Η αιώνια άνοιξη του Μάη του '68

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

Οι θρύλοι, ακόμη και οι πολιτικοί, δεν πεθαίνουν ποτέ. Περιφέρονται σαν φαντάσματα επί δεκαετίες ή αιώνες στην ανθρώπινη ιστορία και ανασταίνονται στις συνειδήσεις των λαών με απροσδόκητους τρόπους, επιδρώντας στο μέλλον των κοινωνιών με συχνά απίθανες επιπτώσεις. Σε τίποτα δεν συνεισφέρει στην ανέφικτη θανάτωση των θρύλων ούτε καν η απάρνησή τους από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές τους, όταν τα ιδεολογικά και βιολογικά γηρατειά τούς καταβάλλουν και τους κάνουν πολύ μικρούς και κουρασμένους για να συνεχίσουν να συμβαδίζουν με το μεγαλείο των γεγονότων, στα οποία κάποτε πρωταγωνίστησαν. Τους θρύλους τους λατρεύει ή τους μισεί κανείς. Μόνο οι ασήμαντοι μπορούν να αδιαφορήσουν γι αυτούς, αδυνατώντας να συνειδητοποιήσουν σε βάθος τα μεγέθη της Ιστορίας που οι θρύλοι εκφράζουν.

Ετσι συμβαίνει και με τον γαλλικό Μάη του 68. Σαράντα χρόνια πέρασαν από τότε, κι όμως όλος ο κόσμος γι αυτόν μιλάει σήμερα. Αφρίζει από το κακό του και τον φόβο του ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί - τόσο που άνοιξε την επίκαιρη συζήτηση για τον Μάη του 68 από πέρυσι, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, νομίζοντας ο δυστυχής ότι η εκλογική του νίκη επί των «αριστερών», εντός και εκτός εισαγωγικών, αντιπάλων του θα σηματοδοτούσε και τον πολυπόθητο για τη Δεξιά ενταφιασμό των μηνυμάτων του γαλλικού
Μάη του 68.

Τον ενοχλεί βαθιά η πολιτική κληρονομιά της άρνησης του παλιού σε όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένου φυσικά πρώτα απ όλα του καπιταλισμού. Τον ενοχλούν ο πολιτισμός εξέγερσης και ανυπακοής, η μαζική ριζοσπαστικοποίηση που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στις ανεπτυγμένες κοινωνίες της Δύσης, όχι σε κάποια εξαθλιωμένη τριτοκοσμική χώρα.

Γι' αυτό και ο Σαρκοζί κατηγόρησε τους πολιτικούς κληρονόμους του Μάη του 68 ότι «λοιδορούν την εξουσία ... εξάπτουν το μίσος ενάντια στην οικογένεια, την κοινωνία, το έθνος και τη δημοκρατία». Εχει μαζί του και τα μεταμελημένα ιδεολογικά γερόντια - τον τότε «κόκκινο» Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, τον Αντρέ Γκλικσμάν και διάφορους άλλους, που όλοι μαζί μάς καλούν να «ξεχάσουμε τον Μάη του 68» ακριβώς επειδή οι ίδιοι έχουν ταχθεί είτε υπέρ του Σαρκοζί είτε υπέρ της υποδούλωσης του Ιράκ και του Αφγανιστάν ή της επίθεσης εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και του διαμελισμού της.

Ο Μάης του '68 όμως δεν έμεινε στην Ιστορία επειδή οι Γάλλοι φοιτητές ξεσηκώθηκαν και με θυελλώδη τρόπο προέβαλαν μια κουλτούρα ελευθεριότητας και ανυπακοής. Αυτό δεν θα ήταν αρκετό. Ούτε άλλωστε η αντίδραση του κράτους της γαλλικής Δεξιάς εκείνης της εποχής ήταν ιδιαίτερα σκληρή, όσο η αμφισβήτηση περιοριζόταν σε φοιτητικό πλαίσιο. Οι εξεγερμένοι φοιτητές όμως (όλοι κι όλοι οι φοιτητές στη Γαλλία το 1968 ήταν μόλις 695.000) πυροδότησαν μια μεγαλειώδη κινητοποίηση του εργατικού κινήματος, με αποτέλεσμα στις 21 Μαϊου 1968 οι απεργοί να ξεπεράσουν τα... 10.000.000!

Και όταν οι σοσιαλιστές με επικεφαλής τον Μιτεράν και οι κομμουνιστές άρχισαν να συζητούν το θέμα σχηματισμού «μεταβατικής κυβέρνησης», τότε ο πρόεδρος και ηγέτης της Δεξιάς στρατηγός Σαρλ ντε Γκολ εγκατέλειψε το Παρίσι, στις 29 Μάη του 1968, και μετέβη στο Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας για να ξεκινήσει από εκεί... εμφύλιο πόλεμο, επικεφαλής πιστών του μονάδων του γαλλικού στρατού!

Μπορεί οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές να μην τόλμησαν να πάρουν την εξουσία τότε, εκείνη την ημέρα, με επαναστατικό τρόπο επικεφαλής δέκα εκατομμυρίων απεργών, αλλά ακριβώς η δυνατότητα απώλειας της εξουσίας είναι αυτή που χάραξε τον Μάη του 68 στο πολιτικό DNA της γαλλικής ελίτ και τον θεωρεί αέναη απειλή.

«Το σημαντικό είναι ότι υπήρξε δράση, όταν όλος ο κόσμος τη θεωρούσε αδιανόητη. Αν αυτό έγινε μία φορά, μπορεί να γίνει ξανά και ξανά», έγραφε ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, συμπυκνώνοντας όλη την ουσία της επικρεμάμενης αναγέννησης του πνεύματος του Μάη του 68 ανά πάσα στιγμή, ίσως και εκεί που κανείς δεν θα το περιμένει.

ΗΤΑΝ ΑΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΝΙΚΗΣΕΙ
Ηταν εξέγερση, όχι επανάσταση

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι Γάλλοι φοιτητές δεν θα μπορούσαν ποτέ να ανατρέψουν το πολιτικό σύστημα.

Και συνολικά όμως ο Μάης του 68 ήταν αδύνατο να νικήσει, γιατί ενώ ήταν σαφώς μια μεγαλειώδης εξέγερση εναντίον της υφιστάμενης τάξης πραγμάτων, δεν ήταν σε καμία περίπτωση επανάσταση.

Ουδέποτε έβαλε στόχο την εγκαθίδρυση άλλου κοινωνικού συστήματος, οπότε ούτε πολιτικούς στόχους κατάληψης της εξουσίας είχε ούτε φυσικά αντίστοιχη στρατηγική, τακτική και οργάνωση.