Αυξήθηκαν 15% οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα

Δραματικές διαπιστώσεις για την 3ετία 2004 - 07, ενώ ένας σημαντικός αριθμός δεν καταγράφεται καθώς δηλώνονται ως «αιφνίδιοι θάνατοι» «E» 12/1

Διαστάσεις επιδημίας έχουν πάρει οι αυτοκτονίες στη χώρα μας. Μόνο την τελευταία 3ετία (2004-2007) αυξήθηκαν κατά 15%, σύμφωνα με ευρωπαϊκή μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με θέμα «Αυτοκτονικές τάσεις στην Ευρώπη», στην οποία εκ μέρους της Ελλάδας συμμετείχε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ).

Αυξήθηκαν 15% οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα

Βεβαίως στην Ελλάδα ο αριθμός των αυτοκτονιών δεν καταγράφεται επίσημα κι αυτό γιατί απλώς δηλώνονται ως «αιφνίδιοι θάνατοι». Υπολογίζονται, ωστόσο, σε λίγες εκατοντάδες! Στην ίδια μελέτη οι απόπειρες καταγράφονται σε είκοσι φορές περισσότερες από τις αυτοκτονίες!
Αυξήθηκαν 15% οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα

Αυξημένος είναι και ο αριθμός των νευρο-ψυχολογικών παθήσεων. Πιο συγκεκριμένα, ένας στους τέσσερις Ελληνες πάσχει από κατάθλιψη. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως οι ψυχικές ασθένειες αποτελούν τον αθέατο δολοφόνο της Ευρώπης.

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, όχι εξαιτίας κάποιας αρρώστιας ή από κάποιο ατύχημα, αλλά από «το δικό τους χέρι»... Ο αριθμός των αυτοχείρων ετησίως μπορεί να αυξηθεί μέχρι το 2020 στο 1,5 εκατομμύριο.

Ο δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες είναι υψηλότερος από των γυναικών. Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών οι υψηλότεροι δείκτες παρατηρούνται σε εκείνες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, ενώ αντίθετα στις χώρες της Νότιας Ευρώπης είναι χαμηλοί.

Στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και σε πολλά ισλαμικά κράτη για παράδειγμα ο αριθμός αυτοκτονιών είναι σχετικά χαμηλός.Αντίθετα στην Ανατολική Ευρώπη έχουμε τους περισσότερους αυτόχειρες. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και των συστημάτων που υπήρχαν εκεί, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, κυρίως άνδρες, έπεσαν σε κατάθλιψη, έχοντας χάσει τον προσανατολισμό τους στη ζωή.

Μία ματιά στον παγκόσμιο χάρτη μας οδηγεί γρήγορα στο συμπέρασμα ότι μία σειρά από παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν, αλλά και να αποτρέψουν, μία αυτοκτονία.

«Θραύση» σε Γερμανία, Ελβετία
Η φτώχεια μπορεί για παράδειγμα να θεωρείται ένας υψηλός παράγοντας κινδύνου, ωστόσο σε πολλά φτωχά ισλαμικά κράτη οι αυτοκτονίες είναι παρ όλα αυτά περιορισμένες.

Στα παραδείγματα της Γερμανίας, της Ελβετίας και της Φινλανδίας μπορούμε να δούμε ότι ο αριθμός μπορεί να είναι σχετικά μεγάλος, παρά τη σχετικά υψηλή οικονομική ευμάρεια των πολιτών.

Στη Γερμανία και την Ελβετία, μάλιστα, η αυτοκτονία αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου στους νέους. Λόγοι που αναφέρονται συνήθως είναι τα ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα ένταξης στην κοινωνία που συνοδεύονται από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

Στις γυναίκες έχουμε πολύ περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας που εν τέλει, όμως, έχουν ένα αίσιο τέλος. Στη χώρα μας η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας στις γυναίκες είναι τα χάπια.

Το Εθνικό Ιδρυμα Ψυχικής Υγείας αποφαινόταν για πολύ καιρό, μεγαλόπρεπα αλλά αντιεπιστημονικά, ότι «όλοι σχεδόν οι άνθρωποι που αυτοκτονούν έχουν διαγνώσιμη διαταραχή ψυχικής υγείας ή κατάχρησης ουσιών». Τώρα τελευταία αφαιρέθηκε το «σχεδόν όλοι», αφού οι αριθμοί τους διέψευσαν...

Οι αριθμοί που σοκάρουν...

Το 1% εκείνων που κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας θα κάνουν «πετυχημένη» προσπάθεια μέσα σ' ένα χρόνο, ενώ το 10% θα αυτοκτονήσει μέσα σε δέκα χρόνια!
16 - 20 απόπειρες αυτοκτονίας περίπου προηγούνται κάθε «πετυχημένης».
500 φορές περισσότερες πιθανότητες έχουν οι καταθλιπτικοί να αυτοκτονήσουν απ ό,τι οι μη καταθλιπτικοί, όσο και η στατιστική που λέει ότι οι καταθλιπτικοί ασθενείς παρουσιάζουν ποσοστό αυτοκτονίας 25 φορές ανώτερο από τον μέσο όρο.
Η μέρα που προτιμούν οι αυτόχειρες είναι συνηθέστερα η Δευτέρα. Οι αυτοκτονίες γίνονται συχνότερα από αργά το πρωί μέχρι το μεσημέρι.
Ανοιξη και φθινόπωρο είναι οι προτιμώμενες εποχές για τις αυτοκτονίες.
Η αυτοκτονία εκτρέφει την αυτοκτονία και μέσα στις κοινωνικές ομάδες. Η μεταδοτικότητα της αυτοκτονίας είναι αναπόδραστη. Εάν ένα άτομο αυτοκτονήσει, συχνά συμβαίνει να το ακολουθήσουν κάποιοι από τους φίλους και τους συνομήλικούς του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους εφήβους.

ΜΑΡΙΝΑ ΖΙΩΖΙΟΥ
marina@pegasus.gr

ΜΕΝΗ ΜΑΛΛΙΩΡΗ - ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
Ολέθριες οι συνέπειες από τη διαρκή αναπαραγωγή της απόπειρας Ζαχόπουλου

Την ανησυχία τους για την έξαρση του φαινομένου της αυτοχειρίας μετά τις απόπειρες αυτοκτονίας των Χρ. Ζαχόπουλου και Ηρ. Κουτελίδα εκφράζουν στο «Εθνος της Κυριακής» οι Μένη Μαλλιώρη, επ. καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Αλέξανδρος Μπότσης, επικεφαλής του τμήματος μελέτης των αυτοκτονιών του ερευνητικού πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής και μέλος της 4μελούς ομάδας του ΠΟΥ για την Πρόληψη των Αυτοκτονιών και της Βίας.

Οπως αναφέρει η Κα Μαλλιώρη, «πολύ φοβάμαι, χωρίς να θέλω να κινδυνολογήσω, ότι αν συνεχιστεί να αναπαράγεται η είδηση της απόπειρας αυτοκτονίας του κ. Ζαχόπουλου και να ακούγεται συνεχώς η λέξη αυτοκτονία, οι συνέπειες θα είναι ολέθριες. Σε καμία άλλη αναπτυγμένη χώρα του κόσμου ένα συμβάν αυτοκτονίας, ανεξάρτητα αν τα πρόσωπα είναι γνωστά ή άγνωστα, θα κρατούσε με τέτοια επιμονή και διάρκεια στα ΜΜΕ σαν πρώτη είδηση.

Σχεδόν ένα μήνα και σε 24ωρη βάση αναλύεται το συγκεκριμένο θέμα από ειδικούς και μη ειδικούς, ανεξαρτήτως από το ποιος είναι ο αποδέκτης της πληροφορίας. Το κοινό δεν είναι προεπιλεγμένο και οι αποδέκτες μπορεί να είναι μικρά παιδιά, έφηβοι και άτομα που βρίσκονται κάτω από ορισμένες ειδικές ψυχικές συνθήκες (κατάθλιψη ή άλλες καθημερινές πιέσεις).

Κάθε άνθρωπος αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στην πίεση. Επειδή η εφηβεία μέσα στη φυσιολογική της διαδρομή εμπεριέχει την εναλλαγή των συναισθημάτων δεν είναι ό,τι καλύτερο για τόσο πολλές μέρες να αναπαράγεται και να αναλύεται η λέξη αυτοκτονία.

Επίσης υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που αν τους ασκηθεί υπερβολική πίεση και μάλιστα μαζική, αν υπάρχουν και κάποια ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά, τότε μπορεί κάποιος να οδηγηθεί σε ακραίες συμπεριφορές. Αυτήν τη σύνδεση κανείς δεν μπορεί να την αρνηθεί.

Οι αυτοκτονίες, μερικές φορές, κάτω από ορισμένες συνθήκες παίρνουν ενδημικό χαρακτήρα. Αυτό το έχω δει να συμβαίνει σε κλειστούς χώρους, όπως στις φυλακές.

Επίσης στην Αμερική έχουν γίνει ομαδικές αυτοκτονίες υπό την επίδραση μιας συγκεκριμένης συνθήκης που μπορεί να είναι θρησκευτικού ή ιδεολογικού περιεχομένου.

Ο τρόπος που αναλύεται η πληροφορία, από τους μη ειδικούς, δίνει την αίσθηση ότι είναι ηθικό και έντιμο μερικές φορές να αντιδράς μ έναν τέτοιο τρόπο και μ αυτή την έννοια «νομιμοποιείται» και η αυτοκτονία. Σαν ψυχίατρος δεν θεωρώ την αυτοκτονία νόμιμο τρόπο αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων. Μια ζωή δεν αξίζει τίποτα, αλλά τίποτα δεν αξίζει όσο μια ζωή», τονίζει η καθηγήτρια.

Κάθε αυτοκτονία έχει τα ατομικά της χαρακτηριστικά γι αυτό και οι ερμηνείες στις απόπειρες αυτοκτονίας των Χρήστου Ζαχόπουλου και Ηρακλή Κουτελίδα είναι παρακινδυνευμένες, υπογραμμίζουν οι ειδικοί. «Είναι μεγάλη η ευθύνη της κυβέρνησης από τη λανθασμένη διαχείριση του θέματος. Τα ερωτηματικά είναι πολλά, όλοι μας γίναμε καχύποπτοι και τα «γιατί» έχουν ξεπεράσει το ίδιο το γεγονός», καταλήγει η κ. Μαλλιώρη.

Α. ΜΠΟΤΣΗΣ - ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΨΥ
«Μαϊμού» οι δείκτες στη χώρα μας

Οι αυτοκτονίες σε μεγάλο μέρος τους δεν καταγράφονται, εν μέρει γιατί πολλοί αυτόχειρες «μεταμφιέζουν» την πράξη τους και γιατί αυτοί που μένουν πίσω δεν θέλουν ν αναγνωρίσουν τα αληθινά αίτια της αυτοκτονίας.

Η χώρα μας παρουσιάζεται να έχει ένα από τα χαμηλότερα καταγραμμένα ποσοστά αυτοκτονιών στον κόσμο. «Αυτό δεν αντανακλά μόνο το ηλιόλουστο κλίμα και τη χαλαρότητα του τρόπου ζωής», επισημαίνει ο κ. Μπότσης, «αλλά επίσης το γεγονός ότι, για την ελληνική Εκκλησία, οι αυτόχειρες δεν μπορούν να ταφούν σε καθαγιασμένο χώρο.

Ετσι η συντριπτική πλειονότητα των αυτοκτονιών δηλώνεται ως «αιφνίδιος θάνατος», ώστε να μην υπάρξουν εμπόδια από πλευράς Εκκλησίας για την ταφή του αυτόχειρα. Οι κοινωνίες όπου υπάρχει υψηλό επίπεδο αιδούς έχουν λιγότερες καταγραμμένες αυτοκτονίες».

Οι αυτοκτονίες μπορούν να καταταγούν σε τέσσερις ομάδες:

Οι αυτόχειρες της πρώτης ομάδας αυτοκτονούν χωρίς να σκεφτούν και πολύ αυτό που κάνουν, είναι γι αυτούς κάτι τόσο αναπόδραστο όσο η αναπνοή. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι πιο παρορμητικοί και οι πιο επιρρεπείς να ωθηθούν στην αυτοκτονία από μια συγκεκριμένη εξωτερική αιτία. Η αυτοκτονία τους συχνά είναι ξαφνική.

Οι αυτόχειρες της δεύτερης ομάδας, μισοερωτευμένοι με τον εύκολο θάνατο, αυτοκτονούν για εκδίκηση, σάμπως η πράξη αυτή να μην είναι κάτι οριστικό. Οι άνθρωπο αυτοί δεν τρέχουν μακριά από τη ζωή, τρέχουν προς τον θάνατο, επιθυμώντας όχι το τέλος της ύπαρξης αλλά την παρουσία της εξόντωσης.

Στην τρίτη ομάδα, η αυτοκτονία βασίζεται σε μια ξεστρατισμένη λογική, σύμφωνα με την οποία ο θάνατος φαίνεται να είναι η μόνη διαφυγή από τα αφόρητα προβλήματα. Οι αυτόχειρες αυτοί σκέφτονται διάφορες δυνατότητες και σχεδιάζουν την αυτοκτονία τους, γράφουν σημειώματα και αντιμετωπίζουν τις πρακτικές λεπτομέρειες σαν να οργανώνουν μια εκδρομή στο Διάστημα. Συνήθως πιστεύουν ότι όχι μόνο ο θάνατος θα είναι καλός για τους ίδιους, αλλά ότι θα αφαιρέσει ένα βάρος από τους αγαπημένους τους.

Οι αυτόχειρες της τελευταίας ομάδας αφαιρούν τη ζωή τους στηριζόμενοι σε εύλογη δικαιολόγηση. Οι άνθρωποι αυτοί επειδή είναι σωματικά άρρωστοι, ψυχικά ασταθείς ή αντιμετωπίζουν δυσάρεστες αλλαγές στις συνθήκες ζωής τους δεν θέλουν να βιώσουν την οδύνη της ζωής και πιστεύουν ότι η ανταμοιβή σε ευχαρίστηση που μπορεί να λάβουν είναι ανεπαρκής για να αντισταθμίσει τον παρόντα πόνο.

«Η αυτοκτονία είναι κάτι που συμβαίνει συχνά, αλλά καλύπτεται και αποσιωπάται ακόμα περισσότερο από την κατάθλιψη. Είναι, στην πραγματικότητα, ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που προκαλεί αμηχανία. Κάθε δεκαεπτά λεπτά σημειώνεται μία αυτοκτονία στις ΗΠΑ. Το 1995, περισσότεροι νέοι πέθαναν από αυτοκτονία απ όσους πέθαναν από AIDS, καρκίνο, εγκεφαλικό, πνευμονία, γρίπη, κ.ο.κ. Σχεδόν μισό εκατομμύριο Αμερικανοί νοσηλεύονται κάθε χρόνο λόγω αποπειρών αυτοκτονίας», αναφέρει ο κ. Μπότσης.

Αυτόχειριες μέσω Ιντερνετ
«10 εφήβους έχει διασώσει το αρμόδιο τμήμα της ΕΛ.ΑΣ.»

Εφτασε κοντά στον θάνατο τυλίγοντας στον λαιμό του σαν θηλιά μια πετσέτα. Ο 15χρονος αριστούχος μαθητής από τα Γιαννιτσά δεν είχε εμφανείς λόγους που τον οδήγησαν να επιχειρήσει να αυτοκτονήσει. Οταν όμως οι γονείς του άνοιξαν τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή και διάβασαν τα e-mail του, διαπίστωσαν πως ο έφηβος είχε ακολουθήσει τις συμβουλές σελίδας του Διαδικτύου, μιας από τις σελίδες «κυβερνοαυτοκτονίας».

Ο μικρός σώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, χάρη στη σωτήρια αντίδραση του πατέρα του.

Η περίπτωση του 15χρονου δεν είναι η μοναδική. Δέκα περιπτώσεις εφήβων που είχαν επιλέξει να αυτοκτονήσουν με τη βοήθεια του Διαδικτύου έχουν καταφέρει να προλάβουν οι αστυνομικοί του Τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας μέσα σε διάστημα μόλις 19 μηνών. Οι τρεις περιπτώσεις καταγράφηκαν μόνο την τελευταία εβδομάδα.

Η ευθύνη στους γονείς
Ακόμη μία, από Ελληνα χρήστη που κατοικούσε στο εξωτερικό, ανέλαβε η Ιντερπόλ ύστερα από σήμα του «δικού μας» τμήματος.

«Οι καιροί έχουν αλλάξει και πια 4 στα 10 νοικοκυριά έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο αστυνόμος Α, Μανόλης Σφακιανάκης, προϊστάμενος του αρμόδιου τμήματος της ΕΛ.ΑΣ. «Το γεγονός ότι οι χρήστες του Ιντερνετ πιστεύουν ότι καλύπτονται από μυστικότητα τούς κάνει να εξομολογούνται τα εσώψυχά τους. Αυτά, τα ενδότερα της ψυχής τους διαβάζουμε εμείς και σπεύδουμε αμέσως για να τα σώσουμε. Τη διάδοση του Ιντερνετ εμείς τη θεωρούμε καλή, ωστόσο θα πρέπει να υπάρχουν όρια για τα παιδιά και έλεγχος από τους γονείς».

«Οι γονείς πρέπει να προσέχουν τη χρήση του Ιντερνετ που κάνουν τα παιδιά τους. Πριν το εγκαταστήσουν θα πρέπει να κάνει συμφωνία ότι δεν θα το απασχολεί πάνω από μιάμιση ώρα την ημέρα, καθώς μετά αρχίζει ο εθισμός. Ο υπολογιστής θα πρέπει να είναι σε κοινή θέα και όχι στο δωμάτιο του παιδιού, πίσω από μια κλειστή πόρτα, ώστε το παιδί να νιώθει ότι ανά πάσα στιγμή ο γονιός μπορεί να το ελέγξει. Και, τέλος, να μπλοκάρει τις ιστοσελίδες με τζόγο, σεξ και βία, αλλά και τα chat rooms, προκειμένου να αποτρέψει το παιδί από το να επισκεφθεί τέτοια sites», τονίζει ο Μ. Σφακιανάκης.

Μ. ΨΑΡΑ

ΕΘΝΟΣ