Το Πολυτεχνείο επιμένει

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

Τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια έχουν περάσει από τη νύχτα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κι όμως η επέτειός της αρνείται κατηγορηματικά να αποσυρθεί από το πολιτικό προσκήνιο. Αντιστέκεται πεισματικά σε όλες τις προσπάθειες ενσωμάτωσης ή καταστολής της που άρχισαν ήδη από το 1974 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όρισε στις 17 Νοέμβρη τις πρώτες εκλογές μετά την κατάρρευση της χούντας των συνταγματαρχών θέλοντας να δείξει ότι οι σκοποί της εξέγερσης του 1973 εκπληρώθηκαν με την επάνοδο του κοινοβουλευτισμού.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μισούσε άλλωστε βαθιά την εξέγερση του Νοέμβρη του 1973, για την οποία δεν έκανε την παραμικρή δήλωση συμπαράστασης ή έστω καταδίκης του αιματοκυλίσματός της από τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967! Απέτυχε παταγωδώς και η προσπάθεια του Κωνσταντίνου Καραμανλή να εμποδίσει τουλάχιστον την πορεία του Πολυτεχνείου να πηγαίνει στην αμερικανική πρεσβεία - προσπάθεια που την άρχισε με απαγόρευση το 1976 κιόλας.

Λυσσώδης η προσπάθεια των κυβερνήσεων της Δεξιάς να αφαιρέσουν τον αντιαμερικανικό συμβολισμό της πορείας του Πολυτεχνείου - τόσο που η κυβέρνηση του «μετριοπαθούς» Γεωργίου Ράλλη, το 1980, οδήγησε τις αστυνομικές δυνάμεις στη δολοφονία δύο διαδηλωτών στην επέτειο της 17ης Νοέμβρη: του Ιάκωβου Κουμή και της Σταματίνας Κανελλοπούλου.

Η δεύτερη φάση της απόπειρας ενσωμάτωσης της εξέγερσης σημειώνεται όταν το ΠΑΣΟΚ ανεβαίνει στην εξουσία, το 1981. «Ο αγώνας τώρα δικαιώνεται» είναι το σύνθημα που φωνάζουν εκατοντάδες χιλιάδες ΠΑΣΟΚτζήδες γεμάτοι ελπίδες για την Αλλαγή.

Μόνο που η αλλαγή αυτή αποδεικνύεται πολύ στενή για να χωρέσει το εξεγερτικό πνεύμα του Πολυτεχνείου. Οι σχέσεις κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και Πολυτεχνείου διαρρηγνύονται. Το 1985 σε επεισόδια που γίνονται στα Εξάρχεια μετά την πορεία της 17ης Νοέμβρη ο 15χρονος μαθητής Μιχάλης Καλτεζάς, που είναι μαζί με τις ομάδες των αναρχικών, πέφτει νεκρός από σφαίρα αστυνομικού...

Η επέτειος του Πολυτεχνείου μεταλλάσσεται ως προς το περιεχόμενό της με το πέρασμα του χρόνου. Αυτό που διατηρεί είναι το ανατρεπτικό της πνεύμα.

Αυτό ακριβώς είναι που τη φέρνει σε σύγκρουση με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, οι οποίες διαρκώς διαμαρτύρονται για «πολιτική εκμετάλλευση» της επετείου. Διατηρεί επίσης τον αντιαμερικανικό χαρακτήρα της. Είναι όντως μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο μια «εθνική επέτειος» να συνοδεύεται επί 35 χρόνια με πορεία στην αμερικανική πρεσβεία εναντίον της πολιτικής των ΗΠΑ!

Η αντιδικτατορική πτυχή της επετείου του Πολυτεχνείου έχει μόνο ιστορικό χαρακτήρα. Στην πορεία συμμετέχουν πλέον κυρίως όσοι θέλουν να εκφράσουν την άρνησή τους να συμβιβαστούν με την κατάσταση που επικρατεί κάθε φορά, όσοι θέλουν να αντλήσουν ελπίδα ότι μπορούν τα πράγματα να αλλάξουν προς το καλύτερο ακόμη και όταν τα πάντα γύρω μας είναι μαύρα όπως ήταν κατάμαυρα στα ζοφερά χρόνια της χούντας.

Συμμετέχουν δηλαδή αυτοί που τιμούν την εξέγερση και τους νεκρούς της με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον όχι αναπολώντας το παρελθόν.

Φυσικά στη διαδικασία αυτή οι εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτών των πρώτων δέκα - δεκαπέντε χρόνων μετά τη μεταπολίτευση συρρικνώθηκαν σε δεκάδες χιλιάδες - κάποιες χρονιές μάλιστα σε 10.000 - 20.000 άτομα ιδίως τη δεκαετία του 1990, με τη συμμετοχή να παρουσιάζει ανοδικές τάσεις τα τελευταία χρόνια σε αυτό όμως το πλαίσιο.

Το Πολυτεχνείο αποθεώθηκε μετά την μεταπολίτευση για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ηταν η αντίδραση ενός λαού που σιώπησε τα χρόνια της χούντας και θέλησε έτσι να ξεπλύνει την ανομολόγητη ντροπή και την ένοχη συνείδησή του.

Σταδιακά όμως απομακρύνθηκε από αυτό μόλις διαπίστωσε ότι το Πολυτεχνείο συνεχίζει να εκπέμπει μηνύματα ανυπακοής και ανατροπής - όχι βέβαια εναντίον της χούντας.

ΦΛΟΓΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Πάντα «παράνομο» το μήνυμά του

Ποτέ δεν βολεύτηκε, τελικά, στη «νομιμότητα» η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Την κατέπνιξε με τα τανκς η χούντα, τη μίσησαν οι κυβερνήσεις της Δεξιάς, την αντιπάθησαν ακόμη και οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Η ίδια η κοινωνία άλλωστε, στη μεγάλη μάζα της, θέλει να την ξεχάσει.

Η επέτειος του Πολυτεχνείου επιμένει να είναι φλόγα αντίστασης που σιγοκαίει, εκπέμποντας μηνύματα ανατροπής και ανυπακοής. Επικίνδυνη εστία πολιτικής πυρκαγιάς - ιδίως σε εποχές που η κοινωνική δυσαρέσκεια μπορεί να φουντώσει. Για την ώρα όμως η κοινωνία ζει στον κόσμο που τα δάνεια και οι κάρτες τρέχουν και δεν φοβάται τίποτε περισσότερο από το «ξεβόλεμα». Προτιμά το Πολυτεχνείο στο μουσείο, όχι φλόγα στο καντήλι της ελπίδας.