"ΗΠΕΙΡΟΣ"

Κυκλοφορεί ένα καινούριο βιβλίο του Μιχάλη Αράπογλου από τις εκδόσεις Μίλητος, με τον τίτλο «Ήπειρος
16.01.08

Τέσσερις διαδρομές με αφετηρία τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και τελικό προορισμό τη Δωδώνη – ό,τι αυτή συμβολίζει για τον σημερινό ταξιδιώτη συγκροτούν τα κεφάλαια αλλά και τον βασικό κορμό του λευκώματος «Ήπειρος» του Μιχάλη Αράπογλου, από τις εκδόσεις Μίλητος. Η προσπέλαση από νότον της Δωδώνης, σημαίνει όλη την Αρχαία Κλασσική Ελλάδα. Άμα πάμε από τη Δύση να ‘ρθουμε εδώ, θα δούμε ότι τελικά είναι η Ρωμαϊκή περίοδος. Είναι οι Ρωμαίοι που διακαώς επιθυμούν να αποκτήσουν το Μπρίντεζι, μια ελληνική πόλη, μια ελληνική αποικία στην Ιταλία, να περάσουν τα στενά του Οτράντο, να κατακτήσουν το Δυρράχιο. Το Δυρράχιο, μία πόλη την οποία έχτισαν οι Κερκυραίοι. Κατέστρεψαν την Επίδαυρο, την Επίδαυρο που υπήρχε εκεί και έκτισαν το Δυρράχιο, και οι Ρωμαίοι θέλοντας να φτιάξουν την Εγνατία την Ρωμαϊκή Εγνατία οδό, η οποία πήγαινε από το Δυρράχιο μέσα, ακολουθούσε το Σκούπι τον ποταμό πήγαινε από την Αχρίδα, και από την Αχρίδα κατέβαινε πια στη Βέροια, στη Μακεδονία, και πήγαινε στο Βυζάντιο. Άμα δει κανείς το Βυζάντιο και τη Βυζαντινή εποχή, θα καταλάβει ότι είναι ο Βορράς πλέον. Οι Βυζαντινοί κρατάνε, θάλεγα με όλες τους τις δυνάμεις το Δυρράχιο και άλλες πόλεις στις ακτές της Ηπείρου, ακριβώς γιατί δέχονται επιθέσεις βαρβάρων, πειρατών και οτιδήποτε άλλο. Αυτά τα ξέρουμε από την ιστορία.Και φυσικά από ανατολάς είναι η περίοδος όπου υπάρχει η Οθωμανική κυριαρχία πλέον. Δημιουργείται το Δεσποτάτο της Ηπείρου, το οποίο κατά τη γνώμη του συγγραφέα, θα έπρεπε να λέγεται μάλλον Δεσποτάτο της Ελλάδος και όχι της Ηπείρου.Μιχάλης Αράπογλου: Αυτό καταλαμβάνει όλη την Ελλάδα, περίπου όλη την Ελλάδα, σαν έκταση. Έχει για μια πολύ μεγάλη περίοδο, χρονική περίοδο, πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη. Συγκρούεται με το κράτος της Νίκαιας κ.τ.λ. Επομένως δεν θα ήταν και τόσο πολύ άδικο να πει κανείς ότι είναι το Δεσποτάτο της Ελλάδος. Και καταρρέει αυτό και ακολουθεί φυσικά η Οθωμανική κατάκτηση και κυριαρχία. Η οποία τελικά είναι ουσιαστικά προς το τέλος του 18ου αιώνα και ίσως ο 19ος, ο μισός 19ος. Είναι μάλλον από την εποχή που χτίζεται το Φετιχέ Τζαμί, το οποίο θα πει Τζαμί της κατάκτησης, και πού κατά τη γνώμη μου πάλι την ταπεινή, δεν είμαι ιστορικός, για να χτίσουν το τζαμί της κατάκτησης, το Φετίχ Τζαμί, σημαίνει ότι συνειδητοποιούσαν εκείνη την ώρα, ότι τότε κατακτήσανε τον τόπο. Κάπου δηλαδή 200 χρόνια από την εποχή που την κατάκτησαν.Αυτό ήτανε μια τύχη στην όλη διαδικασία. Και φυσικά τώρα στα τέσσερα βιβλία, υπάρχει μία εισαγωγή γεωγραφική, μια γεωγραφική καθαρά περιγραφή του τόπου και υπάρχει ένα επίμετρο στο τέλος. Επίμετρο! Και εδώ έχει γίνει επιλογή. Δεν είναι ούτε αποτελέσματα, ούτε συμπεράσματα. Δεν είναι μια μελέτη που οδηγεί σε συμπεράσματα, είναι ένα επίμετρο, δηλαδή ένα πρόσθετο. Είναι στην ουσία η εποχή, η Ήπειρος, από την απελευθέρωση και μετά, από το ’13 και μετά. Δηλαδή ο 20ος αιώνας για να ρθούμε στον 21ο που είμαστε.Έτσι λοιπόν, με μια σύγχρονη ματιά, ξεκινάει κανείς το δρόμο που μπορούμε να κάνουμε και σήμερα, την Εθνική οδό, απ’ οπουδήποτε. Ερχόμενοι από το Αργυρόκαστρο παραδείγματος χάριν, ερχόμενοι από τη Λάρισα, απ’ το Μουργκάνι, από την Κατάρα. Ερχόμενοι από το Αγρίνιο κτλ. Η βοήθεια, ας το πούμε έτσι, της ιστορίας, να ανακαλύψει εκείνα τα κομμάτια του τοπίου, που αναφέρονται σ’ αυτές τις εποχές, θα το καταλάβει πολύ εύκολα ο ταξιδιώτης. Δηλαδή όταν θα βρίσκεται στην Άρτα, θα έχει ένα Βυζαντινό χρώμα, θα έχει το τοπίο της Βυζαντινής περιόδου, της Βυζαντινής εποχής. Όταν θα πάει στη Νικόπολη, θα αισθανθεί τη Ρωμαϊκή καλύτερα. Ή όταν θα περνάει τον δρόμο μέσα στην κοιλάδα του Λούρου, θα δει το φράγμα και θα καταλάβει ότι είναι σε μια πολύ σύγχρονη εποχή. Υπ’ όψιν το πρώτο φράγμα που χτίστηκε στην Ελλάδα, το ’55 το ’58, υδροηλεκτρικό φράγμα. Και αμέσως μετά αν δει το υδραγωγείο της Νικοπόλεως, θα μεταφερθεί αμέσως στη Ρωμαϊκή εποχή. Αλλά κι αν κοιτάξει λίγο παραπάνω, στις πηγές του Αγίου Γεωργίου, τις νεροτριβές, θα ρθει πάλι πολύ κοντά στη σύγχρονη εποχή τη δική μας.Α. Δερέκα: Αυτό το βιβλίο είναι μία πρόταση – πρόσκληση, να κάνει κανείς αυτές τις διαδρομές από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, να πάει να ψάξει γι’ αυτή τη ψυχή της Ηπείρου στην Δωδώνη, να ακολουθήσει δηλαδή την εθνική οδό, και θα αντιληφθεί στο τοπίο, όλα αυτά τα πράγματα τα οποία υπάρχουνε είτε σαν φωτογραφίες, είτε σαν κείμενο. Διαβάζοντας αυτό το σπουδαίο πολυτελές λεύκωμα των εκδόσεων Μίλητος, θα μπορούσε να είναι ένα πολύ πρακτικό μικρό βιβλίο, ένας ταξιδιωτικός οδηγός, μ’ αυτές τις τέσσερις διαδρομές προς την Δωδώνη.Μιχάλης Αράπογλου: Οπωσδήποτε, βεβαίως. Δεν θα το κρύψω ότι ίσως η ταξιδιωτική λογοτεχνία στην Ελλάδα να υποφέρει ή να εξελίσσεται, να είναι εν τη γεννέσει της, τώρα, αλλά νομίζω ότι η ταξιδιωτική λογοτεχνία έξω, είναι εμπεριστατωμένη, από κάθε άποψη, είναι καθ’ όλα επιστημονική, είναι εκλαϊκευμένη, σε βοηθάει να δεις πράγματα και να τα ανακαλύψεις, έχει αληθινές πλευρές του χώρου, του τόπου που επισκέπτεται κανείς. Εδώ εμείς λίγο τα μπερδεύουμε τα πράγματα. Να πω ένα παράδειγμα. Ένα παράδειγμα είναι οι πίτες. Εμείς τώρα, επειδή υπάρχουνε χρήματα και αυγά, θέλουμε να βάζουμε στις πίτες πολλά αυγά. Βάλε 8 αυγά, βάλε 4 αυγά, βάλε 15 αυγά, βάλε 25 αυγά! Ε! Δεν βάζαμε αυγά, δεν είχαμε αυγά. 1 αυγό αν είχαμε το βάζαμε, δύο αυγά αν είχαμε, τα βάζαμε. Θέλω να πω δηλαδή, ότι υπάρχει μια αρκετά ψευδής, ωραιοποιημένη εικόνα, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και στις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά που έχει ο τόπος: Ο τόπος έχει πολύ αξιολογότερα στοιχεία, τοπία, κι οτιδήποτε άλλο, συνήθειες εδέσματα, φαγητά μπορεί να ανακαλύψει κανείς. Δεν χρειάζεται να το βάλουμε μέσα σε μια ψεύτικη εικόνα του τόπου.Α. Δερέκα: Τι είδους ματιά έχετε κ. Αράπογλου, πού καταφέρατε να βγάλετε τα επιχρίσματα του χρόνου και να δείτε πίσω από αυτά. Μια όραση που μπορεί και βλέπει τα στρώματα του χρόνου.Μιχάλης Αράπογλου: Υπάρχει μια διαφορετική ματιά. Μια ματιά στον χώρο και στην κοινωνία, στην Ήπειρο και στους Ηπειρώτες, και τις Ηπειρώτισσες. Υπάρχει μια διαφορετική ματιά στην ιστορία του τόπου. Δεν είναι η ματιά του ιστορικού. Δεν είναι η ματιά του Γεωγράφου, δεν είναι η ματιά του Αρχιτέκτονα. Είναι η ματιά, εγώ θα έλεγα, ενός ερωτευμένου με την Ήπειρο. Είναι μια αγνή ερωτική σχέση με τον χώρο και τους ανθρώπους. Και μέσα απ’ αυτή τη ματιά, γίνεται η προσπάθεια να προχωρήσει κανένας βαθύτερα, να ισχυροποιήσει περισσότερο αυτή τη σχέση. Θα γίνω και πιο συγκεκριμένος με παραδείγματα. Ένα από τα πρώτα άτομα που γνώρισα και με βοήθησαν, στην Ήπειρο, ήταν ο Κώστας ο Λαζαρίδης, ο συνταξιούχος ο δάσκαλος από το Κουκούλι. Αυτός ήδη από το 1972, το καλοκαίρι του ’72 τον γνώρισα, πάντοτε ήτανε πρόθυμος να με βοηθήσει και να μου δώσει ότι στοιχεία του ζητούσα και είχα ανάγκη. Τέτοια υπήρξαν κι άλλα παραδείγματα, με άλλους ανθρώπους οι οποίοι με βοήθησαν και με βοηθούν ακόμη και τώρα. Όταν ήθελα να πάω κάπου και δεν ήξερα, ήτανε και οδηγοί μου, ήτανε και οι ξεναγοί μου, ήτανε και οι άνθρωποι που με φιλοξενούσαν. Θα αναφερθώ και στον Κλέαρχο τον Στάρα, όταν πρωτοπήγα στο Πάπιγκο και στη Δρακόλιμνη, που δεν υπήρχε κανένα εστιατόριο και κανένας ξενώνας για να φάει κανείς. Τέτοια γεγονότα καθόριζαν – προσδιόριζαν την ματιά μου. Εγώ δεν μελέτησα την μουσική και τους μουσικούς μέσα από τα βιβλία, εγώ τους μουσικούς τους γνώρισα στα πανηγύρια και στις διάφορες εκδηλώσεις. Εκεί κατάλαβα πώς παίζουνε και τι παίζουνε, εκεί το έμαθα. Δεν είχα βιώματα, ένα παιδί αστών, από ένα αστικό χώρο ερχόμουνα. Δεν γνώριζα τον αγροτικό χώρο! Δεν ήξερα πώς είναι η κτηνοτροφία, τη γνώρισα από τους κτηνοτρόφους, οι κτηνοτρόφοι μου μίλησαν. Εκεί έμαθα πώς γίνεται το τυρί, εκεί έμαθα πώς είναι το κοπάδι κ.τ..λ. Εκεί έμαθα διάφορα πράγματα, πότε γίνεται η κουρά των ζώων. Αυτά όλα μου φτιάξανε σιγά σιγά μια διαφορετική ματιά. Χωρίς να θέλω να πω ότι δεν υπάρχει, δεν υπήρχε θεωρητικό πλαίσιο, επιστημονικό θεωρητικό πλαίσιο, είναι μια ματιά δική μου. Έφτιαξα μια εμπειρική, να το πω έτσι ματιά, μια βιωματική ματιά. Η συμμετοχή μου. Δεν ήρθα εγώ στην Ήπειρο για να κάτσω στην τηλεόραση, να βλέπω τηλεόραση. Έχω μια συμμετοχή στην παραγωγή, στην οικονομία της περιοχής, έτσι ως μηχανικός κ.τ.λ. Παντρεύτηκα, «ατύχησα» δεν πέτυχε με μια Ηπειρώτισσα, αλλά παντρεύτηκα. Και όπως λέω εγώ χαριτολογώντας, εγώ είμαι από τη Θεσσαλονίκη, η γυναίκα μου από την Αθήνα και το παιδί μου από τα Γιάννινα.Εν πάση περιπτώσει συνεχίζω το «είχα μια συμμετοχή» είχα μια συμμετοχή στην πολιτική ζωή του τόπου, στην πολιτιστική ζωή του τόπου. Είδα πράγματα από μέσα, τις διοργανώσεις που γίνονται, είδα τα άτομα που διαχειρίζονται τον πολιτισμό, είδα τα άτομα που διαχειρίζονται τον χώρο. Εδώ είναι πιο σοβαρά τα πράγματα και πιο ουσιώδη. Είδα πολλές φορές και το κακό που κάνει η διαχείριση. Δεν είναι πάντοτε κακή η διαχείριση, και δεν κάνει πάντοτε κακό. Αλλά υπάρχουν άτομα που διαχειρίζονται τον πολιτισμό της περιοχής, αυτά βάζουν 15 αυγά στις πίτες. Αυτά θέλουν να παρουσιάσουν τον τόπο με φτιασίδια. Για μένα η Ήπειρος είναι αφτιασίδωτη.

http://www.neoiagones.gr/