Η ήττα του Τσάβες στο δημοψήφισμα της 2 Δεκεμβρίου είναι πολύ σημαντικό γεγονός για την πάλη των τάξεων. Μια αναλυτική συζήτηση γι αυτό είναι απαραίτητη: Ο ιμπεριαλισμός και η μπουρζουαζία γιορτάζουν μια νίκη, εμείς πρέπει να απαντήσουμε παίρνοντας θέση στη βάση μιας ανάλυσης των γεγονότων και της υπεράσπισης των επαναστατικών προοπτικών. Αυτό πρέπει να γίνει επιπλέον γιατί το δημοψήφισμα έγινε με πρωτοβουλία του Τσάβες, ο οποίος και έλεγχε όλες τις εξελίξεις. Το σχέδιο της συνταγματικής αναθεώρησης προετοιμάστηκε από τον Πρόεδρο και διορθώθηκε ακροθιγώς από το Κοινοβούλιο. Πρόκειται για την πρώτη εκλογική ήττα του Chavez σε ένα εγχείρημα που σκηνοθετήθηκε από τον ίδιο.
Η Ανάλυση των αποτελεσμάτων
Ένα δημοψήφισμα είναι μηχανισμός βαθιά αντιδημοκρατικός, αυταρχικού και βοναπαρτιστικού χαρακτήρα. Εξ ορισμού, αποσκοπεί στο να εμποδίσει τις πρωτοβουλίες και την ανάμειξη του πληθυσμού. Το δημοψήφισμα στη Βενεζουέλα επιβεβαιώνει αυτόν τον κανόνα και κάθε συζήτηση σχετικά με την πολιτική σημασία της ήττας θα έπρεπε να ξεκινήσει τονίζοντας ότι προσπαθούμε πάντα να προάγουμε τη δημοκρατική και πολιτική κινητοποίηση, και όχι να χρησιμοποιούμε τους μηχανισμούς του αστικού κράτους ακόμη κι αν αυτό διεκδικεί την πάλη για τον σοσιαλισμό του 21ου αι.Τα αποτελέσματα υπήρξαν καθαρά: Το «όχι» κατέκτησε 50,7% ενάντια στο 49,3% του «να黆 4,5 εκατομμύρια ψήφων ενάντια σε 4.380 εκατομμύρια. Η αποχή άγγιξε το 45%. Η σύγκριση με τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του Δεκέμβρη του 2006 είναι πολύ εκφραστική. Η αποχή ανέβηκε κατά 20 μονάδες, ο τσαβισμός έχασε 3 εκατομμύρια ψήφων –το 40% των ψηφοφόρων του κατά τις προεδρικές εκλογές του 2006- ενώ η αντιπολίτευση κέρδισε περίπου 250.000 ψήφους. Με λίγα λόγια: η νίκη του «όχι» ήταν το πρακτικό και πολιτικό αποτέλεσμα της αποχής περίπου των μισών από τους ψηφοφόρους του Τσάβες το 2006. 3 εκατομμύρια ψήφοι απουσίασαν από το προσκλητήριο, οι ψήφοι των φτωχών συνοικιών του Καράκας και των εργατών. Το PSUV, το κόμμα που ενοποιήθηκε από τον Τσάβες, διαθέτει 5 εκατομμύρια εγγεγραμμένα μέλη από τα οποία «ναι» άμεσα πρέπει να ψήφισαν περίπου 1,6 εκατομμύρια. Αυτό αποτελεί σαφέστατη απόδειξη της φύσης του PSUV, και, σωστά, τα σχόλια των αποτελεσμάτων –τσαβιστών και μη - υπογραμμίζουν ότι ένα από τα στοιχεία της ήττας υπήρξε ο απολύτως γραφειοκρατικός χαρακτήρας της εκστρατείας.Μια πιο εμπεριστατωμένη μελέτη των αριθμών κινείται στην ίδια κατεύθυνση. Ο Τσάβες υποχώρησε κυρίως στις πετρελαιοφόρες περιοχές, αστικές και τοπικές: «στις βιομηχανικές περιοχές με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση βιομηχανικών εργατών… παρουσίασε τη μεγαλύτερη μείωση η ψήφος για τον Τσάβες» (Μπορούμε να διαβάσουμε μια εκτεταμένη ανάλυση στο E.A. Hernandez, Sectores: laboral, petrolero, urban e indigena, los grandes ausentes en las urnas para el Referendo, Aporrea, 8/12/2007). Αντίθετα, δεν πρέπει να υπερβάλλουμε τη σημασία του Podemos και του πρώην Υπουργού Άμυνας Baduel που πέρασαν από τον τσαβισμό στο «όχι». Ο Τσάβες έχασε, αλλά η αντιπολίτευση δεν διευρύνθηκε.Ο Τσάβες ωστόσο έβγαλε άλλο συμπέρασμα από τα αποτελέσματα. Γι αυτόν, ο ένοχος είναι ο λαός. Σε μια πύρινη ομιλία, στις 6 Δεκέμβρη, παρέδωσε μαθήματα: «Το ναι έχασε στις συνοικίες, εσείς δεν πήγατε να ψηφίσετε. Μπορείτε να πείτε ό,τι θέλετε, αλλά δεν υπάρχει δικαιολογία, υπήρξε έλλειψη συνείδησης και δέσμευσης στο κόμμα. Δεν έχετε δικαιολογία».
Η φύση της ήττας
Μπορούμε να παρακολουθήσουμε ένα τμήμα της παθιασμένης αντιπαράθεσης σχετικά με την ήττα του Τσάβες ανάμεσα στους αγωνιστές και τις οργανώσεις της Βενεζουέλας στο ιστολόγιο Aporrea (www.aporrea.org). Η πολεμική είναι πολύ έντονη σε όλη τη Λατινική Αμερική. Αλλά υπάρχουν κείμενα και προσεγγίσεις που είναι απαράδεκτα. Ο Alan Woods, ηγέτης της διεθνούς μαρξιστικής τάσης (που ιδρυτής της ήταν ο μακαρίτης Τεντ Γκραντ) και σε ένα άλλο έντυπο ο James Petras, τολμούν να χαρακτηρίζουν αγωνιστές σαν τον Orlando Chirino και άλλες οργανώσεις στη Λατινική Αμερική που καλούσαν τον κόσμο να μη στηρίξει το «ναι» σαν συνεργάτες και συνεργούς της «αντεπανάστασης». Πρόκειται για συκοφαντίες, που τις γνωρίζουμε πολύ καλά, που τις χρησιμοποιούσαν οι σταλινικοί και άλλοι εχθροί του εργατικού κινήματος, συκοφαντίες που δεν έχουν θέση σε μια αντιπαράθεση μεταξύ οργανώσεων και αγωνιστών. Ο Orlando Chirino κάλεσε τον κόσμο να μην ψηφίσει κανέναν (Venezuela: El 2 de diciembre rechacemos la Reforma Constitucional. Vota Nulo. Aporrea, 30/11/2007). Μια μικρή μειοψηφία αγωνιστών υποστήριξε αυτή τη στάση, που είχε μεταξύ άλλων το προσόν του να τοποθετεί επακριβώς τους στόχους και το περιεχόμενο του σχεδίου της συνταγματικής αναθεώρησης. Τόσο στη μορφή όσο και στην ουσία αυτή η μεταρρύθμιση προσπαθούσε να ενδυναμώσει την προσωπική εξουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όλο το πολιτικό καθεστώς έχει οργανωθεί γύρω από αυτήν την εξουσία. Αυτός ο ορισμός δεν είναι ανώδυνος για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη διαδικασία που εξελίσσεται τώρα στη Βενεζουέλα. Η συνταγματική αναθεώρηση θα είχε σαν αποτέλεσμα μια ενδυνάμωση του κρατικού μηχανισμού† τα «κοινοτικά συμβούλια» και οι άλλες μορφές της «λαϊκής εξουσίας» εμφανίζονταν συνοδευτικά για να απορροφήσουν τα ενεργά στρώματα του πληθυσμού στον αστικό μηχανισμό του Κράτους. Ο σοσιαλισμός του 21ου αι., όπως ακριβώς και αυτός του 20ου αι., δεν μπορεί να προκύψει από ένα διάταγμα, ούτε από ένα δημοψήφισμα. Η δύναμη του ενός δεν μπορεί να έχει τα ίδια συμφέροντα με την πολιτική δραστηριοποίηση των καταπιεσμένων. Ο Τσάβες ισχυρίζεται τώρα ότι τα αποτελέσματα της 2ας Δεκεμβρίου δείχνουν ότι ο λαός δεν ήταν έτοιμος να υπερασπίσει τον σοσιαλισμό. Αυτός είναι ένας περίεργος συλλογισμός. Η λαϊκή πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση και για τον σοσιαλισμό προχωρά αντίστροφα, από τις ενέργειες, τα ενδιαφέροντα, τη συνείδηση των καταπιεσμένων και από την ικανότητα των «καθοδηγητών» να εκφραστούν και να οργανώσουν.Το εγχείρημα της 2ας Δεκεμβρίου τοποθετείται σε άλλο έδαφος. Στη Βενεζουέλα μπορούμε να επαληθεύσουμε μια αντιφατική πραγματικότητα. Από τη μια πλευρά το Κράτος έχει αλλάξει εκ βαθέων, και η σύγκρουση με τις ΗΠΑ, ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη ηγεμονευόμενη χώρα είναι οξεία και καθορίζει επίσης τη φύση του νέου πολιτικού καθεστώτος. Από την άλλη, η κοινωνία, η οικονομία και η δομή του Κράτους, έχουν αλλάξει ελάχιστα από το 1989 μέχρι σήμερα. Όπως εξηγεί και μια έρευνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάλλον τσαβική «Η οικονομία της Βενεζουέλας εξακολουθεί να είναι μια οικονομία καπιταλιστικής πορείας, με ένα εποικοδόμημα αστικής δημοκρατίας, ενσωματωμένο στον παραγωγικό μεταβολισμό των αναπτυσσόμενων κρατών» (Faisal M. Zeidan, La economia venezolana: elementos para una discussion que se avecina. Rebelion, 10/12/2007). Ο Τσάβες ενίσχυσε την κρατική παρεμβατικότητα και την οικειοποίηση των εισοδημάτων από τα πετρέλαια, σε σύγκρουση με τον ιμπεριαλισμό και προς όφελος της εθνικής ανεξαρτησίας. Αύξησε δραστικά τις κοινωνικές δαπάνες (τις «misiones» στις λαϊκές συνοικίες). Απαλλοτρίωσε κάποιες μεγάλες περιουσίες και εθνικοποίησε κάποιες επιχειρήσεις, μέσω συναλλαγών στα πλαίσια της καπιταλιστικής πορείας. Αλλά δεν ξεκίνησε μια πορεία απαλλοτριώσεων ιδιοκτησιών και μέσων παραγωγής και δεν οργάνωσε οικονομικούς μηχανισμούς σε συνάρτηση με τις λαϊκές ανάγκες και ενάντια στους νόμους της αγοράς.Ο συνδυασμός αυτών των δύο διαδικασιών έχει ξεκινήσει να παράγει αποτελέσματα κρίσης, ακόμη και με τα δισεκατομμύρια δολάρια που αποφέρει το πετρέλαιο, ή, ακριβέστερα, τα δισεκατομμύρια δολάρια από το πετρέλαιο προκαλούν επίσης οικονομική κρίση. Ο πληθωρισμός είναι τεράστιος, παρατηρούνται φαινόμενα έλλειψης αγαθών στην αγορά (π.χ. οι οικογένειες δεν βρίσκουν γάλα), και μαύρης αγοράς χαρτονομισμάτων. Η ανισότητα των εισοδημάτων αυξάνεται διαρκώς τα τελευταία 5 χρόνια, ο πραγματικός μισθός βρίσκεται σε πτωτική πορεία εξαιτίας του πληθωρισμού, η έλλειψη αγαθών αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο. Η συνταγματική αναθεώρηση συμπεριλάμβανε δύο σημαντικές προτάσεις: την καθιέρωση 6ωρου εργασίας και την καθολική επέκταση του συστήματος της Κοινωνικής Ασφάλισης. Αλλά ακόμη και αυτά τα πλεονεκτήματα, που θα μπορούσαν να καθιερωθούν και με ένα νόμο, έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στον πληθυσμό, καθώς το 40% της εργασίας είναι μαύρη και η ανεργία είναι πολύ μεγάλη. Η μπολιβαριανή επανάσταση δεν μείωσε αυτούς τους αριθμούς. Παραπέμπουμε έτσι στον Λένιν: «Ο σοσιαλισμός, είναι σοβιέτ συν εξηλεκτρισμός». Αυτό πρέπει να το κατανοήσουμε ως την ανάγκη να συνδέσουμε τα κοινωνικά κινήματα και τις μορφές οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας των καταπιεσμένων με την παραγωγική ανάπτυξη και την εξαρτημένη εργασία.Ο Τσάβες θα έπρεπε να πει: ο σοσιαλισμός του 21ου αι. είναι η δύναμη του Προέδρου, του ηγέτη και των κοινωνικών δαπανών. Με αυτές τις αντιφάσεις, η ενίσχυση της προσωπικής εξουσίας, του βοναπαρτισμού, πήρε την πολιτική απάντηση για να αποφευχθεί η κρίση. Αυτή η ενίσχυση δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί και εγκαινιάστηκε έτσι μια περίοδος αβεβαιότητας.
Μπορούμε να παρακολουθήσουμε ένα τμήμα της παθιασμένης αντιπαράθεσης σχετικά με την ήττα του Τσάβες ανάμεσα στους αγωνιστές και τις οργανώσεις της Βενεζουέλας στο ιστολόγιο Aporrea (www.aporrea.org). Η πολεμική είναι πολύ έντονη σε όλη τη Λατινική Αμερική. Αλλά υπάρχουν κείμενα και προσεγγίσεις που είναι απαράδεκτα. Ο Alan Woods, ηγέτης της διεθνούς μαρξιστικής τάσης (που ιδρυτής της ήταν ο μακαρίτης Τεντ Γκραντ) και σε ένα άλλο έντυπο ο James Petras, τολμούν να χαρακτηρίζουν αγωνιστές σαν τον Orlando Chirino και άλλες οργανώσεις στη Λατινική Αμερική που καλούσαν τον κόσμο να μη στηρίξει το «ναι» σαν συνεργάτες και συνεργούς της «αντεπανάστασης». Πρόκειται για συκοφαντίες, που τις γνωρίζουμε πολύ καλά, που τις χρησιμοποιούσαν οι σταλινικοί και άλλοι εχθροί του εργατικού κινήματος, συκοφαντίες που δεν έχουν θέση σε μια αντιπαράθεση μεταξύ οργανώσεων και αγωνιστών. Ο Orlando Chirino κάλεσε τον κόσμο να μην ψηφίσει κανέναν (Venezuela: El 2 de diciembre rechacemos la Reforma Constitucional. Vota Nulo. Aporrea, 30/11/2007). Μια μικρή μειοψηφία αγωνιστών υποστήριξε αυτή τη στάση, που είχε μεταξύ άλλων το προσόν του να τοποθετεί επακριβώς τους στόχους και το περιεχόμενο του σχεδίου της συνταγματικής αναθεώρησης. Τόσο στη μορφή όσο και στην ουσία αυτή η μεταρρύθμιση προσπαθούσε να ενδυναμώσει την προσωπική εξουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όλο το πολιτικό καθεστώς έχει οργανωθεί γύρω από αυτήν την εξουσία. Αυτός ο ορισμός δεν είναι ανώδυνος για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη διαδικασία που εξελίσσεται τώρα στη Βενεζουέλα. Η συνταγματική αναθεώρηση θα είχε σαν αποτέλεσμα μια ενδυνάμωση του κρατικού μηχανισμού† τα «κοινοτικά συμβούλια» και οι άλλες μορφές της «λαϊκής εξουσίας» εμφανίζονταν συνοδευτικά για να απορροφήσουν τα ενεργά στρώματα του πληθυσμού στον αστικό μηχανισμό του Κράτους. Ο σοσιαλισμός του 21ου αι., όπως ακριβώς και αυτός του 20ου αι., δεν μπορεί να προκύψει από ένα διάταγμα, ούτε από ένα δημοψήφισμα. Η δύναμη του ενός δεν μπορεί να έχει τα ίδια συμφέροντα με την πολιτική δραστηριοποίηση των καταπιεσμένων. Ο Τσάβες ισχυρίζεται τώρα ότι τα αποτελέσματα της 2ας Δεκεμβρίου δείχνουν ότι ο λαός δεν ήταν έτοιμος να υπερασπίσει τον σοσιαλισμό. Αυτός είναι ένας περίεργος συλλογισμός. Η λαϊκή πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση και για τον σοσιαλισμό προχωρά αντίστροφα, από τις ενέργειες, τα ενδιαφέροντα, τη συνείδηση των καταπιεσμένων και από την ικανότητα των «καθοδηγητών» να εκφραστούν και να οργανώσουν.Το εγχείρημα της 2ας Δεκεμβρίου τοποθετείται σε άλλο έδαφος. Στη Βενεζουέλα μπορούμε να επαληθεύσουμε μια αντιφατική πραγματικότητα. Από τη μια πλευρά το Κράτος έχει αλλάξει εκ βαθέων, και η σύγκρουση με τις ΗΠΑ, ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη ηγεμονευόμενη χώρα είναι οξεία και καθορίζει επίσης τη φύση του νέου πολιτικού καθεστώτος. Από την άλλη, η κοινωνία, η οικονομία και η δομή του Κράτους, έχουν αλλάξει ελάχιστα από το 1989 μέχρι σήμερα. Όπως εξηγεί και μια έρευνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάλλον τσαβική «Η οικονομία της Βενεζουέλας εξακολουθεί να είναι μια οικονομία καπιταλιστικής πορείας, με ένα εποικοδόμημα αστικής δημοκρατίας, ενσωματωμένο στον παραγωγικό μεταβολισμό των αναπτυσσόμενων κρατών» (Faisal M. Zeidan, La economia venezolana: elementos para una discussion que se avecina. Rebelion, 10/12/2007). Ο Τσάβες ενίσχυσε την κρατική παρεμβατικότητα και την οικειοποίηση των εισοδημάτων από τα πετρέλαια, σε σύγκρουση με τον ιμπεριαλισμό και προς όφελος της εθνικής ανεξαρτησίας. Αύξησε δραστικά τις κοινωνικές δαπάνες (τις «misiones» στις λαϊκές συνοικίες). Απαλλοτρίωσε κάποιες μεγάλες περιουσίες και εθνικοποίησε κάποιες επιχειρήσεις, μέσω συναλλαγών στα πλαίσια της καπιταλιστικής πορείας. Αλλά δεν ξεκίνησε μια πορεία απαλλοτριώσεων ιδιοκτησιών και μέσων παραγωγής και δεν οργάνωσε οικονομικούς μηχανισμούς σε συνάρτηση με τις λαϊκές ανάγκες και ενάντια στους νόμους της αγοράς.Ο συνδυασμός αυτών των δύο διαδικασιών έχει ξεκινήσει να παράγει αποτελέσματα κρίσης, ακόμη και με τα δισεκατομμύρια δολάρια που αποφέρει το πετρέλαιο, ή, ακριβέστερα, τα δισεκατομμύρια δολάρια από το πετρέλαιο προκαλούν επίσης οικονομική κρίση. Ο πληθωρισμός είναι τεράστιος, παρατηρούνται φαινόμενα έλλειψης αγαθών στην αγορά (π.χ. οι οικογένειες δεν βρίσκουν γάλα), και μαύρης αγοράς χαρτονομισμάτων. Η ανισότητα των εισοδημάτων αυξάνεται διαρκώς τα τελευταία 5 χρόνια, ο πραγματικός μισθός βρίσκεται σε πτωτική πορεία εξαιτίας του πληθωρισμού, η έλλειψη αγαθών αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο. Η συνταγματική αναθεώρηση συμπεριλάμβανε δύο σημαντικές προτάσεις: την καθιέρωση 6ωρου εργασίας και την καθολική επέκταση του συστήματος της Κοινωνικής Ασφάλισης. Αλλά ακόμη και αυτά τα πλεονεκτήματα, που θα μπορούσαν να καθιερωθούν και με ένα νόμο, έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στον πληθυσμό, καθώς το 40% της εργασίας είναι μαύρη και η ανεργία είναι πολύ μεγάλη. Η μπολιβαριανή επανάσταση δεν μείωσε αυτούς τους αριθμούς. Παραπέμπουμε έτσι στον Λένιν: «Ο σοσιαλισμός, είναι σοβιέτ συν εξηλεκτρισμός». Αυτό πρέπει να το κατανοήσουμε ως την ανάγκη να συνδέσουμε τα κοινωνικά κινήματα και τις μορφές οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας των καταπιεσμένων με την παραγωγική ανάπτυξη και την εξαρτημένη εργασία.Ο Τσάβες θα έπρεπε να πει: ο σοσιαλισμός του 21ου αι. είναι η δύναμη του Προέδρου, του ηγέτη και των κοινωνικών δαπανών. Με αυτές τις αντιφάσεις, η ενίσχυση της προσωπικής εξουσίας, του βοναπαρτισμού, πήρε την πολιτική απάντηση για να αποφευχθεί η κρίση. Αυτή η ενίσχυση δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί και εγκαινιάστηκε έτσι μια περίοδος αβεβαιότητας.
Ο Τσάβες και η Λατινική Αμερική
Με σχετική ευκολία λέμε ότι ο Τσάβες και η Βενεζουέλα αποτελούν στήριγμα για τους αγώνες στη Λατινική Αμερική και ότι η ήττα της 2ας Δεκεμβρίου θα μειώσει τις δυνάμεις της «πάλης των τάξεων». Για να μη μιλήσουμε για όλη τη Λατινική Αμερική, ας κοιτάξουμε για μια στιγμή την Αργεντινή, την οποία ο Τσάβες μόλις επισκέφτηκε. Βοήθησε στην κατάκτηση της εξουσίας από την Κριστίνα Κίρχνερ, καθώς επωφελήθηκαν της περίστασης για να υπογράψουν το ιδρυτικό κείμενο της Τράπεζας του Νότου, που αποτελεί τον στρατηγικό ορίζοντα του τσαβισμού στη Λατινική Αμερική. Η πρόσφατη εκλογή της Κριστίνας Κίρχνερ στηρίχθηκε επίσης στον Τσάβες, την ίδια ώρα που λάμβανε την υποστήριξη και της Γουώλ Στρητ και των κυρίαρχων καπιταλιστικών ομάδων της χώρας. Η συνέχεια και η σταθερότητα της κυβέρνησης Κίρχνερ και του καπιταλιστικού προγράμματος της μπόρεσαν να επωφεληθούν από την ικανότητά της να ελέγξει την «αριστερά» και να απορροφήσει ένα τμήμα των ηγετών της στον κρατικό μηχανισμό. Ο τσαβισμός έδωσε αποφασιστικό στήριγμα για την αργεντίνικη κυβέρνηση, και για να κάνουν επιχειρήσεις και για να απορροφήσουν αυτήν την αριστερά στην αγκαλιά της πολιτικής μπουρζουαζίας. Η Βενεζουέλα και ο Τσάβες, μακριά από το να αποτελεί στήριγμα για την τάση της «πάλης των τάξεων», υπήρξαν στήριγμα για τις τάσεις ανάπτυξης του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων.Η κατάσταση στην Βολιβία είναι διαφορετική, για να πάρουμε την άλλη όψη του νομίσματος. Η πολιτική συμφιλίωσης του Μοράλες δεν μπορεί να εμποδίσει, τουλάχιστον προς το παρόν, τις τάσεις εμφυλίου πολέμου, ακόμη και τη διάσπαση της χώρας, αυτή τη φορά με την υποστήριξη της Βραζιλίας του Λούλα. Ο εθνικισμός δεν μπορεί να υπερνικήσει τις συγκρούσεις με τον ιμπεριαλισμό και να δώσει μορφή σε μια ψευδαίσθηση αυτόχθονης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Δεν ανοίγει τον δρόμο σε μια επαναστατική κίνηση του λαού και κατά συνέπεια σε μια πολιτική πάλη. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα αδιέξοδο που μπορεί να οδηγήσει σε μια τραγωδία.
N. Marcelo[Aναδημοσιεύεται από το débatmilitant N°180 της 13/12/2007, ηλεκτρονικό έντυπο των αγωνιστών της επαναστατικής δημοκρατίας, τάσης της LCR]
NEA PROOPTIKI, No 421, 12/1/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου