιαρει» και υποκαθιστα την μισθωτη εργασια που επιτελειται αλλου στην οικονομια. Με αλλα λογια, η αξια της αμισθης εργασιας των δημιουργων ΕΛΛΑΚ υφισταται σε σχεση με την μισθωτη εργασια των απασχολουμενων σε επιχειρησεις προγραμματιστων. Αμφοτεροι δουλευουν για την ευρεση λυσεων σε παρομοια προβληματα. Οσο το κοινωνικο μεσο κοστος της επιλυσης ενος υπολογιστικου προβληματος καθοριζεται απο την μισθωτη εργασια και απο σχεσεις πνευματικης ιδιοκτησιας, η εθελοντικη εργασια (οι χακερς) και οι ελευθερες αδειες κοβουν τα κοστη κατω απο αυτον τον κοινωνικο μεσον ορο. Σε αυτην την περιπτωση, το πλεοναζων κερδος δεν απορρεει απο την μειωση του προσωπικου λογω μιας τεχνολογικης καινοτομιας αλλα δημιουργειται οταν η εργασια μεταναστευει απο πληρωμενους εργατες σε απληρωτους χρηστες λογω μιας οργανωσιακης καινοτομιας, π.χ. πληθο- πορισμος (crowdsourcing).[65] Παραμενει ανοιχτο το θεμα αν η εξαρτωμενη απο το copyright φραξια της καπιταλιστικης ταξης (Microsoft, Hollywood, δισκογραφικες) μπορει να ακολουθησει και να γεφυρωσει το χασμα στα κοστη παραγωγης. Η πολιτικη «μοιραζομενης πηγης» της Microsoft οπου επιλεγμενοι πελατες διδονται προσβαση στον πηγαιο κωδικα της Microsoft, μπορει να ειδωθει ως μια αποπειρα σμικρυνσης της αποστασης αναμεσα στο ιδιοκτητο λογισμικο και στο ΕΛΛΑΚ. Ωστοσο, στην βαση του τι μας εχει διδαξει καλα η ιστορικη εμπειρια, η διευθυντικη μονομανια με τον ελεγχο μαλλον θα καταστρεψει την προσπαθεια. Ισως αυτες οι επιχειρησεις δεν μπορεσουν να μιμηθουν το μοντελο του ΕΛΛΑΚ και να διατηρησουν ακομα την επικερδεια τους. Αν η δηλωση μας ειναι σωστη, το επιχειρηματικο μοντελο πλεοναζωντος κερδους της Red Hat θα εξακολουθησει να ευημερει στο περιθωριο της κοινωνιας, απομυζωντας την διαφορα στο κοστος παραγωγης.
Απ' αυτο μπορουμε να αντλησουμε δυο σημαντικα συμπερασματα. Πρωτον, οι χακερς και οι αγωνιζομενοι εναντιον του νομου περι πνευματικης ιδιοκτησιας σφαλουν που νομιζουν οτι οι επιχειρησεις ΕΛΛΑΚ, κινουμενες απο ελευθερες αγορες και ελευθερη τεχνολογια, ειναι προορισμενες να παραγκωνισουν και ν' αντικαταστησουν τα μονοπωλια πνευματικης ιδιοκτησιας. Η Red Hat μπορει να ειναι επικερδης μοναχα σε σχεση με το διογκωμενο κοινωνικο μεσο κοστος παραγωγης της Microsoft. Και οι δυο εξαρτωνται με διαφορετικους τροπους απο την υπαρξη δικαιωματων πνευματικης ιδιοκτησιας. Οποτε η καταργηση της πνευματικης ιδιοκτησιας ειναι ασυμβατη με τον καπιταλισμο και αυτη η δηλωση δεν ανατρεπεται απο την υπαρξη επιχειρησεων που επωφελουνται απο προϊοντα ΕΛΛΑΚ και υπηρεσιες. Δευτερον, αν προκειται να ακολουθησουμε την σκεψη μας στην λογικη της καταληξη, οι μετοχοι της Red Hat δεν επωφελουνται εις βαρος της κοινοτητας των εθελοντων δημιουργων αλλα μεσω της «εξομοιωσης της κοινωνικης υπεραξιας» εντατικοποιουν την εκμεταλευση των προγραμματιστων που προσλαμβανονται απο την Microsoft. Βεβαια, ο ισχυρισμος αυτος ειναι ανακολουθος των εκ της αμεσης αντιληψης δεδομενων και ισως δεν πρεπει να τραβηχτει υπερβολικα. Ειναι εν τουτοις αξιοσημειωτος διοτι αναδεικνυει σε τι συνισταται ο επιχειρηματικος ενθουσιασμος για τον ανοιχτο κωδικα. Και πιο συγκεκριμενα στην προσδοκια των διευθυντων οτι οι ελευθερες αδειες και οι αδειες ανοιχτου κωδικα θα επιβαλουν μια γενικη πτωτικη πιεση στους μισθους και στις εργασιακες συνθηκες των εργαζομενων σε επιχειρησεις προγραμματιστων.
Παρα τα οσα εχουμε πει, βρισκομαστε ακομη μακρια απο μια οριστικη γνωμη για το ΕΛΛΑΚ. Ενω οι επιχειρησεις σιγουρα ελπιζουν να αντιπαραθεσουν κοινοτητες χρηστων εναντια στην μισθωτη εργασια, ο «πληθο-πορισμος» δεν ειναι παρα μια απο τις πιθανες εκβασεις της παρουσας καταστασης. Αντιμετωποι με τετοιες εγνοιες, οι χακερς συνηθως υποδεικνυουν τις αυξανομενες ευκαιριες απασχολησης εντος των επιχειρησεων ΕΛΛΑΚ. Ειναι πολυ πιθανο οι επαγγελματιες δημιουργοι ΕΛΛΑΚ να καταληξουν σε μια ισχυροτερη θεση συγκριτικα με προγραμματιστες που δουλευουν με ιδιοκτητο λογισμικο, καθως οι ελευθερες αδειες και οι αδειες ανοιχτου κωδικα αφαιρουν το πλεονεκτημα που διαφορετικα εχουν οι επιχειρησεις επι των εργαζομενων λογω της ιδιοκτησιας των μεσων αναπτυξης λογισμικου. Οταν τα εργαλεια λογισμικου ειναι δημοσιως διαθεσιμα υπο μια ελευθερη αδεια, η κυρια ελλειψη που παραμενει στην αγορα συνισταται στην ικανοτητα συγγραφης λογισμικου, που δινει το πλεονεκτημα στην ελευθερη εργασια. Για να προσδιορισουμε ποιο ειναι το πιο πιθανο σεναριο απαιτειται επιπροσθετη ερευνα στην αναδυομενη αγορα εργασιας για δημιουργους ΕΛΛΑΚ. Επισης, πρεπει να λαβουμε υποψιν μας την μοναδικη θεση του τομεα υπολογιστων στον καπιταλισμο σημερα. Αυτο δημιουργει μια κατασταση που βολευει τους προγραμματιστες ανεξαρτητως του αν δουλευουν με λυσεις ΕΛΛΑΚ ή με ιδιοκτητο λογισμικο. Αυτη η ευνοϊκη θεση ειναι εις βαρος ολων των υπολοιπων εργατων, καθως η τεχνολογια υπολογιστων ειναι καιριας σημασιας στην νεοφιλελευθερη μεταρρυθμιση του καπιταλισμου που οι περισσοτεροι ανθρωποι εχουν αντιμετωπισει υπο την μορφη ασθενικων σωματειων, ευελιχτων αγορων εργασιας και κυματων αποειδικευσης. Ετσι, ενω ορισμενοι προγραμματιστες ειναι πεπεισμενοι οτι θα επιζησουν της «ανατιθεμενης στο πληθος» (crowdsourced) μορφης του καπιταλισμου, αλλοι εργατες ισως δεν βρεθουν τοσο τυχεροι.[66]
Μια αποτιμηση του μοντελου πλεοναζωντος κερδους των επιχειρησεων ΕΛΛΑΚ πρεπει επισης να γινει ενωπιον της υποκειμενικης πλευρας της ιστοριας και των πολιτικων ισχυρισμων των χακερς. Πρεπει να εχουμε υποψιν μας οτι ο υπολογιστικος υπογειος διχαλωθηκε απο την Νεα Αριστερα και το κινημα «καταλληλης τεχνολογιας» (appropriate technology).[67] Ισχυρες φωνες μεσα στο υπολογιστικο υπογειο συνεχιζουν να τονιζουν τις κοινωνικες και ηθικες διαστασεις του ελευθερου λογισμικου και πολλοι χακερς επιλεγουν ελευθερες αδειες για πολιτικους λογους. Αρα το κεφαλαιο δεν ειναι ο «εγκεφαλος» πισω απο την αναπτυξη ΕΛΛΑΚ, αν και η βιομηχανια υπολογιστων μαθαινει γρηγορα και προσπαθει σκληρα να εξουδετερωσει την αναταραχη αφομοιωνοντας την. Ενα σημαδι αυτου ειναι οτι οι επιχειρησεις βγαζουν εκατομμυρια απο τις εθελοντικες προσπαθειες των χακερς. Αρκει να παραθεσεις αυτο το γεγονος και η υποθεση εχει κλεισει για τους σκεπτικους σχολιαστες. Πιστευουν οτι η ανατρεπτικη προοπτικη της αναπτυξης ΕΛΛΑΚ, αν υπηρχε ποτε, τωρα εχει εξαντληθει. Κατ' αναλογια, οι ιδιοι κριτικοι πρεπει επισης να πουν οτι δεν υπαρχει τιποτα ανατρεπτικο στον αγωνα των εργατων, αφου οι επιχειρησεις αποκομιζουν τεραστια κερδη απο αυτους. Κατα την γνωμη μας, η κατασταση εχει αντιθετως ως εξης: ειναι ακριβως το γεγονος οτι κοινοτητες ΕΛΛΑΚ εχουν γινει πηγες υπεραξιας για το κεφαλαιο που δινει (α) την σπιθα που ισως ριζοσπαστικοποιησει το κινημα των χακερς ακομη περισσοτερο, ριχνοντας τμηματα του στην αμεση παλη και (β) ειναι για τον ιδιο λογο που η προκληση τους στην κυριαρχια του κεφαλαιου ειναι ομολογη με την αντίσταση των μισθωτών εργατωΝ
Η τεχνολογία ανοίγει το δρόμο για νέες ευκαιρίες, αλλά η νομοθεσία τις καταργεί
Spoiler: Του Christian Engstrom
Αν αναζητήσεις θεματολογία για τον Ελβις Πρίσλεϊ στην Wikipedia, θα βρεις πλήθος κειμένων και νέων φωτογραφιών που έχουν εγκριθεί για διανομή. Ωστόσο, δεν θα βρείτε καθόλου μουσική και βιντεοκλίπ, εξαιτίας των περιορισμών στα πνευματικά δικαιώματα. Αυτό που θεωρούμε ως κοινή πολιτιστική κληρονομιά μας δεν είναι καθόλου δική μας.
Στο MySpace και το YouTube, δημιουργικοί άνθρωποι κατεβάζουν ρεμίξ εικόνας και ήχου για να απολαμβάνουν οι υπόλοιποι έως ότου σταμάτησαν να προβάλλονται με μια απλή ειδοποίηση από τις μεγάλες κινηματογραφικές και δισκογραφικές εταιρείες. Η τεχνολογία ανοίγει το δρόμο για νέες ευκαιρίες, αλλά η νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων τις καταργεί.
Αυτό δεν ήταν ποτέ η τελική επιδίωξη. Τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχουν για να ενθαρρύνουν τον πολιτισμό και όχι να τον περιορίζουν.Ανάλογα με το ποια συμφέροντα προωθεί ο κανένας Αυτός είναι αρκετός λόγος για να μεταρρυθμιστούν τα πράγματα. Ωστόσο, το ισχύον καθεστώς έχει ακόμη μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο. Προκειμένου να διατηρήσουν τους ισχύοντες νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων, οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να περιορίζουν το δικαίωμά μας να επικοινωνούμε, ιδιωτικώς, με τους άλλους, χωρίς να υπάρχει έλεγχος της επικοινωνίας. Η ανταλλαγή αρχείων (file-sharing) συντελείται κάθε φορά που ένα άτομο αποστέλλει ένα αρχείο σε κάποιον άλλο. Ο μόνος τρόπος που υπάρχει, έστω και για να περιοριστεί αυτή η διαδικασία, είναι να ελεγχθεί όλο το φάσμα της επικοινωνίας μεταξύ των απλών ανθρώπων.
Παρά τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στο Napster, το Kazaa και σε άλλες ομοειδείς υπηρεσίες του διαδικτύου, ο όγκος της ανταλλαγής αρχείων αυξήθηκε σε εντυπωσιακό βαθμό. Ακόμη και αν οι Αρχές αποκλείσουν όλες τις άλλες δυνατότητες που υπάρχουν, οι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να μπορούν να στέλνουν κατοχυρωμένα αρχεία υπό μορφή επισύναψης σε διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή μέσω ιδιωτικών δικτύων. Αν οι άνθρωποι αρχίσουν να επιδίδονται σε αυτό, θα πρέπει να παραχωρήσουμε στις κυβερνήσεις το δικαίωμα να ελέγχουν όλα τα μηνύματα και όλα τα κρυπτογραφημένα δίκτυα; Εφόσον θα υπάρχουν τρόποι κατ΄ ιδίαν επικοινωνίας θα χρησιμοποιούνται προκειμένου να συντελείται η διαδικασία της ανταλλαγής κατοχυρωμένου υλικού. Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση. Η κοινωνία πρέπει να πάρει μιαν απόφαση.
Σε κρίσιμη καμπή
Ο κόσμος βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Το ίντερνετ και οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής είναι τόσο παντοδύναμες ώστε ό,τι και να κάνουμε η κοινωνία θα αλλάξει. Ωστόσο, αυτό που δεν έχει ακόμη αποφασιστεί είναι η κατεύθυνση που θα προσλάβει αυτή η αλλαγή.
Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθεί μια κοινωνία Big Brother που θα ξεπερνά και τους χειρότερους εφιάλτες μας, όπου κυβερνήσεις και εταιρείες θα ελέγχουν κάθε λεπτομέρεια της προσωπικής ζωής μας. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία η κυβέρνηση χρειάστηκε δεκάδες χιλιάδων υπαλλήλων για να εντοπίζει τους πολίτες οι οποίοι χρησιμοποιούσαν γραφομηχανές, στυλό και ευρετήρια καρτελών. Σήμερα, ένας υπολογιστής μπορεί να εκτελέσει την ίδια εργασία με τρομακτική ταχύτητα με το πάτημα ενός πλήκτρου. Υπάρχουν πολλοί πολιτικοί οι οποίοι επιθυμούν να πατήσουν το πλήκτρο?
Η ίδια τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αντιθέτως, για να οικοδομήσει μια κοινωνία που θα ενστερνίζεται τον αυθορμητισμό, τη συνεργασία και την ποικιλομορφία. Μια κοινωνία στην οποία οι πολίτες δεν θα είναι, πλέον, παθητικοί καταναλωτές που θα έχουν βαρεθεί την πληροφορική και τον πολιτισμό που θα προσφέρεται μονοδιάστατα, αλλά, αντιθέτως, θα είναι ενεργά συμμετέχοντες. Η κοινή γνώμη αναγνωρίζει την ανάγκη να υπάρξει μεταρρύθμιση.
Για αυτό το λόγο το Piratpartiet -δηλαδή, το πειρατικό κόμμα- κέρδισε το 7,1% της λαϊκής ψήφου, στις πρόσφατες ευρωεκλογές στη Σουηδία, με αποτέλεσμα να κερδίσει, για πρώτη φορά, έδρα στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η διακήρυξή μας είναι να μεταρρυθμίσουμε τη νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα και να καταργήσουμε, σταδιακά, το σύστημα απονομής ευρεσιτεχνιών. Αντιτασσόμαστε στη μαζική παρακολούθηση και λογοκρισία στο διαδίκτυο. Επιθυμούμε να κάνουμε την Ευρώπη πιο δημοκρατική και διαφανή. Η τεχνολογική επανάσταση εξελίσσεται εδώ και τώρα. Εμείς να αποφασίσουμε ποιο μέλλον επιθυμούμε.
*Ο συντάκτης είναι ευρωβουλευτής του Πειρατικού Κόμματος.
Μετά το Σουηδικό δικαστήριο, τώρα οι Ιταλικές αρχές σκέφτονται να ξεκινήσουν νέο δικαστήριο ενάντια των ιδρυτών του Pirate Bay. Εάν όντως γίνει η δίκη, θα είναι η πρώτη που γίνεται εκτός της χώρας των ιδρυτών της γνωστής ιστοσελίδας. O Ιταλικός κατήγορος θα αποφασίσει σε μερικούς μήνες εάν όντως θα υπάρξει Ιταλική δίκη για το Pirate Bay, και η διαταγή για την φραγή της σελίδας θα παραμείνει σε αναστολή μέχρι την ανακοίνωση της τελική απόφασης, στα μέσα του Σεπτέμβρη.
Κατά την διάρκεια του Αυγούστου πέρσι, το Pirate Bay “λογοκρίθηκε” κατά κάποιον τρόπο στην Ιταλία, όταν οι παροχείς διαδικτύου μπλόκαραν την πρόσβαση των χρηστών τους στην συγκεκριμένη σελίδα. Το Pirate Bay τότε έκανε ένστασή κατά της φραγής αυτής, και τελικά κατάφερε να κερδίσει την αναστολή της. Τον Οκτώβριο το Δικαστήριο του Bergamo, εκδίκασε ότι καμία ξένη ιστοσελίδα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με κανέναν τρόπο, λόγο πνευματικής ιδιοκτησίας.
«Πνευματικά άδικη»
Tου Πασχου Μανδραβελη
Ο Τόμας Τζέφερσον, ένας από τους πατέρες του αμερικανικού έθνους, αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς στοχαστές του 17ου - 18ου αιώνα, δεν θεωρούσε την πνευματική ιδιοκτησία άδικη. Την θεωρούσε ανόητη. Είχε γράψει: «αν η φύση έχει κάνει ένα πράγμα λιγότερο επιδεκτικό απ’ όλα τα άλλα στο δικαίωμα αποκλειστικής ιδιοκτησίας, αυτό είναι η ενέργεια της σκέψης, αυτό που αποκαλείται ιδέα (...) H φύση έκανε τις ιδέες σαν τη φωτιά, επεκτάσιμες σε όλο τον χώρο, χωρίς να χάνουν τη δύναμή τους σε κανένα σημείο, και σαν τον αέρα τον οποίο αναπνέουμε, και ο οποίος είναι αδύνατον να γίνει αποκλειστική ιδιοκτησία κανενός. Oι εφευρέσεις λοιπόν δεν μπορούν από τη φύση τους να γίνουν ιδιοκτησία κανενός».
Παρ’ όλα αυτά συναίνεσε να ενταχθεί διάταξη στο νέο τότε αμερικανικό σύνταγμα που έλεγε «Το Κογκρέσο θα έχει την εξουσία... να προωθήσει την πρόοδο της επιστήμης και των πρακτικών τεχνών, εξασφαλίζοντας, για περιορισμένο χρόνο, στους δημιουργούς και εφευρέτες τα αποκλειστικά δικαιώματα στα έργα και τις ανακαλύψεις τους» («Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών», άρθρο 8, μτφρ. Περικλής Φ. Κωνσταντινίδης, διατίθεται δωρεάν μαζί με άλλα ιστορικά κείμενα από την ελληνική έκδοση της Wikipedia).
Το σύστημα πνευματικής ιδιοκτησίας έγινε έτσι ένας συμβιβασμός του παραλόγου: Αν και όλοι κατανοούσαν ότι δεν μπορεί να υπάρξει ιδιοκτησία του πνεύματος, το κράτος προσέφερε την ισχύ του για να δημιουργηθεί το μονοπώλιο ενός πνευματικού έργου. Είχε όμως ασφαλιστικές δικλείδες: περιορισμένο χρόνο εφαρμογής του, δικαιολογημένη χρήση (τα πνευματικά έργα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν π.χ. στην εκπαίδευση χωρίς πληρωμή δικαιωμάτων), και δικαίωμα ανταλλαγής (η πληρωμή αφορούσε μόνο το πρώτο αντίτυπο. Κάποιος που αγόραζε ένα βιβλίο θα μπορούσε να το δανείσει ή να το πουλήσει χωρίς να ξαναπληρώσει δικαιώματα).
Το σύστημα δούλεψε καλά για ένα μεγάλο διάστημα. Οι δημιουργοί απολάμβαναν για περιορισμένο χρόνο το ιδιότυπο μονοπώλιο στα έργα τους, αλλά και από την άλλη με το σύστημα των δημόσιων βιβλιοθηκών και της δημόσιας εκπαίδευσης δημιουργήθηκε το δυτικό θαύμα: κάθε παιδί ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης των γονέων του μπορούσε να συμμετάσχει ισότιμα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η δικαιολογημένη χρήση ήταν το μέσο της κοινωνικής κινητικότητας. Ο γιος του αγωγιάτη μπορούσε να μορφωθεί και να γίνει μηχανικός, γιατρός κ.λπ.
Μετά όμως ήρθαν οι εταιρείες και τα λόμπινγκ τους. Αυτές δεν ήταν παρά η γραφειοκρατία της αγοράς. Υποτίθεται ότι οργάνωναν τις ανταλλαγές των πνευματικών έργων, αλλά στην ουσία τροφοδοτούσαν τη γραφειοκρατία τους. Το πρώτο που έκαναν ήταν να συρρικνώσουν τα δικαιώματα των δημιουργών που σήμερα στις ΗΠΑ κυμαίνονται στο 2 - 7% της τιμής του έργου. Η κινηματογραφική εταιρεία «United Artists» ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Τσάρλι Τσάπλιν ακριβώς για να διασφαλίσει τα έσοδα των καλλιτεχνών από τις αδηφάγες εταιρικές δομές.
Το δεύτερο που έκαναν οι εταιρείες ήταν να διαβρώσουν σιγά σιγά το κοινωνικό συμβόλαιο που είχε συναφθεί να καταργήσουν, δηλαδή τις ασφαλιστικές δικλείδες που οι αρχικές νομοθεσίες προέβλεπαν. Ο «περιορισμένος χρόνος» του αμερικανικού συντάγματος ξεκίνησε από τα οκτώ συν οκτώ χρόνια κι έφτασε σταδιακά στα 50 και στα 95 έτη, ενώ οι εταιρείες προσπαθούν να περάσουν νόμο σύμφωνα με τον οποίο «περιορισμένος χρόνος» θα είναι η... «αιωνιότητα πλην μια μέρα»! Στην ουσία οι επιχειρήσεις διαχείρισης των πνευματικών έργων άρχισαν να χρησιμοποιούν την ισχύ του κράτους για να ιδιοποιούνται δημόσια περιουσία. Βιβλία, ταινίες, μουσικές των αρχών του 20ού αιώνα που κανονικά σήμερα θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ελεύθερα απ’ όλους, παραμένουν στα συρτάρια των εταιρειών.
Το αστείο είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα αυτών των έργων δεν έχουν πλέον καμιά εμπορική αξία. Από τα χιλιάδες βιβλία που κυκλοφόρησαν τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ελάχιστα εξακολουθούν να πουλιούνται. Προκειμένου όμως να μην χάσει η Walt Disney τα δικαιώματα για τον Μίκι Μάους κατάφερε να κλειδώσει όλα τα πνευματικά έργα της περιόδου. Κι όλα αυτά υποτίθεται για την προστασία των δημιουργών, άσχετα αν οι τελευταίοι είναι εδώ και δεκαετίες νεκροί.
Η μάχη της Ευρώπης
Η επιχείρηση κλοπής της δημόσιας περιουσίας φυσικά δεν μπορούσε να μείνει στη μία πλευρά του Ατλαντικού. Αυτή την περίοδο γίνονται επιθέσεις σε πολλά μέτωπα στην Ευρώπη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε πρόταση επέκτασης των «δικαιωμάτων» φωνογραφημάτων από τα 50 στα 70 έτη. Είναι μια υπόθεση που αγγίζει τα όρια της θεσμικής διαφθοράς σε επίπεδο Ε. Ε. αφού έγινε με μοναδικό στόχο την «προστασία» των πρώτων ηχογραφήσεων των Beatles· αυτές ξεκινούν από το 1961 και με τον προηγούμενο νόμο τέλειωναν το 2011. Οι παράπλευρες απώλειες, όμως, είναι τρομακτικές: δίπλα στους Beatles, που ακόμη πωλούν, κλειδώνουν χιλιάδες ξεχασμένες ηχογραφήσεις οι οποίες θα μπορούσαν να υπάρχουν σε βιβλιοθήκες, να χρησιμοποιούνται από ερευνητές, ακόμη και από παιδιά που ανασυνθέτουν μουσικές.
Η δεύτερη επίθεση γίνεται στο Pirate Bay, έναν δικτυακό τόπο ανταλλαγής αρχείων μεταξύ των χρηστών. Με τη «δικαιολογημένη χρήση», που προβλέπει το πνεύμα και το γράμμα των νομοθετημάτων περί πνευματικής ιδιοκτησίας, οποιοσδήποτε μπορούσε να χαρίσει ή/και να ανταλλάξει τα έργα που κατείχε. Αυτό σήμερα λέγεται peer to peer ανταλλαγή και οι υπολογιστές του Pirate Bay λειτουργούν σαν ένας μεγάλος κατάλογος. Το σουηδικό αυτό site δεν έχει τα πνευματικά έργα (αυτά βρίσκονται στους υπολογιστές των χρηστών), απλώς λειτουργεί σαν μια μεγάλη αγορά (χωρίς οικονομικές επιβαρύνσεις): οι κάτοχοι καταθέτουν τι είναι διαθέσιμοι να δώσουν και βρίσκουν σε ποιους υπολογιστές χρηστών βρίσκονται τα έργα που θέλουν. Στην ουσία, δηλαδή, το Pirate Bay λειτουργεί σαν μια ηλεκτρονική εφημερίδα αγγελιών, αλλά έπειτα από πιέσεις (ακόμη και διπλωματικές!) των Αμερικανών, η διαδικασία αυτή ποινικοποιήθηκε! Με πρωτόδικη απόφαση, τα σουηδικά δικαστήρια καταδίκασαν τους ιδιοκτήτες αυτής της ηλεκτρονικής εφημερίδας αγγελιών σε φυλάκιση ενός χρόνου και πρόστιμο 3,5 εκατ. ευρώ! Η μάχη συνεχίζεται...
Ιnfo
- Lawrence Lessig, «Free Culture: How Big Media Uses Technology and The Law to Lock Down Culture and Control Creativity», εκδ. Penguin (διατίθεται και δωρεάν από το www. lessig. org). http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_03/05/2009_313063
Το Espresso Book Machine τυπώνει σε λίγα λεπτά τον τίτλο που του ζητάμε
Του Κωστα Δεληγιαννη
«Καθήστε, κύριε. Μέχρι να πιείτε τον καφέ σας, το βιβλίο που μάς παραγγείλατε θα έχει τυπωθεί»... Αυτή η σκηνή, θα αποτελεί συνήθη καθημερινότητα και στο (μελλοντικό) βιβλιοπωλείο της γειτονιάς, με την «παρουσία» ενός ρομποτικού τυπογράφου.
Αλλωστε, η αρχή έγινε. Από αυτόν το μήνα, όποιος πελάτης θέλει να αγοράσει ένα βιβλίο από το υποκατάστημα των βρετανικών βιβλιοπωλείων Blackwell στην οδό Charing Cross, στο Λονδίνο, και αυτό δεν υπάρχει στα ράφια, δεν θα χρειάζεται απαραίτητα να το παραγγείλει. Αν το βιβλίο αυτό συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των 500.000 τίτλων που το βιβλιοπωλείο μπορεί πλέον να εκτυπώσει σε λιγότερο από τέσσερα λεφτά, το «φρέσκο» αντίτυπο θα βρίσκεται στα χέρια του. Αρκεί ο υπάλληλος να βρει στην ηλεκτρονική τράπεζα δεδομένων του βιβλιοπωλείου το ψηφιακό αρχείο που αντιστοιχεί στον συγκεκριμένο τίτλο και να δώσει την κατάλληλη εντολή στο Espresso Book Machine, δηλαδή τον ρομποτικό τυπογράφο που θα ετοιμάσει το αντίτυπο τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται για να ετοιμαστεί ένας καφές εσπρέσο.
Από αυτό το σημείο κι έπειτα, το Espresso Book Machine αναλαμβάνει όλη τη διαδικασία παραγωγής, αφού θα εκτυπώσει τις σελίδες και το εξώφυλλο, θα μορφοποιήσει το τυπωμένο κείμενο στο ακριβές σχήμα του αυθεντικού αντίτυπου, και θα δέσει τις σελίδες και το κάλυμμα με μία ισχυρή κόλλα, αντιγράφοντας σχεδόν αυτούσια τη διαδικασία που ακολουθείται και σε ένα παραδοσιακό τυπογραφείο.
Επιπλέον, όπως διαβεβαιώνει η αγγλική αλυσίδα βιβλιοπωλείων, το αντίγραφο από τον ρομποτικό τυπογράφο δεν θα διαφέρει ποιοτικά σε τίποτα από οποιοδήποτε χαρτόδετο αντίτυπο το οποίο έχει δημιουργηθεί με κάποια συμβατική μέθοδο βιβλιοδεσίας: οι σελίδες του θα είναι καλοτυπωμένες και στοιχισμένες, το έγχρωμο εξώφυλλο εξίσου καλαίσθητο όπως και στο πρωτότυπο, ενώ θα είναι τόσο ανθεκτικό στην κακομεταχείριση όσο κι ένα «συμβατικό» βιβλίο. Αποψη που πρωτίστως συμμερίζεται και ο Jason Epstein, «πατέρας» του Espresso Book Machine (ΕΒΜ) και ιδρυτής της αμερικανικής εταιρείας Book On Demand, η οποία επινόησε και εμπορεύεται αυτή την τεχνολογία ρομποτικής τυπογραφίας.
Πλήρης μηχανοποίηση
Μιλώντας στην «Κ», ο κ. Epstein τονίζει το γεγονός ότι, καθώς το ΕΒΜ λειτουργεί με ελάχιστη παρέμβαση από την πλευρά του χρήστη, η διαδικασία εκτύπωσης ενός βιβλίου μηχανοποιείται πλήρως. «Ουσιαστικά, το Espresso Book Machine είναι ένα “ΑΤΜ για βιβλία”», λέει χαρακτηριστικά, «δίνοντας τη δυνατότητα αυτόματων εκτυπώσεων με την ίδια ευκολία που κανείς χρησιμοποιεί τα μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών στις τράπεζες».
Η αγορά του ρομποτικού τυπογράφου από το Blackwell συνέπεσε με τη φετινή Εκθεση Βιβλίου του Λονδίνου, όπου έως πριν από λίγες ημέρες στο περίπτερο της εταιρείας του κ. Epstein, άλλοι υποψήφιοι πελάτες μπορούσαν να δουν από κοντά πώς λειτουργεί ένα μηχάνημα Espresso Book Machine. Μία επίδειξη που έκανε κυριολεκτικά πάταγο, αν λάβει κανείς υπόψη τα σχόλια που απέσπασε το ΕΒΜ από δεκάδες εφημερίδες και περιοδικά. Σύμφωνα με τον Guardian, για παράδειγμα, αμέτρητοι επισκέπτες συνωστίστηκαν μπροστά από το μηχάνημα για να το παρακολουθήσουν, καθώς αυτό μέσα σε ελάχιστα λεπτά τύπωνε ένα βιβλίο 100 σελίδων, ολοκληρώνοντας το δέσιμό του πριν ακόμη το χαρτί προλάβει να κρυώσει από την εκτύπωση.
Εντούτοις, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που το ΕΒΜ χρησιμοποιήθηκε στην πράξη: «μία παλαιότερη εκδοχή του Espresso Book Machine λειτουργεί ήδη σε βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Βρετανία και τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο», σημειώνει ο κ. Epstein. «Ενα από αυτά τα μηχανήματα, μάλιστα, το οποίο εγκαταστάθηκε πριν από ενάμιση χρόνο στο πανεπιστήμιο της Alberta, στις ΗΠΑ, λειτουργεί επτά ημέρες την εβδομάδα, εκτυπώνοντας κατά μέσον όρο εκατό αντίτυπα κάθε μέρα – από τις σημειώσεις των καθηγητών και το έντυπο υλικό συνεδρίων, μέχρι αντίγραφα σπάνιων τίτλων της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου».
Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος που το Espresso έχει τραβήξει και στο παρελθόν τα φώτα της δημοσιότητας: το 2007, το EBM ανακηρύχθηκε σε «εφεύρεση της χρονιάς» από το περιοδικό ΤΙΜΕ, παρόλο που εκείνη η παραλλαγή της συσκευής λειτουργούσε με μικρότερη ταχύτητα και μπορούσε να εκτυπώσει μόνο βιβλία τα οποία δεν υπερέβαιναν τις 300 σελίδες. Παρά αυτούς τους περιορισμούς όμως, το ΕΒΜ ήταν και τότε το μόνο μηχάνημα στον κόσμο το οποίο μπορούσε με μηχανικούς βραχίονες να εκτελέσει όλες τις διαδικασίες εκτύπωσης και βιβλιοδεσίας και, μάλιστα, παράγοντας βιβλία που έχουν εφάμιλλη ποιότητα με τα συμβατικά χαρτόδετα αντίτυπα. Διαδικασίες για τις οποίες η Book On Demand έχει επινοήσει τεχνικές οι οποίες καλύπτονται από δεκάδες πατέντες ήδη από το 1999, όταν ιδρύθηκε η εταιρεία και ανέπτυξε τον πρώτο ρομποτικό τυπογράφο.
«Ωστόσο, το σημερινό μοντέλο μπορεί να παράγει βιβλία μέχρι και 800 σελίδων, ολοκληρώνοντας μάλιστα ένα αντίτυπο 300 σελίδων σε τέσσερα μόλις λεπτά», συμπληρώνει ο κ. Epstein αναφερόμενος στο μηχάνημα που αγόρασε το Blackwell.
«Σπάνια», τέλος
Αυτή η προοπτική μείωσης του κόστους του ρομποτικού τυπογράφου αφήνει υποσχέσεις ότι σύντομα ακόμη και μικρά βιβλιοπωλεία θα μπορέσουν να εξοπλιστούν με ένα παρόμοιο μηχάνημα, τυπώνοντας κατά παραγγελία τα βιβλία που πωλούν. Μία τέτοια εξέλιξη κάνει πολλούς ειδικούς να εκτιμούν πως το ΕΒΜ θα προκαλέσει δραστικές αλλαγές στο χώρο της εκδοτικής βιομηχανίας, καταργώντας καταρχάς μια για πάντα έννοιες όπως «σπάνιο» ή «δυσεύρετο» αντίτυπο. Εξάλλου, σύμφωνα με τον ιδρυτή της Book On Demand, «ο απώτερος στόχος του ΕΒΜ είναι κάθε βιβλιοπώλης να προσφέρει στους πελάτες του οποιονδήποτε τίτλο εκδόθηκε ποτέ, σε οποιαδήποτε γλώσσα, διασφαλίζοντας έτσι ότι το έργο όλων των συγγραφέων θα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμο σε κάθε σημείο του κόσμου».
Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως στο μέλλον οι αναγνώστες θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε εκατομμύρια διαφορετικά βιβλία, πηγαίνοντας απλώς στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς τους – και ότι ο βιβλιοπώλης της γειτονιάς θα μπορεί να εμπορεύεται αμέτρητους τίτλους, «κατεβάζοντας» σε ψηφιακή μορφή τα πρωτότυπα από μία ηλεκτρονική βάση δεδομένων.
Ρομποτικοί επιστήμονες παρουσιάζουν τις πρώτες τους ανακαλύψεις
Ο Δρ Ρος Κινγκ μπροστά στον ρομποτικό συνεργάτη του, τον «Αδάμ»
Αφού πρώτα αντικατέστησαν εκατομμύρια εργάτες σε όλο τον κόσμο, τα ρομπότ βάζουν τώρα στο μάτι τους επιστήμονες: Ένα ρομπότ που αναπτύχθηκε στη Βρετανία σχεδιάζει τα δικά του πειράματα για να αναγνωρίζει τη λειτουργία γονιδίων, ενώ ένα πρόγραμμα που ανέπτυξαν Αμερικανοί ερευνητές διατυπώνει τους νόμους της φυσικής που περιγράφουν την κίνηση δυναμικών συστημάτων.
Το ρομπότ Adam που δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Αμπεριστουιθ της Ουαλίας διατυπώνει υποθέσεις για γονίδια του ζυμομύκητα της μαγιάς. Στη συνέχεια πραγματοποιεί πειράματα για να τις ελέγξει και καταλήγει σε λογικά συμπεράσματα.
Ο «Αδάμ» ανέλαβε να εντοπίσει τα γονίδια μιας σειράς 13 ενζύμων καλλιεργώντας και εξετάζοντας το μεταβολισμό αποικιών του ζυμομύκητα. Από τις 20 υποθέσεις που διατύπωσε, κατάφερε να αποδείξει ότι οι 12 είναι σωστές.
Οι επιστήμονες «εργάζονται γι΄αυτό από τη δεκαετία του 1960. Όταν στείλαμε τα πρώτα ρομπότ στον Αρη, ονειρευόμασταν ρομπότ που θα μπορούσαν να κάνουν τα δικά τους πειράματα στον πλανήτη. Έπειτα από 40 ή 50 χρόνια, έχουμε τώρα τη δυνατότητα να το κάνουμε» σχολίασε στο Reuters ο Ρος Κινγκ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Το επόμενο ρομπότ που ετοιμάζει η ομάδα του Δρ Κινγκ, με το όνομα «Εύα» θα έχει ακόμα μεγαλύτερες ικανότητες ως επιστήμονες και θα αναλάβει τον έλεγχο χιλιάδων χημικών ουσιών προκειμένου να ανακαλύψει νέα φάρμακα.
Ο Αδάμ παρουσιάζεται την Παρασκευή στο κορυφαίο αμερικανικό περιοδικό Science.
Στο ίδιο τεύχος του περιοδικού, ερευνητές του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης παρουσιάζουν έναν ευφυή αλγόριθμο ο οποίος μπορεί να συμπεραίνει τους νόμους της φυσικής που περιγράφουν την κίνηση ενός εκκρεμούς αναρτημένου στο άκρο ενός άλλου εκκρεμούς. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα διατύπωσε μόνος του τη μαθηματική εξίσωση του Χάμιλτον που περιγράφει την ενέργεια αυτού του δυναμικού συστήματος.
«Ένα από τα μεγαλύτερα σημερινά προβλήματα στην επιστήμη είναι ο εντοπισμός των υποκείμενων αρχών σε τομείς όπου υπάρχει μεγάλος όγκος δεδομένων» εξήγησε ο Χοντ Λίπσον, ο οποίος ανέπτυξε το λογισμικό σε συνεργασία με τον Μάικλ Σμιντ. Τα προγράμματα αυτού του είδους «μπορούν να βοηθήσουν ώστε να επιταχυνθεί ο ρυθμός με τον οποίο ανακαλύπτουμε επιστημονικές αρχές πίσω από τα δεδομένα» είπε.
Ποιος ξέρει; Ίσως μια μέρα κάποιο ρομπότ θα κερδίσει ακόμα και το Νόμπελ.
Πολιτικό κόμμα σχημάτισαν στη Σουηδία οπαδοί του ελεύθερου «κατεβάσματος» από το Internet. Το σουηδικό «Κόμμα των Πειρατών» θα κατέλθει, μάλιστα, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Στόχος αποτελεί η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στην πληροφορία και ο περιορισμός των κανόνων. Το ψηφοδέλτιο του Κόμματος των Πειρατών θα έχει 20 υποψήφιους για το Ευρωκοινοβούλιο, αναφέρει στο δικτυακό του τόπο το Spiegel.
«Εάν οι πολιτικοί θέλουν να εμποδίσουν την ανταλλαγή αρχείων μεταξύ των πολιτών, πρέπει να βελτιώνουν συνεχώς τα μέσα παρακολούθησης, αφού όταν οι αρχές κλείνουν ένα site που επιτρέπει την ανταλλαγή αρχείων, κάποιο άλλο ξεπετάγεται στη θέση του» δήλωσε ο επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου Κρίστιαν Εγκστρομ.
Οι Σουηδοί «Πειρατές» πιστεύουν πως η μάχη για την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία πρέπει να δοθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς από εκεί εκπορεύονται πλέον οι περισσότεροι νόμοι.
Πάντως, το κόμμα διευκρινίζει πως δεν πρέπει να καταργηθούν όλοι οι κανόνες για τα δικαιώματα πάνω στα βιβλία, τη μουσική και τις ταινίες. Η διαχωριστική γραμμή, λένε, πρέπει να είναι η εμπορική και η μη εμπορική χρήση.
Το Κόμμα των Πειρατών σκοπεύει να δράσει και στην πολιτική σκηνή της Σουηδίας, όπου ελπίζει να παίξει ρυθμιστικό ρόλο στον σχηματισμό κυβέρνησης.
Πρόσφατα στη Σουηδία κάθισαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου οι ιδρυτές του δημοφιλούς δικτυακού τόπου Pirate Bay, o oποίος προσφέρει πρόσβαση σε πειρατικά αντίγραφα ταινιών, μουσικής και άλλου υλικού.
Πρόκειται για μια συνέντευξη του Michael Hardt, συγγραφέα (μαζί με τον Toni Negri) της “Αυτοκρατορίας” σχετικά με το υπο έκδοση βιβλίο τους “Common Wealth” (Κοινός πλούτος) στον Remi Nillsen. Πηγή είναι το Αγγλικό blog του p2p foundation. Παρατηρήσεις για βελτίωση της προσπάθειας μετάφρασης-απόδοσης είναι πάντα ευπρόσδεκτες. —————————————————————– Συνέντευξη:
Χρειαζόμαστε ενναλακτικές απέναντι στη σκέψη ότι οι μόνες επιλογές είναι η ατομική ή η δημόσια περιουσία” είπε στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Φόρουμ στο Malmö τον Σεπτέμβριο ο Michael Hardt όταν παρουσίασε το βιβλίο που έγραψε με τον Antonio Negri, “Common Wealth”. Το βιβλίο επεξεργάζεται λεπτομερώς τις θεωρίες του “Empire” και “Multitude”, εστιάζοντας στα “κοινά” σαν μια εναλλακτική στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό.
Remi Nilsen: Το νέο σας βιβλίο με τον Antonio Negri θα ονομάζεται “Κοινός πλούτος”.
Michael Hardt: Ναι, μόλις επιστρέψαμε το κείμενο στον εκδότη και έτσι απομένει ακόμα αρκετός χρόνος μέχρι να να εκδοθεί.
Ένας τρόπος που δουλεύουμε με αυτά τα βιβλία είναι ότι όταν τελειώνουμε ένα βιβλίο ξεκινούμε να το κριτικάρουμαι. Έτσι όταν τελειώσαμε την αυτοκρατορία αισθανόμασταν ότι παρόλο η έννοια του πλήθους ήταν κεντρική για εμάς και για το βιβλίο δεν την είχαμε αναπτύξει αρκετά ή τουλάχιστον με τον τρόπο που θα θέλαμε. Έτσι το επόμενό μας βιβλίο ήταν σχετικά με το “πλήθος”. Έτσι μετά απ´ αυτό το βιβλίο αισθανθήκαμε ότι η έννοια των κοινών ήταν κεντρική αλλά όχι επαρκώς αναπτυγμένη.
Δεν είναι ότι τα βιβλία μας πραγματεύονται μόνο ένα ζήτημα - τελικά καταλήγουν να πραγματεύονται πολλά ζητήματα - αλλά το σημείο αφετηρίας ήταν τα “κοινά”, ο κοινός πλούτος. Πολύ συχνά είμαστε ικανοί να δούμε τον κόσμο μόνο με τους όρους της ατομικής και της δημόσιας περιουσίας. Ο Μαρξ αναφέρει σε ένα συγκεκριμένο σημείο στα χειρόγραφα του 1844: “Η ατομική ιδιοκτησία μας έκανε χαζούς”. Και εν μέρει πράγματι μας έκανε χαζούς στο ότι δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα κοινά. Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε ότι όχι μόνο η ατομική ιδιοκτησία αλλά και η δημόσια ιδιοκτησία μας έκανε χαζούς στο ότι είμαστε μόνο ικανοί να σκεφτόμαστε ότι η εναλλακτικές είναι είτε η ατομική ιδιοκτησία είτε η δημόσια ιδιοκτησία. Εν τούτοις μεγάλο μέρος του κόσμου εξακολουθεί να ανήκει στα “κοινά”. Υπάρχει εκτεταμένος διάλογος σχετικά μ’ αυτό τώρα αλλά η έννοια φαίνεται να εξακολουθεί να χρησιμοποιείτε στην προ-μοντέρνα της εκδοχή: τα κοινά, η κοινή γη, τα κοινά δάση κτλ. Αλλά ενδιαφερόμαστε περισσότερο για την παγκόσμια παραγωγή: ιδέες, εικόνες, κοινωνικές σχέσεις… πράγματα που είναι δύσκολο να ιδιωτικοποιήσεις. Που είναι αυτά που το πλήθος έχει σαν κοινά, τις διαμοιρασμένες (κοινές) δυνατότητες όπως η γλώσσα, που δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί.
Η ακόμα όταν ιδιωτικοποιούνται καταστρέφεται η παραγωγικότητά τους. Αν μια γλώσσα αποτελούσε ατομική ιδιοκτησία δεν θα ήταν επικοινωνιακή, αλλά κατά τον ίδιο τρόπο αν ελέγχεται από το κράτος χάνει την ικανότητά της να καινοτομεί.
Η γλώσσα είναι ένα καλό παράδειγμα γιατί καταστρέφεται πολύ γρήγορα από την ατομική ή την κρατική ιδιοκτησία. Ένα άλλο μικρότερο αλλά σημαντικό παράδειγμα είναι το διαδίκτυο, ο κώδικας και η πληροφορία. Το κίνημα του ανοικτού είχε πει εδώ και καιρό: η περίοδος του ελεύθερα προσβάσιμου κώδικα και της πληροφορίας ήταν η περίοδος της μεγάλης δημιουργικότητας και της επέκτασης των τεχνολογιών διαδικτύου και της ανάπτυξης. Καθώς τα πράγματα ιδιωτικοποιούνταν - τόσο η πληροφορία όσο και ο κώδικας - η δημιουργικότητα εμποδίστηκε. Αυτό που γενικότερα ο Negri και εγώ προσπαθούμε να κατανοήσουμε με την έννοια του βιοπολιτικού, ή αυτό που κάποιες φορές αδέξια αποκαλούμε άυλη παραγωγή, είναι για την ακρίβεια αυτό: ιδέες, πληροφορίες και κώδικας, αλλά και εικόνες, έννοιες και κοινωνικές σχέσεις. Μια από τις υποθέσεις που προσπαθούμε να αναπτύξουμε είναι ότι αυτός ο τρόπος παραγωγής σήμερα μεταβάλλεται σε κυρίαρχο, με τον ίδιο ή παρόμοιο τρόπο που η βιομηχανική παραγωγή έγινε σε μια προηγούμενη εποχή. Όλ’ αυτά τα προϊόντα είναι σκόπιμα “κοινά”. Δεν είναι ότι δεν μπορείς να να ιδιωτικοποιήσεις την πληροφορία ή τη γνώση, αυτό συνέβαινε πάντα, αλλά ότι : α) είναι δύσκολο να τα ιδιωτικοποιήσεις ή να τα κρατικοποιήσεις γιατί είναι απεριόριστα αναπαραγώγιμα και β) χάνουν την παραγωγική τους δυνατότητα όταν ιδιωτικοποιούνται.
Έτσι με το ίδιο τρόπο που σκεφτόμαστε τα “κοινά” σαν ένα διαφορετικό τρόπο να σκεφτούμε την ατομική και την δημόσια περιουσία, θέλουμε να προσπαθήσουμε να οραματιστούμε έναν θεσμό “κοινών”. Τα κοινά σαν μια κοινωνική και πολιτική μορφή που αποτελεί εναλλακτική στη σκέψη είτε του καπιταλισμού είτε του σοσιαλισμού (καπιταλισμός σαν έκφραση της ατομικής ιδιοκτησίας και σοσιαλισμός σαν μια έκφραση της δημόσιας ιδιοκτησίας) που θα έκαναν τα “κοινά” την βάση ενός “κοινο-νισμού”: την θέσπισή των κοινών σαν κοινωνικό θεσμό.
Έτσι το βιβλίο που προετοιμάζουμε συνεχίζει την ανάλυση που κάνουμε εδώ και κάποιο καιρό, προσπαθώντας να κατανοήσουμε πως μεταβλήθηκε η παραγωγή. Πιστεύω ότι με παραδοσιακούς όρους θα την αποκαλούσατε μια ανάλυση της ταξικής σύνθεσης: Τι είναι αυτό που οι άνθρωποι κάνουν κατά την εργασία; Πως είναι οργανωμένη και δομημένη;
RN: Το βιβλίο συνεπώς θα παρουσιάζει μια περαιτέρω εξέταση της έννοιας του Μαρξ του “συλλογικού διανοουμένου” από τα Grundrisse, αλλά την ίδια στιγμή φαίνεται ότι υπάρχει μια αλλαγή στην κατεύθυνση των “κοινών” αντί για το “πλήθος” και της σχέσης με τις μοναδικότητες;
MH: Πιστεύω ότι με κάποιο τρόπο υπάρχουν νέες κατευθύνσεις σε κάθε βιβλίο, αλλά νιώθω ότι πρόκειται για μια τριλογία. Πρόκειται για μια διαδικασία 15 ετών που είχε σαν αποτέλεσμα τρία βιβλία και σε κάθε βιβλίο προσπαθούμε να διερευνήσουμε τα ερωτήματα που ανακύπτουν από το να κυνηγάμε κάποια ριζοσπαστική αφετηρία.
Μέρος της πρόκλησης είναι να αναγνωρίσουμε πως η πολλαπλότητα και τα “κοινά” δεν είναι απλώς συμβατά αλλά αμοιβαία απαραίτητα, αντί να έρχονται σε αντίθεση. Επειδή φυσιολογικά κάποιος σκέφτεται ότι η ενότητα και η διαφορά είναι εναλλακτικές, είτε έχεις το ένα είτε το άλλο. Εμείς πιστεύουμε ότι τα “κοινά” και η πολλαπλότητα είναι φιλοσοφικά συμπληρωματικά.
RN: Όταν λέτε ότι αυτός ο άυλος τρόπος παραγωγής γίνεται περισσότερο κυρίαρχος από τον βιομηχανικό, βλέπετε κάποια σύγκρουση αυτής της μορφής παραγωγής με την υπάρχουσα, κάνοντας τη σύγκρουση κυρίαρχη με την υπάρχουσα καπιταλιστική μορφή παραγωγής;
MH: Το βλέπω με τον εξής τρόπο. Η δημόσια και η ατομική ιδιοκτησία πηγαίνουν χέρι χέρι, το κεφάλαιο έχει πάντα ανάγκη το κράτος και τους μηχανισμούς του. Και αυτό που αποκαλούμε καπιταλιστικά ή σοσιαλιστικά κράτη υπήρξαν διαφορετικά μείγματα ατομικής και δημόσιας ιδιοκτησίας. Από τη σκοπιά αυτή τα κοινά ανάμεσα σε αυτά τα δύο μοιάζουν πολύ κοντινότερα.
Ίσως ανησυχήσατε ότι υποβάθμισα την σύγκρουση με το κεφάλαιο τοποθετώντας τα πράγματα με αυτό τον τρόπο… Αλλά πιστεύω ότι η πολιτική μας εναλλακτική υποβαθμίστηκε όταν η μόνη λύση που μπορούμε να σκεφτούμε είναι να το κάνουμε δημόσια ιδιοκτησία.
Αφήστε με να δώσω ένα ελαφρά διαφορετικό παράδειγμα. Η καλύτερη ανάλυση που έχουμε για τον νεοφιλελευθερισμό - πέρα από τις αναλύσεις για τα δεινά της ιδιωτικοποίησης - μοιράζεται την αποδοχή ότι είναι απαραίτητο να επιβληθούν κρατικές λύσεις, δηλαδή είτε Κεϊνσιανά είτε σοσιαλιστικά μοντέλα. Σκεφτόμουνα αυτές που θαυμάζω περισσότερο που είναι της Naomi Klein, The Shock Doctrine, και του David Harvey A Brief History of Neoliberalism. Καμιά τους δεν αναφέρει με κατηγορηματικό τρόπο ποιά είναι η εναλλακτική και πιστεύω ότι η οποιαδήποτε κριτική του νεοφιλελευθερισμού πρέπει να αντανακλά τις εναλλακτικές που διαθέτουμε, σε τι θα ήσαν διαφορετικές από το νεοφιλελευθερισμό. Και οι δύο δείχνουν να συμπεραίνουν ότι κάποια μορφή κρατικής ρύθμισης και ελέγχου είναι η εναλλακτική. Αλλά πιστεύω ότι χρειαζόμαστε άλλες εναλλακτικές επειδή αυτή δεν με συναρπάζει. Θα πρέπει να υπάρχει κάτι καλύτερο και δεν το εννοώ αυτό με έναν απόλυτο τρόπο του τύπου “αν μπορούσαμε να απαλλαγούμε από το κράτος αύριο…”. Πρέπει να διευρύνουμε τις πολιτικές μας δυνατότητες.
RN: Τόσο στην “Αυτοκρατορία” όσο και στο “Πλήθος” ασκείτε κριτική στην έννοια της κυριαρχίας. Πολλές κριτικές έχουν υποστηρίξει ότι οι πόλεμοι στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν έχουν δείξει ότι οι κεντρικές θέσεις των βιβλίων είναι εσφαλμένες, για παράδειγμα ότι η αντίσταση στο Ιράκ βασίζεται στην ιδέα της εθνικής κυριαρχίας. Αλλά εξακολουθείτε να μην είστε πολύ ενθουσιώδης σχετικά με την αντίσταση και τις διακριτές της μορφές στο στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν;
MH: Ο εχθρός του εχθρού μας δεν είναι απαραίτητα και φίλος μας. Το γεγονός της υπαρκτής και αποτελεσματικής προσπάθειας απέναντι στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό δεν τους μετατρέπει αυτόματα σε καλούς. Και ακόμα με την περιορισμένη μου γνώση κάποιοι απ’ αυτούς μοιάζουν αρκετά τρομακτικοί.
Η υπόθεση στην “Αυτοκρατορία” – για την οποία ολοένα και περισσότερο πείθομαι, υπάρχουν άλλα πράγματα για τα οποία αμφιβάλλω ολοένα και περισσότερο - δεν είναι ότι τα εθνικά κράτη δεν έχουν σημασία, ή ότι οι λειτουργίες των εθνικών κρατών δεν είναι πλέον σημαντικές, αλλά μάλλον ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι λειτουργούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ότι αποτελούν σημαντικά στοιχεία αυτής της δικτυωμένης δύναμης. Αυτό ήταν που μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να υποβάλουν την παγκόσμια τάξη, τελικά ότι κανένα εθνικό κράτος δεν μπορεί πλέον να το κάνει. Δεν είναι η περίπτωση ότι εάν οι ΗΠΑ δεν έχουν αρκετή δύναμη τότε η Κίνα, η Ρωσία ή κάποιο χαλιφάτο θα μπορεί. Όχι, οι όροι της κυριαρχίας, της πολιτικής τάξης, έχουν αλλάξει έτσι ώστε κανένα εθνικό κράτος να τις ελέγξει πλέον. Η φουρνιά του Bush, ο Cheney και ο Wolfowitz, σκέφτηκαν ότι θα μπορούσαν να δράσουν σαν ιμπεριαλιστές, ότι θα μπορούσαν να επιβάλουν την παγκόσμια τάξη. Και βλέπουμε σιγά σιγά την επίδειξη της αποτυχίας τους, τον τελικό ενταφιασμό του μονοπολισμού: πρώτα με στρατιωτικές αποτυχίες, έπειτα με κοινωνικές και οικονομικές αποτυχίες στις ΗΠΑ. Τα εκλαμβάνω όλ’ αυτά σαν αποδείξεις του αδύνατου της εθνικής αρχής να επιβάλλει τη διεθνή τάξη.
Πρέπει λοιπόν να δημιουργήσουμε μια νέα έννοια της κυριαρχίας, ή πιθανόν μια διαφορετική λέξη από την κυριαρχία, που θα μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε αυτή τη συνεργασία των δυνάμεων, των πολιτικά και οικονομικά επικρατών εθνικών κρατών με τις επιχειρήσεις και τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα κράτη έθνη δεν δεν είναι σημαντικά, ούτε ότι οι ΗΠΑ δεν είναι σημαντική δύναμη επικράτησης ή ότι η Βολιβία δεν είναι σημαντική σαν οριοθέτηση των γραμμών άμυνας, σημαίνει απλώς ότι θα πρέπει να νοούνται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Όταν σκέφτεσαι σχετικά με τους αγώνες στη Βολιβία που οδήγησαν στη εκλογή του Evo, ένα από τα βασικά σημεία εκκίνησης ήταν ο πόλεμος του νερού το 2000. Ήταν μια τυπική ιστορία νεοφιλελεύθερης ιδιωτικοποίησης: η διεθνής τράπεζα είπε στη Βολιβιανή κυβέρνηση της εποχής ότι θα έπρεπε να ιδιωτικοποιήσουν τις υπηρεσίες ύδρευσης γιατί κόστιζαν περισσότερο απ’ όσο εισέπρατταν. Έτσι την πούλησαν σε μια κοινοπραξία ξένων εταιρειών που εξορθολογικοποίησηαν τις τιμές που σημαίνει ότι τις αύξησαν τις τιμές σ’ αυτό που πραγματικά κόστιζε και αυτό οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες. Απέναντι σε ποιο στρέφονταν οι διαδηλωτές; Στρέφονταν ενάντια στο Βολιβιανό κράτος αλλά δεν ήταν επίσης ενάντια στο Βολιβιανό κράτος. Ήταν ενάντια σε κάτι άλλο. Ήταν ενάντια στο στο Βολιβιανό κράτος στο βαθμό που αποτελούσε ένα στοιχείο του κυκλώματος διεθνών οργανισμών (του ΔΝΤ, της Διεθνούς τράπεζας), διεθνών επιχειρήσεων και επίσης, φυσικά, των ΗΠΑ και της επιβολής τους ενός συγκεκριμένου είδους νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.
RN: Και αυτό αποτελεί την αντίληψή σας στην “Αυτοκρατορία”. Πολλή από την κριτική μετά την Αυτοκρατορία και το Πλήθος υπήρξε ότι ο πόλεμος του Ιράκ αποτέλεσε κλασσικό ιμπεριαλισμό. Ο πόλεμος του Ιράκ άλλαξε την βάση των αντιλήψεών σας;
MH: Όχι. Ίσως είμαι πεισματάρης ή τυφλός αλλά μόνο την ενίσχυσε. Οι Bush, Cheney, και Wolfowitz ήταν μεθυσμένοι με τη δύναμη ώστε μπορείς να αποδεχτείς ότι σκέφτηκαν ότι ήσαν περισσότερο δυνατοί απ’ όσο πραγματικά ήσαν. Αλλά και εκείνοι στην Αριστερά που πίστεψαν ότι οι Bush, Cheney, και Wolfowitz ήσαν περισσότερο δυνατοί απ’ όσο τελικά ήσαν, αυτοί είναι που πρέπει να κατηγορηθούν. Πιστεύω ότι υπήρξε ένα είδος βολέματος - και τώρα είμαι αχαρακτήριστα μετριοπαθής - σε αυτό: “Δεν χρειάζεται να σκεφτούμε νέες έννοιες, αποδεικνύεται ότι όλα είναι ακριβώς όπως τα σκεφτήκαμε, ότι ήταν απλώς ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε όλους τους παλιούς όρους!”. Συμπεραίνω ότι οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν τώρα να αναγνωρίσουν ότι αυτή δεν ήταν η περίπτωση. Συμφωνώ μαζί σου ότι ο πόλεμος του Ιράκ ήταν μια κλασσική ιμπεριαλιστική προσπάθεια: ήταν μια κλασσική ιμπεριαλιστική προσπάθεια από έναν καραγκιόζη που έκανε λάθος. Το να δεις τον Bush σαν κάτι άλλο είναι σαν να μπερδεύεις τον Ναπολέοντα τον ΙΙΙ με το θείο του, όπως είπε χλευαστικά ο Μαρξ για τον λαό της Γαλλίας το 1850. Δεν σημαίνει ότι δεν είναι επικίνδυνοι, μπορεί να είναι ακόμα πιο επικίνδυνοι.
Αυτό που απέδειξε ο Bush και η ομάδα του είναι ότι ο ιμπεριαλισμός είναι νεκρός. Έδειξαν πόσο αδύνατο είναι. Αντί να σκεφτόμαστε ότι η φόρμα εξακολουθεί να ζει και απλώς χρειάζεται ένα νέο ηθοποιό, πιστεύω ότι η ίδια η φόρμα έχει αλλάξει.
RN: Η κατάσταση ση Γεωργία μοιάζει σαν μια αναβίωση του κλασσικού ιμπεριαλισμού του 19ου αιώνα: The situation in Georgia looks like a rerun of classical imperialism of the nineteenth century: ένας διαγωνισμός αναμεταξύ 4 ή 5 παικτών για τους οποίους ο Καύκασος ήταν το κεντρικό πεδίο δράσης. Δεν είναι ο ιμπεριαλισμός που επανέρχεται και ξαναζωντανεύει τώρα που έχουμε περισσότερους παίκτες αντί για μια μοναδική επικρατούσα υπερδύναμη;
MH: Αναμφισβήτητα αναβιώνει πολλές αναμνήσεις… Πιστεύω ωστόσο ότι ανασταίνεις τους νεκρούς όταν βλέπεις αυτούς τους απόηχους του παρελθόντος και έτσι χάνεις την σημερινή κατάσταση. Όταν μιλάμε για την “αυτοκρατορία” δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις ανάμεσα στους αριστοκράτες της παγκόσμιας τάξης, ότι οι καπιταλιστικές ή πολιτικές κλίκες δεν πρόκειται να επιθυμούν μεγαλύτερο μερίδιο.
RN: Η τρέχουσα κρίση αφορά στην ατομική και στην δημόσια περιουσία με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο. Πως βλέπετε την πρόσφατη ανάμειξη του κράτους σε ιδιωτικές εταιρείες;
MH: Ένα από τα πράγματα που βρίσκω ενδιαφέροντα είναι ότι οι ΗΠΑ με την νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα τους, έχουν κάνει μια δραματική στροφή τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Τα γιατρικά και οι πρακτικές που οι ΗΠΑ κήρυσσε ή εξανάγκαζε άλλους να εφαρμόσουν οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν τα χρησιμοποίησαν για τη δική τους κρίση. Το Αμερικάνικο κράτος παρενέβη, όχι μόνο για να προασπίσει την Αμερικανική οικονομία αλλά και τα συμφέροντα συγκεκριμένων καπιταλιστών αλλά και του καπιταλιστικού συστήματος σαν σύνολο. Έτσι για ακόμα μια φορά βλέπουμε αυτή τη σιωπηρή σχέση μεταξύ ατομικής και δημόσιας ιδιοκτησίας, τον κεντρικό ρόλο του καπιταλιστικού κράτους, την εξάρτηση του κεφαλαίου από την υποστήριξη μιας δομής εξουσίας.
Είναι δύσκολο να πούμε τι σημαίνει αυτό για εμάς. Δεν γνωρίζω αν η αποκαλούμενη “γενική θεωρία της κατάρρευσης” είναι ο σωστός τρόπος να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Δεν νομίζω ότι η πίστη ή η ελπίδα ότι αυτό θα οδηγήσει σε γενικευμένη κατάρρευση είναι ο σωστός δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί.
RN: Θα μπορούσε αυτή η κρίση να αποτελεί αφετηρία για αυτό που αποκαλείτε στη Αυτοκρατορία “πραγμάτωση του πλήθους”, ότι το ίδιο το πλήθος θα αποτελέσει μια τάξη και εξαιτίας αυτού πολιτικό υποκείμενο;
MH: Υπάρχει αυτή η Μαρξιστική παράδοση που διαχωρίζει ανάμεσα στην υποκειμενική και την αντικειμενική κρίση. Η αντικειμενική κρίση, που που προκαλείται από το λειτουργικό κεφάλαιο (κυκλική κρίση κτλ) δεν αποτελεί κίνδυνο για τον καπιταλισμό σαν σύνολο. Αντίθετα η κρίση που είναι αποτέλεσμα της πίεσης της εργατικής τάξης - από μια επέκταση των επιθυμιών των προλετάριων, που μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση των απαιτήσεων της εργατικής τάξης (κοινωνική ασφάλεια, πρόνοια, κτλ) - μπορεί να δημιουργήσει ανοίγματα που να γεννήσουν αυτόνομα έργα. Αλλά θα δίσταζα να υποστηρίξω ότι η οικονομική κρίση στη Wall Street είναι αποτέλεσμα της επέκτασής μας, της επέκτασης των κοινωνικών κινημάτων.
RN: Στις ειδήσεις τις τελευταίες εβδομάδες βλέπουμε την πολιτική ελίτ να εκφράζει τα συμφέροντά της περισσότερο ανοικτά. Στην πρόσφατη ιστορία έχουμε δει να συμβαίνουν φρικτά πράγματα όταν τα συμφέροντα του κεφαλαίου και της κυρίαρχης τάξης απειλούνται με ένα περισσότερο άμεσο τρόπο. Βλέπετε κάποιες κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση;
MH: Όπως ανέφερα προηγουμένως, οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ικανές να επιβάλουν την παγκόσμια τάξη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση δεν είναι επικίνδυνη. Ένας πληγωμένος ελέφαντας μπορεί ακόμα να λιώσει ανθρώπους.
Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ σε κάποιο βαθμό, μεταξύ των ‘30 και του σήμερα, είναι ότι δεν υπάρχει η κομμουνιστική απειλή. Δεν βλέπω την άνοδο του φασισμού σαν μια προεξέχουσα πλευρά της κρίσης. Διαφωνώ με πολλούς από τους φίλους μου που αποκαλούν τις ΗΠΑ φασιστικές, και το οποίο κάνουν με λόγους: βασανιστήρια, Abu Ghraib, εξωτερικοί πόλεμοι για την επίλυση εσωτερικών προβλημάτων … Αλλά για εμένα, αυτή η κατηγορία ή ο φόβος είναι ότι είναι μια άρση του κανόνα του νόμου και με κάποιους τρόπους του κανόνα του καπιταλισμού. Προτείνει μια μορφή κυριαρχίας που κατά κάποια έννοια είναι έξω από το κοινωνικό πεδίο και στέκεται από πάνω του. Τόσο στις πολιτικές όσο και στις θεωρητικές συζητήσεις των πρόσφατων χρόνων δόθηκε υπερβολική έμφαση στην κατηγορία της κυριαρχίας στην πολιτική ανάλυση, στην εξαιρετικότητα, στο κράτος της εξαίρεσης και κατά συνέπεια στη έλλειψη ανάλυσης αυτού που φαίνεται να είναι κεντρικό, αλλά συνηθισμένο, τα επίπεδα της καθημερινής ζωής: την λειτουργία του νόμου, του καπιταλισμού. Η εστίαση στο Guantanamo και το Abu Ghraib απομακρύνει την προσοχή από την πραγματική ουσία των σημερινών δυνάμεων εξουσίας. Αν οδηγούμασταν προς την κατεύθυνση του φασισμού, θα ήταν παρατηρήσιμο σε αυτά τα επίπεδα, ότι το κεφάλαιο και η κρατική εξουσία είναι δυσλειτουργικά στην καθημερινή ζωή. Αλλά η δύναμή τους φαίνεται να είναι αρκετά συμπαγής.
RN: Κατά τα τελευταία χρόνια εσείς και ο Negri εργαστήκατε αρκετά με τη “μητρόπολη”, μια μεταφορά που τοποθετεί την πολίτικη σκέψη στην καρδιά της αυτοκρατορίας, τη μητέρα πόλη της αυτοκρατορίας. Έχει μετατοπιστεί το πολιτικό πεδίο της αντίστασης από την περιφέρεια στο κέντρο;
MH: Η μητρόπολη αποτελεί κεντρικό θέμα στον “Κοινό πλούτο”. Η υπόθεση είναι ότι η μητρόπολη είναι για το πλήθος ότι και το εργοστάσιο για την εργατική τάξη. Η μεταφορά λειτουργεί σε διαφορετικά επίπεδα:
1) Σαν ένας τόπος παραγωγής, με την έννοια ότι η παραγωγή δεν είναι πλέον απομονωμένη στο εργοστάσιο, αλλά διαχέεται στην πόλη, στις κοινωνικές σχέσεις κτλ.
2) Σαν ένας τόπος εκμετάλλευσης και ιδιοποίησης, με τον ίδιο τρόπο που υπήρξε κάποτε το εργοστάσιο. Για παράδειγμα οι αξίες της κτηματαγοράς δεν καθορίζονται απ’ αυτό που βρίσκεται μέσα στο σπίτι αλλά από τα κοινά που παράγονται από τους ανθρώπους που μέσα στην πόλη: μια πολιτιστικά ποικιλόμορφη γειτονιά ή μια γειτονιά με πολλαπλές κοινωνικές εντάσεις ή μια πραγματικά βαρετή γειτονιά. Όλ’ αυτά αποτελούν ένα αποτέλεσμα της παραγωγής των κοινών που είναι ιδιοποιήσιμα από την αξία της ιδιοκτησίας. Μια παρηκμασμένη και φτηνή γειτονιά προσελκύει φοιτητές και καλλιτέχνες μετατρέπεται σε ένα cool μέρος με καφετέριες, γκαλερί και κλάμπ, στην συνέχεια οι πλούσιοι μετακομίζουν εκεί και η περιοχή μετατρέπεται σε πραγματικά βαρετή. Όλα είναι σχετικά με την ιδιοποίηση των κοινών.
3) Αποτελεί, όπως επισημαίνεις, το κέντρο των ιεραρχιών, όπως μια “μητρόπολη” κατά την αρχαία Ελληνική ή την Γαλλική αποικιοκρατική έννοια.
4) Και είναι ο τόπος του ανταγωνισμού, της επανάστασης. Η μητροπολιτική επανάσταση αποτελεί ένα χτύπημα κατά του καπιταλισμού αλλά επίσης μια επανάσταση απέναντι στη ίδια τη μορφή της πόλης. Ένα άμεσο παράδειγμα αποτελούν οι los piqueteros στην Αργεντινή μετά το 2000. Ενώσεις ανέργων εργαζομένων που δεν μπορούν να απεργήσουν στο εργοστάσιο επειδή δεν έχουν εργοστάσιο και έτσι αποφασίζουν να απεργήσουν στην πόλη, φράσσουν και μπλοκάρουν τους δρόμους. Με τον ίδιο τρόπο που η εργατική τάξη καταλάμβανε τα εργοστάσια, καταλαμβάνουν τους δρόμους. Ένα περισσότερο πολύπλοκο παράδειγμα αποτελεί η εξέγερση των les banlieues στο Παρίσι το 2005. Φυσικά οι νέοι των προαστίων εξεγέρθηκαν ενάντια στις ρατσιστικές ιεραρχίες, τους νέους εργασιακούς νόμους και την επισφάλεια γενικώς, αλλά αυτό συγκεκριμενοποιήθηκε σαν μια εξέγερση ενάντια στην πόλη. Τι κάψανε; Αυτοκίνητα, μέσα μεταφοράς, σχολεία - όλ’ αυτά αποτελούν σύμβολα ή τόπους που διαθέτει η πόλη σαν μέσα για τον αποκλεισμό και την υποταγή τους.
Η αναλογία είναι χρήσιμη. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι της υπαίθρου είναι χαζοί, αλλά μάλλον ότι έχει γίνει μια “μητροπολοποίηση” του συνόλου του κόσμου. Οι διαιρέσεις ανάμεσα στην πόλη και στην ύπαιθρο δεν είναι πλέον αυτές που ήσαν.
RN: Αλλά αυτό δεν αφορά μόνο τις Δυτικές κοινωνίες, η πόλη σαν μια πόλη παραγωγής και εξέγερσης, σαν ένα αποτέλεσμα της εξαγωγής της βιομηχανικής εργατικής τάξης, για παράδειγμα, στη Νοτιοανατολική Ασία;
MH: Στη Νοτιοανατολική Ασία, τουλάχιστον στις χώρες που γνωρίζω, υπάρχουν internet cafe σε κάθε γωνία, πολύ περισσότερο απ’ όσο στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Υπάρχει ωστόσο και “μητοπολοποίηση” της υπαίθρου με όρους ελέγχου, αλλά και του κόσμου με όρους επικοινωνίας. Σε αυτό το σημείο σκέφτομαι την αναλογία με αυτά που αναφέρει ο Μαρξ στην Μπρυμαίρ, όταν ασκεί κριτική στους Γάλλου χωρικούς των 1850 στο ότι ήσαν χαζοί γιατί δεν ήσαν ικανοί να αντιπροσωπεύσουν τους εαυτούς τους: ήσαν απομονωμένοι και δεν είχαν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, του έλειπε η πληροφόρηση. Οι εργάτες, από την άλλη πλευρά, επικοινωνούσαν καθημερινά στο εργοστάσιο. Αυτή η διαίρεση έχει πάψει να υπάρχει.
