Μάχη εξουσίας στη Νότια Αφρική

Γιώργος Δελαστίκ
Εκνευρισμός και ανησυχία επικρατούν στους πολιτικούς και επιχειρηματικούς κύκλους που ασχολούνται με την αφρικανική ήπειρο. Οι σοβαρότερες εφημερίδες της Ευρώπης και της Αμερικής είναι γεμάτες άρθρα, σχόλια, αναλύσεις και ρεπορτάζ γύρω από την έκβαση ενός... κομματικού συνεδρίου μαύρων της Αφρικής! Υπάρχει φυσικά εξήγηση: το περί ου ο λόγος κόμμα είναι το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) το οποίο είναι παντοδύναμο στη Νότια Αφρική - τη σημαντικότερη και κατά πολύ ισχυρότερη χώρα της ηπείρου που επηρεάζει τις εξελίξεις σε όλες τις χώρες της υποσαχάριας Μαύρης Αφρικής.

Την προπερασμένη εβδομάδα το ANC ταπείνωσε τον εν ενεργεία από το 1999 πρόεδρο της χώρας Θάμπο Μπέκι, αρνούμενο να τον επανεκλέξει αρχηγό του κόμματος. Αντ αυτού, οι 4.000 σύνεδροι επέλεξαν με πλειοψηφία 60% τον Τζέικομπ Ζούμα ως νέο πρόεδρο του ANC, πράγμα που σημαίνει πως είναι εξαιρετικά πιθανό ο Ζούμα να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 2009. Αυτή η πιθανότητα είναι που προκαλεί την παγκόσμια ανησυχία των κύκλων που προαναφέραμε.

Ο λόγος είναι ότι ενδεχόμενη εκλογή του Ζούμα ως αρχηγού του κράτους εμπεριέχει τον κίνδυνο ρήξης με την πολιτική που ακολουθείται μέχρι τώρα. Ο θρυλικός Νέλσον Μαντέλα, ο πρώτος μαύρος Πρόεδρος της Ν. Αφρικής, αν και κομμουνιστής προσέδεσε τη χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ παράλληλα επέτρεψε στην κτηνωδώς ρατσιστική λευκή μειοψηφία (13% του πληθυσμού σήμερα) να διατηρήσει τον πλήρη έλεγχο της νοτιοαφρικανικής οικονομίας. Ο διάδοχός του, ο Θάμπο Μπέκι, ακολούθησε νεοφιλελεύθερη πολιτική που εδραίωσε οριστικά την κυριαρχία των λευκών στην οικονομία στο μετα - απαρτχάιντ καθεστώς, με αντάλλαγμα την ανάπτυξη και ενός λεπτού, ολιγάριθμου στρώματος πλουσίων μαύρων επιχειρηματιών...

Οπως είναι ευνόητο, αυτή η πολιτική οδήγησε σε αντισυσπείρωση των φτωχών στρωμάτων, τα οποία φυσικά αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα της βάσης του ANC. Η εκλογή του Ζούμα «αντανακλά μια εξέγερση που σιγοβράζει στους κόλπους του ANC τουλάχιστον εδώ και δύο χρόνια, φουντώνοντας από τα παράπονα για τη φιλική προς τις επιχειρήσεις οικονομική πολιτική του Μπέκι» έγραψαν χαρακτηριστικά οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» του Λονδίνου.

Η δυσαρέσκεια του κόσμου βρήκε πολιτική έκφραση στην υποστήριξη προς τον Ζούμα από την πανίσχυρη εργατική ομοσπονδία της χώρας και το μικρό, αλλά με επιρροή στο ANC, Κομμουνιστικό Κόμμα της Νότιας Αφρικής. «Νομίζουμε ότι αυτό το φλερτάρισμα του Μπέκι με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές υπήρξε απολύτως καταστροφικό για την ανάπτυξή μας», δηλώνει ο Ζουελιμζίμα Βάβι, επικεφαλής της εργατικής ομοσπονδίας. «Ο Τζέικομπ Ζούμα νίκησε με την αποφασιστική υποστήριξη των δύο εταίρων της αριστεράς του ANC, της εργατικής ομοσπονδίας και του κομμουνιστικού κόμματος... Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, οι εταίροι του υποσχέθηκαν πολλά στο 40% των Νοτιοαφρικανών πολιτών που συνεχίζουν πάντα να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας» σημειώνει με ανησυχία σε κύριο άρθρο της και η γαλλική «Μοντ».

«Ο Θάμπο Μπέκι έπρεπε να μας είχε ακούσει. Δεν το έκανε. Νόμιζε ότι ήξερε καλύτερα. Τώρα το ANC ξαναπήρε τον έλεγχο του κόμματος» δήλωσε στέλεχος του ANC στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». «Τώρα υπάρχει ένα μήνυμα που έρχεται από τη βάση, ότι υφίσταται αποσύνδεση ανάμεσα στις οργανώσεις του κόμματος και την ηγεσία του κόμματος» τονίζει στην ίδια εφημερίδα ο Μακ Μαχαράτζ, υπουργός επί προεδρίας Μαντέλα, ο οποίος παραμερίστηκε από τον Μπέκι.

Η αλήθεια είναι ότι κανένα δημοσίευμα δεν αποτυπώνει κάποια ιδιαίτερη ανησυχία για το πρόσωπο του Ζούμα. Ανομολόγητα όλοι θεωρούν πως είναι εύκολη υπόθεση η εξαγορά τόσο του ίδιου όσο και του στενού περιβάλλοντός του - αυτό που έχει ήδη συμβεί με τον Μαντέλα και τον Μπέκι γιατί να μην επαναληφθεί με τον Ζούμα;

Επίφοβες όμως είναι οι κοινωνικές δυνάμεις που τον έφεραν στην ηγεσία του ANC, ιδίως αν η άνοδός του σηματοδοτεί σταδιακή εξάντληση των ορίων ανοχής των δεκάδων εκατομμυρίων «κολασμένων» της Νότιας Αφρικής, οπότε κάποιες αλλαγές στην ακολουθούμενη πολιτική δεν μπορούν να αποκλειστούν.

ΑΡΓΗ ΠΡΟΟΔΟΣ

Απομένουν πολλά να γίνουν ακόμη

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά τη διακυβέρνηση Μαντέλα και Μπέκι σημειώθηκε ουσιαστική πρόοδος στο βιοτικό επίπεδο των Νοτιοαφρικανών: περίπου 4 εκατομμύρια νοικοκυριά απέκτησαν ηλεκτρικό ρεύμα, χτίστηκαν 2 εκατομμύρια κατοικίες, το 85% των κατοίκων απέκτησε πρόσβαση σε πόσιμο νερό από το 1994 μέχρι σήμερα. Ομως η ανεργία παραμένει στο ύψος του 40%, η αγροτική μεταρρύθμιση δεν προχωρά καθόλου, η στοιχειώδης δημόσια εκπαίδευση εξακολουθεί να είναι απρόσιτη για πολλούς, το 40% του πληθυσμού των 48 εκατομμυρίων κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ μέσα στις συνθήκες αυτές η εγκληματικότητα έχει προσλάβει εφιαλτικές διαστάσεις...