«Επιστροφή στην πολιτική του πεζοδρομίου» τιτλοφορείται η ειδική έκδοση του ελληνικού Παρατηρητήριου του London School of Economics (LSE) για τα γεγονότα που συγκλόνισαν την Ελλάδα τον περασμένο Δεκέμβριο με αφορμή την δολοφονία του μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου.
ΚΡΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ, ΘΕΣΜΙΚΗ ΒΙΑ
ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΑΓΑΖΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
1. Το κράτος ως επιχείρηση
Η κρίση αξίωσε να βιώσουμε σε όλο το μεγαλείο του το σύγχρονο νεοφιλελεύθερο δημοκρατικό κράτος ως ιδιότυπη επιχείρηση, η οποία έχει κατορθώσει να τελειοποιήσει τις αρχές και δομές λειτουργίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής με τρόπο που συνδυάζει μοναδικά τις «ευκαιρίες της ελεύθερης οικονομίας» με την «προστασία της κοινωνικής πρόνοιας».
Πράγματι, το κράτος που ως συλλογικός κεφαλαιοκράτης «αποσύρεται» από την οικονομική σφαίρα προκειμένου να απελευθερώσει δυνάμεις για το ιδιωτικό κεφάλαιο και την αγορά, πολιτεύεται στα δημόσια οικονομικά με βάση την αρχή: μηδενικό ρίσκο και θεσμική προστασία στη διευρυμένη αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου, αξιοποίηση όλων των ευκαιριών ενισχυμένης κερδοφορίας με εγγύηση την προεξόφληση μελλοντικής «προσόδου» από τη μοναδική εξαρτημένη μεταβλητή στην κοινωνική εξίσωση, την εργασία.
Αν το παραπάνω ξενίζει αρκεί να εξετάσει κανείς από κοντά αυτή την παράξενη επιχείρηση που λέγεται «σύγχρονο κράτος», μια επιχείρηση που παράγει τους όρους γενικευμένης αναπαραγωγής της κοινωνίας ενισχύοντας τη θέση του κεφαλαίου στον κοινωνικό συσχετισμό δύναμης.
Πρόκειται κατ’ αρχάς για τη μοναδική καπιταλιστική επιχείρηση, στην οποία το μετοχικό κεφάλαιο εισφέρουν κυρίως οι «διοικούμενοι» και όχι οι «διοικούντες». Ο μηχανισμός συγκέντρωσης και εισφοράς, η φορολογία, είναι εξαιρετικά αποδοτικός σε ό,τι αφορά τη μισθωτή εργασία και καταστατικά ατελέσφορος έως θεσμικά διάτρητος για το κεφάλαιο.
Αυτή η επιχείρηση έχει τη μοναδική ιδιότητα να επιδιώκει ως μέσο θεσμικής ολοκλήρωσης το πριόνισμα του κλαδιού πάνω στο οποίο κάθεται: σε αντίθεση με κάθε «υγιή» επιχείρηση που επιδιώκει τη χρηματοοικονομική ευρωστία με αύξηση των ιδίων και μείωση των ξένων κεφαλαίων, το σύγχρονο νεοφιλελεύθερο κράτος θεωρεί ότι η γενικευμένη αναπαραγωγή της κοινωνίας απαιτεί ολοένα λιγότερη συμβολή του «κοινού»: μειώνει λοιπόν τα ίδια (με την επιλεκτική μείωση της φορολογίας στα ανώτερα εισοδήματα και το κεφάλαιο) με αποτέλεσμα να στηρίζεται, νομοτελειακά, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα σε δανεισμό.
Συμβάλλουν όμως οι «ζημιές» που αναπόφευκτα προκύπτουν στην εμπέδωση του συσχετισμού δύναμης υπέρ του κεφαλαίου; Τα ελλείμματα που διευρύνονται μεταφέρονται διαρκώς «εις νέο» με επακόλουθο την απομείωση των ιδίων κεφαλαίων και τον διαρκή δανεισμό, τόσο για την εξυπηρέτηση των ελλειμμάτων όσο και του ίδιου του χρέους που ολοένα αυξάνεται. Δανεισμός που γίνεται ολοένα περισσότερο επαχθής μιας και η επιδείνωση των χρηματοοικονομικών συνοδεύεται από δυσμενέστερους όρους, σύμφωνα με τα θέσφατα της κυκλικά προσανατολισμένης νεοφιλελεύθερης πολιτικής.
Και τότε –ώ του θαύματος– το κράτος-επιχείρηση αντί να προχωρήσει στο μόνο ενδεικνυόμενο μέτρο που είναι η «αύξηση μετοχικού κεφαλαίου» με τη φορολόγηση των πηγών χρήματος που δεσπόζουν στον κοινωνικό συσχετισμό, αν οι τελευταίες «επιθυμούν» να διατηρήσουν την κυριαρχία τους, πραγματοποιεί ακριβώς το αντίθετο: αντί να επιβάλει φόρους, δανείζεται από εκείνους που διαθέτουν χρήμα.
Συμπέρασμα: μειώνει τους φόρους στους κρατούντες, δανείζεται από αυτούς δίνοντάς τους πρόσθετο εισόδημα, εισπράττει από τους κυριαρχούμενους στους οποίους με διάφορους τρόπους μειώνει επιπροσθέτως το εισόδημα, και συνεχώς επισείει το φόβητρο της χρεοκοπίας ώστε οι κυριαρχούμενες τάξεις να επιδείξουν τη δέουσα «σύνεση» για να «διασώσουν» κάποια από τα «κεκτημένα» (!) τους.
Το «σύγχρονο» κράτος φαίνεται να εφευρίσκει την «κοινωνική αέναη κίνηση» παραβιάζοντας κάθε νόμο της κοινωνίας και της λογικής. Παράγει χρήμα και εξουσία εκ του μηδενός, συμπιέζοντας τις κυριαρχούμενες τάξεις ολοένα περισσότερο.
2. Οι μηχανισμοί της επιχειρηματικότητας
Και ενώ το κράτος «πασχίζει» να διατρανώσει με περισσή «διαφάνεια» τον «μονόδρομο» της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών ως βασικό μηχανισμό εμπέδωσης και διεύρυνσης της συντριπτικής για το κεφάλαιο υπεροχής στον κοινωνικό συσχετισμό δυνάμεων, δείχνοντας διαρκώς τις άδειες τσέπες του στις όποιες διεκδικήσεις, προβαίνει σιωπηρά και εν κρυπτώ, αξιοποιώντας τη στεγανότητα των μηχανισμών, σε επιπρόσθετες ενέργειες βίαιης αναδιανομής εισοδήματος από τους μη έχοντες στους κατέχοντες.
Μιλάμε συγκεκριμένα για την επινόηση των πάσης φύσεως «αποδόσεων» που καλούνται οι μη έχοντες να «εκμεταλλευτούν» με βάση το γενικό πρόσταγμα: «Δεν έχεις καμία ευκαιρία. Αξιοποίησέ την!».
Το πρώτο βήμα έγινε εδώ και πολλά χρόνια σε όλο τον κόσμο, κατά προτίμηση με την παρότρυνση των κατά τόπους σοσιαλιστικών κυβερνήσεων, οι οποίες εισήγαγαν τον καπιταλισμό του καζίνο σε κάθε σπίτι με την προσέλκυση των μικρο-αποταμιευτών στο χρηματιστήριο. Οι «παίκτες» είχαν περισσότερο από μια φορά την «ευκαιρία» να ζήσουν από κοντά το θαύμα της «επένδυσης» που μαγικά ξεδιπλώνεται ή συρρικνώνεται ανάλογα με τις επιθυμίες και προσταγές των κατεχόντων, σε αυτό που κατ’ ευφημισμό αποκλήθηκε το «έγκλημα του χρηματιστηρίου».
Και το πρώτο βήμα ακολούθησαν πολλά επόμενα, των οποίων η πλήρης δυναμική μόλις σήμερα άρχισε να διαφαίνεται στην κρίση, συνδυαζόμενη με ευρείας κλίμακας κινήσεις του πολιτικού προσωπικού και της οικονομικής νομενκλατούρας. Σε όλα υπάρχει κοινός παρονομαστής: οι «αποδόσεις» της πάσης φύσεως ιδιοκτησίας φυσικών ή νομικών προσώπων.
Εδώ μεγαλούργησαν οι κρατικοί αξιωματούχοι και οι κάθε λογής κράχτες τους με την εξαιρετικής σύλληψης «αξιοποίηση» των αποθεματικών των ταμείων σε δομημένα ομόλογα που αν δεν είχε προκύψει το «σκάνδαλο» ενδέχεται να είχαν καταλήξει σε κάποιους σκουπιδοτενεκέδες με trash bonds από ξεχασμένες τιτλοποιήσεις.
Εδώ δημιούργησαν και πάλι μερικοί υψηλής ευφυΐας χρηματοοικονομικοί εγκέφαλοι, που συνέλαβαν τη μοναδικής έμπνευσης ιδέα του swap που «πολλαπλασιάζει» την αξία του και μόνο από την ανταλλαγή «δημόσιας» με «μοναστηριακή» περιουσία, κάπως σαν τα ψάρια της Καινής Διαθήκης, ενώ ταυτόχρονα απαλλάσσεται από όλες τις δεσμεύσεις διαφάνειας και υποχρεώσεις λογοδοσίας των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων.
Εδώ τέλος αποκαλύφθηκε ότι το κράτος μπορεί να κινηθεί γρήγορα, αξιόπιστα και αποτελεσματικά, αν είναι να «διευκολύνει» το ιδιωτικό κεφάλαιο να αποκτήσει «κατ’ εξαίρεση» δικαιώματα και τίτλους που εγγυώνται μεγάλες αποδόσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα εις βάρος των κοινωνικών αναγκών. Το κράτος αποχαρακτήρισε ταχύτατα δασικές εκτάσεις, έδωσε σε χρόνο ρεκόρ χρήσεις γης και όρους δόμησης, έκανε τάχιστα τις αναγκαίες απαλλοτριώσεις και παρέσχε τις σχετικές άδειες, σε πλήρη αρμονία με τις απαιτήσεις του ατομικού κεφαλαίου.
Ενώ συγχρόνως «ανέθετε» σε υπουργούς να ασκούν «επιχειρηματικότητα χωρίς κινδύνους» και να παραδίδουν μαθήματα «νόμιμης» φοροδιαφυγής και φιλοσοφίας του δικαίου αναφορικά με την ηθική διάσταση της νομιμότητας από τηλεοράσεως. Γιατί η κερδοφόρα ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα βρίσκεται στον πυρήνα του δημοκρατικού κράτους και δεν πρέπει να δαιμονοποιείται – αντίθετα, αν δεν μπορεί να τύχουν υπεράσπισης οι πρακτικές της, όπως στην περίπτωση της Μανωλάδας, πρέπει να φιλτράρονται και να συγκαλύπτονται τα αποτελέσματά τους, με την ευγενική συνδρομή πάντα των δελτίων μαζικής προπαγάνδας των οκτώ, όπως συνέβη στην περίπτωση της δολοφονικής επίθεσης ενάντια στη συνδικαλίστρια στον χώρο των ιδιωτικών συνεργείων καθαρισμού Κωνσταντίνας Κούνεβα.
Όπου η στεγανότητα των μηχανισμών ταυτίζεται με τη δυσδιάκριτη διαχωριστική γραμμή μεταξύ «νομιμότητας» και «παρανομίας»!
3. Η διεύρυνση της προεξόφλησης
Και ενώ το κράτος ενστερνίζεται σε όλες τις εκδοχές της τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα, η κοινωνία βιώνει τη συνολική απαξίωσή της μέσα στην κρίση με τη γενικευμένη κατάρρευση των αγορών και των πάσης φύσεως διαμεσολαβητών τους. Η οποία βεβαίως δεν οδηγεί αυτόματα σε γενικευμένη ριζική αμφισβήτηση των συσχετισμών: η πρώτη αντίδραση στην κρίση είναι η γενικευμένη αμηχανία, ο φόβος μπροστά στο αβέβαιο μέλλον και ένα ενστικτώδες «συντηρητικό» ανακλαστικό που στοχεύει κατ’ ελάχιστο να περισώσει το υπάρχον, το «κεκτημένο».
Έτσι ενώ καταρρέει η προεξόφληση των μελλοντικών αποδόσεων των αξιών στο νεοφιλελεύθερο καρουσέλ, έρχεται αυτόχρημα να καταλάβει τη θέση της μια νέα διευρυμένη έννοια «κοινωνικής προεξόφλησης» που εδράζεται στη φαινομενολογία της συγκυρίας. Το κράτος, το κεφάλαιο και οι κυρίαρχοι συσχετισμοί δύναμης «προεξοφλούν» τη συναίνεση στην όποια διέξοδο, στο νέο «μονόδρομο», προκρίνοντας ήδη πριν το ανοιχτό ξέσπασμα της κρίσης λύσεις που προϋποθέτουν και «προεξοφλούν» την υποταγή των κυριαρχούμενων.
Το αποτέλεσμα είναι ότι με περισσό θράσος αξιοποιούνται οι συνέπειες της κρίσης για να οδηγηθούμε σε περαιτέρω επιδείνωση του συσχετισμού δύναμης εις βάρος της εργασίας: Στο επίπεδο της απασχόλησης προεξοφλούνται μαζικές απολύσεις και ανεργία, τις οποίες ήδη σημαντικές μερίδες του κεφαλαίου ασκούν προειδοποιητικά και χωρίς προφανή αιτία, ως άσκηση που βελτιώνει τους όρους ανταγωνισμού για το μεμονωμένο κεφάλαιο. Στην κατανάλωση προβάλλεται η προσαρμογή στα νέα δεδομένα, με μόνο ομολογημένο «αρνητικό» σύμπτωμα τη συμπίεση των κερδών και τη μείωση του εισοδήματος κεφαλαιακών μερίδων, για την οποία όμως αξιοποιείται η λύση που αναφέρθηκε στο προηγούμενο σημείο. Ενώ παράλληλα γίνεται πιο ρεαλιστικό το ενδεχόμενο αποδοχής από μέρους της εργασίας τού έως σήμερα αδιανόητου: μοίρασμα της ανεργίας, μείωση του χρόνου εργασίας με περικοπή των αποδοχών σύμφωνα και με τη «ρηξικέλευθη» πρόταση του ΕΒΕΑ. Τέλος, η κρίση ανοίγει εξ ορισμού το κεφάλαιο «ασφάλιση» αφού είναι φανερό ότι η κρίση θα μεταφερθεί σε (διευρυμένη) κρίση του ασφαλιστικού που θα φέρει πιο κοντά χρονικά την «εξυγίανση», δηλαδή περισσότερα χρόνια εργασίας, αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για τον εργαζόμενο και μείωση για τον εργοδότη, μείωση των συντάξεων.
Όλα τα παραπάνω μετατρέπουν θρασύτατα τη χρηματοπιστωτική κρίση σε κρίση της εργασίας, όπως ακριβώς έχει επανειλημμένα δοκιμαστεί έως σήμερα με την κρίση υπερσυσσώρευσης και τη δημοσιονομική κρίση. Μόνο που η συνταγή αυτή πετυχαίνει μόνο αν επιβληθεί βιαίως, αν συνδυαστεί με το κατάλληλο μίγμα καταστολής. Και μια πρόχειρη ματιά στα φαινόμενα δείχνει ξεκάθαρα ότι η καταστολή είναι παντού, από τους καταναγκασμούς που επιβάλλουν οι «δυνάμεις της αγοράς» έως τη θεσμική βία. Βία που πρέπει να υπάρχει αλλά και να φαίνεται για να έχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, όπως για παράδειγμα με τις «δυνάμεις κατοχής» των ΜΑΤ που ξεπροβάλλουν όταν η νύχτα πέφτει για να θυμίσουν «τις μέρες τις παλιές».
4. Η πρωτοκαθεδρία της βίας
Η βία είναι πανταχού παρούσα στην καθημερινότητα ως άποψη και τρόπος ζωής. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσες απλές υπηρεσίες υποστηρικτικές των καθημερινών λειτουργιών ενός νοικοκυριού, μιας δημόσιας υπηρεσίας, μιας επιχείρησης έχουν αναίτια υποκατασταθεί από τις λεγόμενες «υπηρεσίες ασφαλείας». Από τους σεκιουριτάδες που υποκαθιστούν τους θυρωρούς στις πολυκατοικίες και τις δημόσιες υπηρεσίες, ή το προσωπικό υποδοχής σε καταστήματα έως τους κάθε είδους συναγερμούς στις ιδιοκτησίες και τις αντίστοιχες περιπολίες στους δρόμους, η κοινωνία οφείλει να αισθάνεται ότι απειλείται, πρέπει να βιώσει την απειλή της ανασφάλειας καθημερινά στο πετσί της.
Αν όμως αυτή η «ιδιωτική» βία είναι απεχθής και ενίοτε κωμική ως προς το φαντασιακό που υπαινίσσεται (γιατί χρειάζομαι ένστολους μπράβους στα νοσοκομεία για να με κατευθύνουν στον κυκεώνα της γραφειοκρατίας εισαγωγής ασθενούς;), η δημόσια βία με την ανεξέλεγκτη πανταχού παρούσα αστυνομία των ΜΑΤ είναι αποκρουστική και γενεσιουργός ενός νέου κύκλου βίας παντού, με το σύνδρομο του μπράβου σε νυχτερινό κέντρο που επιδεικτικά προβάλλουν.
Η κοινωνική βία υπάρχει καταστατικά ως απότοκος της δημοκρατικής παντοδυναμίας της αγοράς και των δυνάμεων της ταξικής κυριαρχίας. Με πολλαπλούς αποδέκτες.
Υπογραμμίζει την κρατική αυθαιρεσία και ωμή βία που δεν έχει ανάγκη να στηρίζεται πάντα στους νόμους ή που μπορεί να τους αγνοεί επιδεικτικά, μιας και στη δημοκρατία νόμος είναι πάντα το δίκιο του ισχυρότερου.
Συμπληρώνεται από τον κατασταλτικό ρόλο της δικαιοσύνης που με την «ελέω θεού» ανεξέλεγκτη και απόλυτα στεγανή λειτουργία της σχεδόν πάντα προστατεύει τη βία της αστυνομίας κατά της ακεραιότητας και ζωής των πολιτών (οι καταδίκες σε εκατοντάδες περιπτώσεις ωμής αστυνομικής βίας μετρώνται στα δάχτυλα του ενός χεριού!). Για να μη μιλήσουμε για τη διατεταγμένη και κατόπιν συναλλαγής «απονομή δικαιοσύνης» η οποία με έναν απίστευτο ευφημισμό αποκλήθηκε «παραδικαστικό κύκλωμα». Ή για το πόσες φορές «κατόρθωσε» η δικαιοσύνη να μην κρίνει μια απεργία «παράνομη και καταχρηστική»! Ή για την πρόσφατη ενεργοποίηση του «τρομονόμου» απέναντι στους διαδηλωτές του Δεκέμβρη, την άρνηση λήψης καταθέσεων αυτοπτών μαρτύρων που δεν στοιχειοθετούν τα φανταστικά κατηγορητήρια και την εξίσωση της συμμετοχής σε διαδήλωση με τη συμμετοχή σε παράνομες δραστηριότητες.
Μιλάμε για τα στοιχειώδη δικαιώματα που αγνοούνται ή καταπατώνται με απλές συμφωνίες-συναλλαγές που γίνονται δημόσια μπροστά στα μάτια μας.
Όπως τη σχετικά «ανώδυνη» κληρονομική (ενίοτε και διακομματική) μεταφορά του «δημοκρατικού εκλέγεσθαι» εντός της «πολιτικής οικογένειας», φαινόμενο που αισίως φαίνεται ότι έχει αγγίξει το ένα τρίτο περίπου των βουλευτών και επισφραγίζεται μπροστά στις κάμερες (βλ. ενδεικτικά την τοποθέτηση στις λίστες της ΝΔ και μετέπειτα εκλογή της κόρης του καταδικασθέντος για προστασία χασισοκαλλιεργητών πρώην υπουργού και πρωθυπουργικού συμβούλου Μ. Κεφαλογιάννη).
Ή την πολύ σημαντικότερη βεβαίως θεσμική βία που εκδηλώνεται με την προσπάθεια της κυβέρνησης να αγνοήσει την αποτυχία της στην αναθεώρηση του άρθρου 16 και να επιβάλει από την πίσω πόρτα τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων με διάφορα νομικά τεχνάσματα.
Κυρίως όμως μιλάμε για την καθημερινή συστηματική και γενικευμένη καταπάτηση των «νόμων» που ρυθμίζουν εργασιακά, εισοδηματικά και ασφαλιστικά δικαιώματα του εργαζόμενου.
Όπως την παράνομη, ανασφάλιστη και κάτω του ελάχιστου ημερομισθίου απασχόληση μεταναστών, που μικρό δείγμα της είχαμε στη θερινή εξέγερση των μεταναστών που απασχολούνται εποχιακά στη συγκομιδή της φράουλας στην Αμαλιάδα.
Ή ακόμη την ανασφάλιστη εργασία καθαριστικού συνεργείου σε χώρους του ΙΚΑ (το οποίο προφανώς δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγξει την παρανομία!).
Ή τον ξυλοδαρμό της καθαρίστριας στο Πολυτεχνείο Κρήτης από τον «εργολάβο» γιατί τολμούσε να επιμένει στο σεβασμό των δικαιωμάτων της.
Ή την εκπαραθύρωση οικιακής βοηθού, την απόπειρα συγκάλυψης του γεγονότος και τη σύλληψή της με σκοπό την απέλαση, ενώ ήταν κατάκοιτη στο νοσοκομείο.
Ή τη μαφιόζικη επίθεση με οξύ κατά της συνδικαλίστριας καθαρίστριας εργολαβικού συνεργείου στον ΗΣΑΠ για την οποία υπήρξε αγαστή συνεργασία όλων των μέσων ώστε να αποσιωπηθεί για να μην διαταράξει τη «χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα της Αθήνας»!
Ή την εν ψυχρώ δολοφονία του μαθητή στα Εξάρχεια που «είχε την ατυχία να βρίσκεται στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή», όπως μας πληροφόρησαν τα δημοκρατικά μέσα ενημέρωσης.
5. Ο αδύναμος κρίκος
Ένα περιστατικό καθημερινής βίας με απρόσμενη κατάληξη, που φάνηκε ότι ξεχείλισε το ποτήρι και οδήγησε στη γενικευμένη εξέγερση με κυρίαρχο το στοιχείο του «εξωθεσμικού». Όψη που έφερε σε μεγάλη αμηχανία τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους, αδύναμους πλέον να χειριστούν την καθημερινότητα με τις συνήθεις προφάσεις και τον ολότελα αναξιόπιστο λόγο τους.
Είδαμε λοιπόν την περίφημη «δικαιοσύνη» να χρειάζεται μερικές εβδομάδες για να αποφανθεί αν τελικά «εξοστρακίστηκε» η σφαίρα πριν δολοφονήσει τον «άτυχο» μαθητή (όπου η ζωή είναι πλέον θέμα «τύχης»!), και τελικά να προβάλλει ως Πυθία.
Βιώσαμε τη θεσμική πολιτική και τους πολιτικούς να προσπαθούν να κουκουλώσουν το «συμβάν» και να καλούν τους εξεγερμένους να επιστρέψουν σε μια καθημερινότητα την οποία ούτε μπορούν αλλά ούτε και θέλουν να κατανοήσουν.
Διαβάσαμε περισπούδαστες αναλύσεις που τοποθετούν τη σημερινή εξέγερση στην ιστορική προοπτική των «μεγάλων κατακτήσεων» προηγούμενων γενεών, ώστε γρήγορα να τελειώσουν με την «ανορθογραφία» του παρόντος και να στιγματίσουν το αναίτιο της «μηδενιστικής επανάστασης».
Είδαμε χορτασμένους φαλαινόμορφους πολιτικούς να μας εξηγούν ότι αναμένουν τη διατύπωση αιτημάτων από τους «ταραξίες», λες και η εξέγερση δεν είναι αίτημα από μόνη της.
Διότι δεν είναι σε θέση να «αντιληφθούν» το επίδικο αντικείμενο της εξέγερσης μιας και δεν ταιριάζει στον θαυμαστό κόσμο που έχουν οικοδομήσει πάνω στα συντρίμμια της κοινωνίας της αλληλεγγύης και των αναγκών.
Η ελεύθερη δημοκρατική κοινωνία του νεοφιλελευθερισμού αδυνατεί να συλλάβει την «εξέγερση των προνομιούχων» διότι έχει απεμπολήσει βασικές έννοιες που –έστω και συμπληρωματικά και ηγεμονευόμενα– συνόδευαν το μεταπολεμικό κοινωνικό κράτος, και μαζί τους τα τελευταία θραύσματα κοινωνικής συνοχής.
Τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα έχουν πλέον αντικατασταθεί από το αδυσώπητο καθεστώς του ανταγωνισμού και των ευκαιριών. Οι συλλογικές αξίες και ανάγκες είναι μια υποσημείωση της ιστορίας του αιώνα των «μεγάλων ολοκληρωτισμών» και αποβάλλονται μαζί με τα απόνερα των κατακτήσεων της εργασίας. Οι ανάσες αναζήτησης και προβληματισμού υπάρχουν μόνο για τη «νέα επιχειρηματικότητα» και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κοινωνιών στον παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας. Η κατοχύρωση των κεκτημένων μπορεί να γίνει μόνο αποδεκτή ως μέσο περιστολής των δικαιωμάτων του «άλλου», του «ξένου», του «εκτός». Και επειδή οι παλαιότεροι μπορεί να φέρουν ακόμη μνήμες από τον «αιώνα των άκρων», η πειθάρχηση και η προσαρμογή έχει από χρόνια εστιαστεί στους νέους που καλούνται να «μάθουν» τους νέους κοινωνικούς ρόλους και να ενστερνιστούν άμεσα τις κοινωνικές αξίες του ανταγωνισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού.
Η πρώτη εκδοχή αυτής της αλλαγής παρατηρείται στο σχολείο, όπου ο συνδυασμός της παραδοσιακής εθνικιστικής, θρησκόληπτης και ελληνοκεντρικής ιδεολογίας συνυπάρχει με την λατρεία της ανταγωνιστικότητας, του γρήγορου «προσανατολισμού στο επάγγελμα» και της προσαρμογής σε πρότυπα περιστολής των βαθμών ελευθερίας της καθημερινότητας αναντίστοιχης με τα δικαιώματα και τις δυνατότητες που δίνονται στην εποχή.
Και κυρίως για τους εφήβους που ήδη από το γυμνάσιο, αλλά το αργότερο στο λύκειο οδηγούνται σε μια αδιανόητη πολυετή εκμάθηση της υποταγής μέσα από τον πειθαναγκασμό ενός παράλογου εξεταστικού για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, που όμοιό του δεν έχει υπάρξει στην πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας και άλλων κοινωνιών. Των ΑΕΙ που φυσικά στόχο έχουν να είναι χώροι στους οποίους μέσα από τη «σύνδεση με την παραγωγή» εκκολάπτεται η «νέα επιχειρηματικότητα».
Η εξέγερση με αφορμή τη στυγνή δολοφονία έδειξε ότι η νεολαία που ζει υπό καθεστώς περιστολής των επιθυμιών και καταστολής της δημιουργικότητας αποτελεί αδύναμο κρίκο που έσπασε μέσα στην κρίση. Οι διάφορες εκδηλώσεις της –βίαιες και μη– έδειξαν ότι αναβαπτίζεται στη συλλογική δράση, βρίσκει τη χαρά του κοινού έξω από τους καθημερινούς καταναγκασμούς του ανελέητου ανταγωνισμού, που επιπλέον έχει δεχθεί ισχυρότατο πλήγμα στην κρίση, και ζητάει ρόλο σε όσα προγραμματίζονται ερήμην αυτής για λογαριασμό της.
Γύρω από αυτό το σημείο κρυστάλλωσης άρχισαν βεβαίως να συμπυκνώνονται και άλλες αντιφάσεις που από μόνες τους δεν είχαν τη δυναμική να εκφραστούν: οι νέοι μετανάστες που ζουν σε καθεστώς «αθλίων» – το οποίο θα επιδεινωθεί καθώς θα επιδεινώνεται η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, οι συνταξιούχοι που στις λαϊκές συνελεύσεις στις γειτονιές θυμήθηκαν τα παλιά, οι νέοι εργαζόμενοι που θυσιάζονται στο βωμό της κρίσης όπως πετιέται η σαβούρα από το πλοίο που βουλιάζει.
Και ενώ η αντίδραση ογκώνεται, υπάρχουν μερικοί που βιάζονται να «κλείσουν το ζήτημα». Συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στο νέο «συνταγματικό τόξο».
6. Τα παραμάγαζα της πολιτικής
Είναι απόλυτα «θεμιτό» και στη λογική των μηχανισμών να ισχυριστεί ο όποιος Υπουργός Εσωτερικών ότι το «συμβάν» της δολοφονίας είναι μεμονωμένο. Είναι αναμενόμενο ότι η «αξιωματική αντιπολίτευση», ακόμη και ηγουμένου του Γ. Παπανδρέου, θα κατορθώσει να ψελλίσει παραδοσιακά «εκλογάς!» για να δώσει τη λύση ο «λαός», έστω και αν ο τελευταίος ενίοτε «παραφέρεται» και δεν περιορίζεται στις κόσμιες διεκδικήσεις.
Είναι επίσης αναμενόμενο –και ευκταίο– η ριζοσπαστική Αριστερά να προσπαθήσει να κατανοήσει, να ερμηνεύσει και να στηρίξει την εξέγερση. Πράγμα το οποίο επιχειρεί με συνέπεια ο ΣΥΡΙΖΑ, διαχειριζόμενος την καθημερινή πολιτική σε μια εξαιρετικά δυσχερή συγκυρία και με όλα τα βέλη στραμμένα επάνω του.
Είναι επίσης προβλέψιμο ότι το ΚΚΕ αισθάνεται «ψύλλους στον κόρφο του», όποτε η δυναμική των αντιφάσεων ξεπερνάει τα –έτσι κι αλλιώς– εξαιρετικά περιορισμένα, στρεβλά και αντιδραστικά ερμηνευτικά σχήματα με τα οποία νομίζει ότι ιδιοποιείται νοητικά την πραγματικότητα. Και ότι είναι πάντα εχθρικό προς οτιδήποτε αφίσταται της «κομμουνιστικής» προοπτικής: δηλαδή των «αγώνων», της «αντιιμπεριαλιστικής»-«αντιμονοπωλιακής» συμμαχίας υπό την ηγεσία της «εργατικής πρωτοπορίας», της λατρείας του «έθνους», της «πατρίδας», των όποιων κρατικών μηχανισμών. Συνοπτικά ενός εθνικο-κομμουνισμού με ισχυρό κράτος στην κατοχή του.
Δεν ήταν όμως αναμενόμενο, να καταγγέλλει ως εξω- και αντι-θεσμική την εξέγερση και όσους την στήριξαν, ταυτιζόμενο με τα αντιδραστικά ανακλαστικά του συνταγματικού τόξου, την ιδεολογία των νοικοκυραίων και τη θεσμολαγνεία των μηχανισμών. Ή μήπως ήταν;
Γιατί δείγματα της συγκεκριμένης στάσης που εμπνέεται από τις εθνικιστικές - αντιδραστικές ιδεολογίες των μηχανισμών έχει δώσει από παλιά. Είναι αυτές οι ιδεολογίες που το οδήγησαν:
να καταγγείλει «το κλίμα που καλλιεργείται και τη διαπαιδαγώγηση στα Σώματα Ασφαλείας», σε αντιδιαστολή με τους «δημοκρατικούς θεσμούς» καθημερινού τραμπουκισμού, χαφιεδισμού και συκοφαντίας που έχει καθιερώσει στην πολιτική αντιπαράθεση, αφού τα είχε με συνέπεια θεσμικά υπηρετήσει στους ανύπαρκτους «σοσιαλιστικούς παραδείσους»,
να καταγγείλει την εξέγερση ως προβοκάτσια «βούτυρο στο ψωμί της κυβέρνησης», τον «πυρήνα των λεγόμενων αντιεξουσιαστών (που) είναι ασύδοτος, ελεύθερος, να διασύρει τον οργανωμένο αγώνα, να εμφανίζεται ως ανώδυνο υποκατάστατο της ταξικής πάλης» όπως άλλωστε το έχει κάνει επανειλημμένα στις «επικράτειες» της ηγεμονίας του,
να εγκαλεί «την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ να σταματήσει να χαϊδεύει τα αυτιά των κουκουλοφόρων» μετά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό με θέμα την εξέγερση, πράγμα που κάνει «γιατί βλέπει μπροστά την κάλπη, καρέκλες, ή μαξιλάρια», ενώ το ίδιο στην απόφαση της ΚΕ κήρυξε «εκλογική ετοιμότητα»,
να διαχωρίζει «τη δικαιολογημένη οργή και αγανάκτηση για τα θύματα της κρατικής καταστολής» από τον «σκληρό πυρήνα των κουκουλοφόρων και τα όσα λέγονται για νέες μορφές κινήματος» που «έχει προκύψει από τους κόλπους της κρατικής εξουσίας και χρησιμοποιείται για να συκοφαντήσει το λαϊκό κίνημα»,
να σημειώνει ότι «δεν υπήρξε προσχεδιασμός για το θάνατο του μαθητή», πιθανώς γιατί αποφεύγει να κινείται σε «απαγορευμένες περιοχές» όπως τα Εξάρχεια και δεν «γνωρίζει» τίποτε για την παρουσία δυνάμεων κατοχής στην περιοχή.
Και ενώ καλοπροαίρετες ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ «ελπίζουν ότι κάποτε θα σταματήσει αυτός ο κατήφορος», η προοπτική αυτή φαντάζει μάλλον ανέφικτη. Γιατί η στάση του ΚΚΕ ούτε συμπτωματική ούτε ευκαιριακή είναι, αλλά συνειδητή επιλογή μετά την κατάρρευση των «υπαρκτών» καθεστώτων που στήριζαν την αντιπροσώπευση των συμφερόντων τους από το «Κόμμα».
Το ΚΚΕ είναι «κόμμα της τάξης» γιατί στόχο έχει να διατηρήσει το status quo στις ανακατατάξεις που το έφεραν στην αδύνατη θέση του μοχλού. Ελλείψει στόχου, διεκδικεί στήριξη για να συντηρεί δυνάμεις μέσα από την αντιπροσώπευση λογής-λογής συμφερόντων: σφυρίζει αδιάφορα στην πώληση του «Γερμανού», δεν έχει πρόβλημα με τους «κομμουνιστές» αγοραστές του ΣΕΜΠΟ του ΟΛΠ, υιοθετεί «περίεργες» θέσεις σε διάφορες οικονομικές συναλλαγές με το κράτος που κατά επίσης «περίεργη» σύμπτωση συνδέονται με δικά του οικονομικά συμφέροντα. Η ιστορική σχέση του ΚΚΕ με την Αριστερά έχει διαρραγεί από καιρό, ενώ οι θιασώτες της «συνεπούς πολιτικής του» απαντώνται ολοένα συχνότερα στα εκάστοτε κυβερνητικά έδρανα, που θαυμάζουν την αφοπλιστική ειλικρίνεια με την οποία εκστομίζει εθνικο-κομμουνιστικές ανοησίες, για τις οποίες οι διαχειριστικοί περιορισμοί τους λειτουργούν απαγορευτικά.
Το ΚΚΕ είναι πλέον μια καρικατούρα της –έτσι κι αλλιώς– αντιφατικής ιστορίας του, ένα παραμάγαζο των κρατικών μηχανισμών, που λειτουργεί συμπληρωματικά προς αυτούς και αποσπά ολοένα περισσότερο τον θαυμασμό του συνταγματικού τόξου, συμπεριλαβανομένου του Καρατζαφέρη και της Αυριανής.
Και αυτό δεν το συγκαλύπτει κανένας «αντιιμπεριαλισμός» που ανέξοδα και ανεγκέφαλα εκδηλώνεται σε κάθε διεθνοπολιτική διαταραχή. Ενώ το επιβεβαιώνει η βαθμιαία εντεινόμενη διολίσθησή του στον εθνικοκομμουνισμό, ιδίως μετά την κατάρρευση των κοινωνιών του κρατικού καπιταλισμού.
Αρκεί να διαβάσει κανείς ένα οποιοδήποτε τυχαίο απόσπασμα από τις θέσεις της ΚΕ για το επικείμενο συνέδριο που αποτυπώνουν το εθνικιστικό, φοβικό παραλήρημα και την αποθέωση του χαφιεδισμού ως ιδεολογικού φάρου για το μέλλον.
Good night and good luck!
| |
Την περασμένη βδομάδα είδα ξανά το Σαλό του Παζολίνι, την ομιλία το
Πρώτα η ταινία. Όπως συμβαίνει με όλα τα αριστουργήματα που σπάνε τους κανόνες, αρχικά με είχε ενοχλήσει πολύ. Και είχα κωλώσει μπροστά στο θέατρο της σκληρότητάς του. (Η ίδια παιδική φοβία είναι υπεύθυνη και για τη ρηχή πρόσληψη του Σαντ από τους περισσότερους). Τώρα που το ξαναείδα στην ακηλίδωτη, αποκατεστημένη κόπια της Criterion, μπόρεσα επιτέλους να δω το φρικαλέο μεγαλείο της δαντικής σύλληψής του. Η ταινία διαδραματίζεται στη μικρή βόρεια ιταλική κωμόπολη του Σαλό, όπου κατέφυγαν κυνηγημένοι οι φασίστες υπό τον Μουσολίνι για να εγκαταστήσουν την πρωτεύουσα του oλιγόμηνου, οπερατικού κράτους τους. Ήταν το τελευταίο και πιο θηριώδες επεισόδιο αυτής της αρρωστημένης ιστορικής στιγμής. Στην ταινία, οι φασιστικές Αρχές του τόπου μαζεύουν και κλείνουν σε ένα απόμερο παλάτσο τα πιο όμορφα και αρτιμελή νέα παιδιά της περιοχής και τα υποβάλλουν σε τρεις κύκλους Κολάσεως: τον Κύκλο της Μανίας, του Σκατού και του Αίματος. Αφού τα βιάσουν και τα εξαναγκάσουν στη σκατοφαγία, στο τέλος τα δολοφονούν με αργές, σαδιστικές τελετουργίες (που θυμίζουν έντονα εκκλησιαστικό μυστήριο). Όλες οι πράξεις γίνονται «νομοτύπως».
Ο Παζολίνι παίρνει το σαντικό μύθο και φτιάχνει ένα κορυφαίο πολιτικό φιλμ πάνω στην Ασυδοσία των Δυνατών. «Οι μόνοι αληθινοί αναρχικοί είναι οι Φασίστες - κάνουν ό,τι θέλουν» έχει πει. Καταδεικνύει πώς ο καπιταλισμός μετατρέπει το σώμα σε εμπόρευμα, πώς η Εξουσία μεθά μόλις συνειδητοποιήσει ότι χειρίζεται μόνη της (με ψηφοφορίες-όπερα) το κλειδί της αυθαιρεσίας: τους νόμους του κράτους. Οι σαδιστές του Σαλό διαρκώς επισείουν πάνω από τα κεφάλια των θυμάτων τους το βιβλιαράκι που μόνοι τους συνέγραψαν με τον ιδιόχειρο τίτλο Regolamenti-Kανονισμοί. Δείχνει επίσης κάτι ακόμα πιο ενοχλητικό: Πώς μερικά από τα ανήξερα χωριατόπαιδα αρχίζουν και απολαμβάνουν την «ελευθεριότητα» του Σαλό (αρχίζοντας από τη σεξουαλική), αναβαθμίζονται σε ανθρωποφύλακες και εν τέλει γίνονται σαδιστικότεροι από τους εξουσιαστές τους. (Είναι ένα πρόβλημα που πρώτος έδειξε τόσο βαθιά ο Σαντ και σήμερα το βλέπουμε να αναπαράγεται σωρηδόν μέσω του τηλεοπτικού lifestyle: Τα περισσότερα νέα παιδιά δεν μισούν τα μοντέλα της μιζέριας τους - απλώς υποφέρουν επειδή δεν είναι στη θέση τους!).
Οι εικόνες του φιλμ είναι όντως ακραίες. Στο νυφικό τραπέζι τρώνε σκατά. Φιλιούνται αλειμμένοι με κόπρανα. Τα παιδιά γυμνά πάνε στα τέσσερα με κολάρο γαβγίζοντας και τα εξαναγκάζουν να φάνε ψωμί που μέσα έχει καρφιά. Η κάμερα δείχνει καθαρά το αίμα και το κόπρανο, το μάτι που βγαίνει με μια λεπίδα από την κόγχη, το δέρμα που γδέρνεται αργά από το κεφάλι. Δείχνει συνειδητά. Επειδή θέλει να είναι ακραία, εμετική, αχώνευτη. Να μη γίνει ακόμα ένα φιλμ ευγενούς καταγγελίας που θα την ιδιοποιηθεί το σύστημα και θα ξεχαστεί ανάμεσα σε χιλιάδες καταγγελίες του παρελθόντος. Ο Παζολίνι ήξερε αυτή την πονηρή ικανότητα του Καπιταλισμού (ποιος το περίμενε ότι θα ξαναρχίζαμε να μιλούμε με μαρξιστικούς όρους!): ότι ιδιοποιείται τη γλώσσα και το έργο του θύματος, και μέσω της αισθητικής ανοχής κουκουλώνει τα διηνεκή εγκλήματά του. Σε μια σπουδαία φράση του λίγο πριν βγει το Σαλό και τον δολοφονήσουν είχε πει: «Σήμερα παρά ποτέ, οι καλλιτέχνες πρέπει να δημιουργούν, οι κριτικοί να υπερασπίζονται και οι δημοκρατικοί άνθρωποι να υποστηρίζουν έργα τέχνης τόσο ακραία που ακόμα και τα πιο ανοιχτά μυαλά του Νέου Κράτους να τα θεωρούν απαράδεκτα». Εννοούσε ότι μόνο η «απαράδεκτη τέχνη» ενδέχεται να μην καταναλωθεί από τις φλόγες του νεοκαπιταλισμού που ζει καταβροχθίζοντας το παρελθόν του και τους εχθρούς του.
Με αυτές τις εντυπώσεις είδα τη θλιβερή συνέντευξη του Κώστα Καραμανλή στη Θεσσαλονίκη. Την κυνική παραδοχή του ότι ηγείται μιας αρρώστιας. Τα Regolamenti του, που επισείστηκαν πολλές φορές πάνω από την προκλητική ανηθικότητα των κορυφαίων παικτών του. Την υποκρισία του. Και την προφανή αδιαφορία του για το τι λέει και αισθάνεται ο κόσμος. Στην αρχή της πρωθυπουργίας του είχα γράψει στην «Ελευθεροτυπία» ένα σχοινοτενή έπαινο γι' αυτόν: Τον παρουσίαζα ως ένα λιγάκι αυτιστικό, πινδαρικό αριστοκράτη που υψιπετεί τιμίως, ενώ οι συνεργάτες του εν κρυπτώ ασχημονούν. Στη Θεσσαλονίκη αποδείχτηκε ότι ο πινδαρισμός του ήταν ένας χονδροειδής ρόλος: Ο Καραμανλής είναι απολύτως ενήμερος και υπεύθυνος για το πλιάτσικο, την ασυδοσία και τον ξεδιάντροπο πλουτισμό των στενών συνεργατών του. Είναι μέρος της αρρώστιας. Είναι μέρος της παρέας. Και δεν έχει τίποτα διαφορετικό από τους παλιούς. Το χρήμα που όλα τα θερίζει σήμερα, τον κλάδεψε κι αυτόν.
Οπότε, οι δεκάδες φωτογραφίες του Βουλγαράκη με το σκάφος του και το λευκό λουλού του στα κοσμικά νησιά είναι κάτι σχεδόν μπανάλ - the banality of evil. Moυ θυμίζει έντονα τον Λάκη Γαβαλά που κατέφτασε πέρυσι με το σκάφος του σε ένα φτωχό, ερημικό τόπο του διαβόλου που έκανα τα μπάνια μου - στο Φραγκοκαστέλο της νότιας Κρήτης. Η αμμουδιά ήταν καλή, αλλά το υποτυπώδες χωριό ήταν πολύ ταπεινό - απλοί ντόπιοι και μερικές οικογένειες. Ο Λάκης αποβιβάστηκε με δυο ολόλευκα φουσκωτά και ένα τσούρμο τεκνά και μοντέλες. Έστησαν στην αμμουδιά μια τεράστια ανισοϋψή λευκή τέντα, κουβάλησαν καφάσια με ποτά σε πάγο και άρχισαν να πηγαινοέρχονται τιτιβιστά με τα Burberrys μπικινάκια τους ανάμεσα στους αποσβολωμένους ντόπιους, που δεν ήξεραν αν πρέπει να κράξουν ή να φύγουν. Στην Ιταλία που συνέβη κάτι ανάλογο την περασμένη εβδομάδα με έναν αθλητικό παράγοντα (διαβάζω στην «Καθημερινή»), οι ντόπιοι λουόμενοι του επιτέθηκαν πετώντας βρεγμένη άμμο στα άσπιλα ναυτικά του ρούχα: «Φύγε από την παραλία μας ξεφτιλισμένε» του φώναξαν. Κι ο δημοσιογράφος της «Guardian» που είδε τη σκηνή, αναρωτιέται πώς και μια τέτοια αντίδραση άργησε τόσο, σε εποχές που η φτώχια καλπάζει και ο πλούτος γίνεται όλο και πιο συμπαγής, όλο και πιο προκλητικός.
Εδώ αντίθετα, τα περιοδικά του κουτσομπολιού φωτογραφίζουν τον Βουλγαρακη (τον κάθε Βουλγαράκη) να χτίζει κάστρα από άμμο στη Μύκονο, με χαριτωμένες λεζάντες. Και ο Τύπος ανέχεται τον πρωθυπουργό να συγκαλύπτει την αποθρασυμένη αναρρίχηση της Μάρας Ζαχαρέα, την απόπειρα αυτοκτονίας του Ζαχόπουλου, τα σκάνδαλα του Παυλίδη, ξεστομίζοντας ρητορικές ανοησίες που θα έπρεπε να τον κάνουν να ντρέπεται. Όπως έκανε και επί της προηγούμενης κυβερνήσεως, με τους επίσης αμοράλ και ξεσαλωμένους υπουργούς, που πλούτισαν αδίκως και τώρα σέρνονται παραλυμένοι στα σελέμπριτις πάρτις και τα ριζόρτ περιμένοντας τον επόμενο κύκλο της Μεγάλης Ληστείας. Αν αναλογιστεί, λοιπόν, κανείς ότι σχεδόν όλα τα κόμματα εξουσίας λίγο πολύ διαφθείρονται, όλο και σαφέστερα νιώθει ότι το Σαλό δεν είναι γεωγραφικός τόπος, αλλά κοινωνικός. Είναι η περίφημη Καταναλωτική Κοινωνία που αντλεί τη δύναμή της από την ψήφο μας - έτσι περίπου όπως την άντλησε και ο Χίτλερ. Δηλαδή, ζούμε μέσα στη φυλακή που μόνοι μας χτίσαμε. Ανήμεροι, σαν τα χωριατόπαιδα του Σαλό, αθώα ρηχοί, αθώα συγχυσμένοι: στη μοντέρνα Ελλάδα είμαστε όλοι Μυκονιάτες.
Υπερβολή; Κάθε άλλο! Η δομή της μοντέρνας Ελλάδας είναι τέτοια που τους λειώνει όλους - λίγο πολύ. Δεν μπορεί κανείς να είναι απολύτως ελεύθερος ή απολύτως αξιοπρεπής. Κανείς!! Εκτός κι αν πάει να ζήσει με τα θηρία. Το ήξερε και ο Παζολίνι και το έλεγε: «Σήμερα τους έχει διαλύσει όλους το χρήμα - μου έρχεται να πάω να κρυφτώ σε μια τρύπα». Οπότε, ο Καραμανλής θα πέσει μέσα μας, αλλιώς δεν θα πέσει ποτέ. Γι' αυτό και όσοι βρίζουν εναργέστερα τον Βουλγαράκη δεν τον σιχαίνονται τόσο όσο τον ζηλεύουν. Καμιά φορά απορώ κι εγώ, μήπως κατά βάθος θα ήθελα να διαπλέω το Αιγαίο με το σκάφος του - ή έστω το σκάφος του Δακη Ιωάννου, που του το ζωγράφισε ο Τζεφ Κουνς, το έχει εξασέλιδο η τελευταία αμερικανική «Vogue» και είναι ένα κυπριακό όνειρο επιδειξιομανούς ξιπασιάς.
Στην παλιά καλή Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, ήταν αδύνατον για το ίδιο άτομο να συνδυάσει τρία γνωρίσματα: πεποίθηση (πίστη στην επίσημη ιδεολογία), ευφυΐα και εντιμότητα. Εάν πίστευες και ήσουν ευφυής, δεν ήσουν έντιμος. Εάν ήσουν ευφυής και έντιμος, δεν ήσουν πιστός. Εάν ήσουν πιστός και έντιμος, δεν ήσουν ευφυής.
Η απίστευτη ξεροκεφαλιά που επιδεικνύει στο Ασφαλιστικό, όπου επιμένει να αγνοεί την καθολική αντίθεση όλων των εργαζομένων στις αντιλαϊκές ρυθμίσεις που προωθεί, αποτελεί σαφή απόδειξη της «αυτοκτονικής» πολιτικής που ακολουθεί: στόχος του είναι να φέρει την ηλικία συνταξιοδότησης όσο το δυνατόν πιο κοντά στο... μνήμα, να μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο το ύψος των συντάξεων περικόπτοντάς τες με «περιφερειακούς» τρόπους, όχι άμεσα κατανοητούς (δραστική μείωση επικουρικών συντάξεων, βαρύτατες ποινές μείωσης για κάθε χρόνο πρόωρης συνταξιοδότησης κ.λπ.), και, τέλος, να ληστέψει τα χρήματα των υγιών Ταμείων ώστε να τα καταστήσει και αυτά προβληματικά για να οδηγηθούν σε μείωση των συντάξεων που δίνουν.
Συνολική στρατηγική της κυβέρνησης της Δεξιάς είναι να οδηγήσει το σύνολο των Ταμείων σε γενική εξαθλίωση και καταβαράθρωση ώστε να περιέλθει σε πλήρες αδιέξοδο το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα και έτσι εκατομμύρια εργαζόμενοι να παραδοθούν στα νύχια της ιδιωτικής ασφάλισης. Οι ασφαλιστικές εταιρείες θα αυξήσουν τότε κατακόρυφα τα ασφάλιστρα και θα μειώσουν δραστικά τις παρεχόμενες συντάξεις, αφού δεν θα υπάρχει πλέον ο ανταγωνιστικός πόλος των σημερινών Ταμείων που καλύπτουν συνταξιοδοτικά όλον τον πληθυσμό. Με τον τρόπο αυτό εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ θα φεύγουν από τις τσέπες των εργαζομένων και θα καταλήγουν στα χέρια των ασφαλιστικών εταιρειών, σηματοδοτώντας μια κολοσσιαία αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου υπέρ του κεφαλαίου. Οσο για τα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα, αυτά ο Καραμανλής και οι νεοφιλελεύθεροι τα προορίζουν για τον «κοινωνικό Καιάδα».
Σίγουρα, η στρατηγική αυτή είναι απολύτως συνεπής προς την ιδεολογία και την πολιτική της Δεξιάς. Δεν είναι, όμως, καθόλου συμβατή με τη μακρόχρονη παραμονή του Κ. Καραμανλή στην πρωθυπουργία. Δεν μπορεί να τη γλιτώνει επ άπειρον ο πρωθυπουργός μιας κυβέρνησης που έχει ήδη θυσιάσει τρεις (!) υπουργούς Απασχόλησης για το Ασφαλιστικό και που ήδη βαρύνεται με το σκάνδαλο της απόπειρας ληστείας των Ταμείων μέσω της απάτης των «δομημένων ομολόγων». Πόσω μάλλον που η κυβέρνηση Καραμανλή αποπνέει μια αποπνικτική δυσοσμία σκανδάλων και σήψης με την αποκρουστική υπόθεση Ζαχόπουλου και όλη τη φημολογία περί του περιεχομένου των ροζ DVD, η οποία έχει φθάσει μέχρι τις εσχατιές της Ελλάδας, προκαλώντας ανεπανόρθωτη πολιτική ζημιά στο πρόσωπο του Καραμανλή.
Πλανάται πλάνην οικτράν ο πολιτικά αποδυναμωμένος και προσωπικά φθαρμένος Κ. Καραμανλής, αν νομίζει ότι μπορεί να κερδίσει την εύνοια των εγχώριων και ξένων ισχυρών παραγόντων, επιδεικνύοντας αντιλαϊκή πυγμή εναντίον του συνόλου του λαού. Οι κύκλοι αυτοί, πολύ απλά, θα τον ενθαρρύνουν να περάσει τα αντιλαϊκά ασφαλιστικά μέτρα, ώστε και τη δουλειά τη βρώμικη να κάνει και να αποδυναμωθεί ακόμη περισσότερο ο ίδιος, με αποτέλεσμα να μπορούν να τον απομακρύνουν από την πρωθυπουργία πολύ πιο εύκολα όποια στιγμή κρίνουν κατάλληλη!
Είναι, άραγε, τόσο αφελής ο πρωθυπουργός ώστε να σκάβει οικειοθελώς ο ίδιος τον λάκκο του με την πολιτική αυτή, ή τον «κρατάνε» πια τόσο πολύ ώστε να έχει περιέλθει σε πλήρη σύγχυση και να προβαίνει σε σπασμωδικές κινήσεις, νομίζοντας ότι έτσι θα επιβιώσει;
Παρουσιάζοντας σήμερα στη Βουλή τους άξονες του Ασφαλιστικού, θα αποδείξει εμπράκτως τι έχει καταλάβει από όλα αυτά.
Η Ντόρα Μπακογιάννη έχει καταλάβει, πάντως, ότι αυτή η στάση του Καραμανλή της προσφέρει μοναδική ευκαιρία. Ελπίζει ότι η προσωπική φθορά του πρωθυπουργού θα συνεχιστεί και μπορεί να φθάσει σε τέτοιο επίπεδο που ο Κ. Καραμανλής να υποχρεωθεί να της παραδώσει την πρωθυπουργία πριν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές και έτσι η Ντόρα να διεκδικήσει τη νίκη ως συνεχιστής του Καραμανλή και επίδοξος σωτήρας της ΝΔ.
Κάτι τέτοιο θα ήταν υπέροχο γι αυτήν, με δεδομένο ότι θα είχε να αντιμετωπίσει το ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου που για την ώρα, με την πολιτική που ακολουθεί, αδυνατεί πλήρως να καρπωθεί την απώλεια επιρροής της ΝΔ, η οποία άνετα συνεχίζει να υπερέχει του ΠΑΣΟΚ.
ΧΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
Τραγικά υποτονικό πάλι το ΠΑΣΟΚ
Ολόκληρη η Ελλάδα έχει ξεσηκωθεί εναντίον της κυβέρνησης της ΝΔ για το Ασφαλιστικό και αντί το ΠΑΣΟΚ να κάνει αυτό το θέμα σημαία του, ασχολείται όλο το τελευταίο διάστημα με τη... συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής της Βουλής για το σκάνδαλο της Ζίμενς, όταν δεν συγκρούεται σχεδόν πανικόβλητο με τον ΣΥΡΙΖΑ για την εκλογή του Τσίπρα ως προέδρου του ΣΥΝ!
Χρειάζεται, άραγε, πολιτική σοφία για να αντιληφθεί κανείς ότι οι συντάξεις του κόσμου τον ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο από τις μίζες των πολιτικών; Δυστυχώς, το ΠΑΣΟΚ φαίνεται όλο και πιο ανεπαρκές στην υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων. Αλλα απασχολούν την ηγεσία του.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΑΣΤΙΚ
Φροντιστήριο για ορισμένες πτυχές της αστικής πολιτικής αποτελούν όσα συμβαίνουν αυτή την εποχή με επίκεντρο την υπόθεση Ζαχόπουλου. Αρχίζοντας από το πιο ασήμαντο, δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε την απίστευτη λύσσα, αποφασιστικότητα και σθένος με την οποία δίνουν όλοι τη μάχη για τα πρόσωπα – πάνω απ’ όλα φυσικά το δικό τους! Όλοι γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια την ιδεολογία, την παράταξη, τους κομματικούς δεσμούς, τα κοινά οράματα – όλα αυτά δηλαδή που εμείς συνήθως τους αποδίδουμε, μεταφέροντάς τους δικές μας ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Αυτοί συμπεριφέροντε σαν ύαινες που κατασπαράζουν η μια την άλλη για την εξουσία και τα πλούτη που αποκομίζουν από αυτήν.
Δυστυχώς, ο υπερπροβεβλημένος ρόλος των προσώπων στη σύγχρονη αστική πολιτική καθόλου δεν συνεπάγεται χαλάρωση του ταξικού χαρακτήρα της αστικής πολιτικής, ούτε καν στις περιόδους σοβαρών κλυδωνισμών της, όπως τη σημερινή. Είναι πανθομολογούμενο ότι η κυβέρνηση Καραμανλή έχει περιέλθει, έστω προσωρινά, σε δύσκολη θέση. Πολύ λογικά θα νόμιζε κανείς ότι η φυσιολογική στάση του πρωθυπουργού θα ήταν να επιχειρούσε αυτή την κρίσιμη ώρα να διευρύνει τη λαϊκή βάση στήριξής του με κάποια δημαγωγικά, φιλολαϊκά μέτρα που θα τον καθιστούσαν πιο δημοφιλή, άρα ισχυρότερο, να περάσει την μπόρα και στη συνέχεια να έβλεπε τι θα κάνει με τις «μεταρρυθμίσεις», δηλαδή τις αντιδραστικές, βαθύτατα αντιλαϊκές τομές που θέλει να επιφέρει στο σύστημα υπέρ του κεφαλαίου. Δεν κάνει τίποτα από αυτά. Αντίθετα, την ώρα που όλη η χώρα έχει πνιγεί στην μπόχα της διαφθοράς που αποπνέει η διακυβέρνηση της ΝΔ, ο Καραμανλής δίνει εντολή να ξεπουληθούν σε απατεώνες τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης! Επιμένει στο στόχο της ιδιωτικοποίησης, ακόμη και αν αυτή τη στιγμή η ενέργειά του λειτουργεί αντικειμενικά ως απόδειξη της διαφθοράς της κυβέρνησής του. Στέλνει τα ΜΑΤ να δέρνουν τους λιμενεργάτες και τους βουλευτές της αντιπολίτευσης, αντί να επιζητεί λαϊκή υποστήριξη. Ακόμη και την ώρα της κρίσης, ο Καραμανλής αναζητεί την υποστήριξη των κύκλων ισχύος του κεφαλαίου αποδείχνοντάς τους ότι είναι σε θέση να ασκεί ακόμη πιο αντιλαϊκή πολιτική υπέρ των συμφερόντων τους. Στο πλαίσιο αυτό ο πρωθυπουργός μεταβαίνει «σφαγμένος» πολιτικά και στην Τουρκία, υποκύπτοντας στις απαιτήσεις εκείνων των κύκλων που θέλουν οπωσδήποτε να πάει, παρόλο που έχει γίνει πια σαφές ότι ο ίδιος ο Καραμανλής υφίσταται σοβαρή πολιτική ζημιά από την επίσκεψη αυτή και μάλιστα στον πυρήνα των οπαδών του.
Σε απλά ελληνικά δηλαδή, η κυβέρνηση Καραμανλή γίνεται πιο επικίνδυνα αντιλαϊκή τώρα που βρίσκεται σε κρίση. Αποτέλεσμα όμως αυτής της γραμμής της είναι η εμφανής μείωση της επιρροής της ΝΔ στους ψηφοφόρους, σαφώς κάτω πλέον από το ελάχιστο όριο αυτοδυναμίας. Αυτό θα ήταν αδιάφορο για το σύστημα, αν το ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν να απορροφά τους δυσαρεστημένους που διαρρέουν από τη Δεξιά. Εδώ όμως έχουμε ένα άλλο πρόβλημα. Ο Γιώργος Παπανδρέου αδυνατεί να αποτελέσει πόλο συσπείρωσης. Το ΠΑΣΟΚ υπό την ηγεσία του συμπαρασύρεται και βουλιάζει όλο και περισσότερο στις δημοσκοπήσεις. Η συνδυασμένη πτωτική τάση όμως τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ προκαλεί ερωτηματικά ως προς τη δυνατότητα του δικομματικού αστικού συνασπισμού εξουσίας να αναπαράξει το μέχρι τώρα τρόπο εναλλαγής του στην άσκηση της διακυβέρνησης.
Αν αποδειχθεί ανίκανος να το κάνει, τότε τα κέντρα εξουσίας είναι αναγκασμένα να προωθήσουν διορθωτικές αλλαγές ή και σοβαρές ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό. Προαισθανόμενος ότι βαδίζουμε προς τα εκεί, ο Γιώργος Παπανδρέου επιχειρεί να ελέγξει πάση θυσία το ΠΑΣΟΚ εξοντώνοντας οργανωτικά το «ρεύμα Βενιζέλου», ελπίζοντας ότι έτσι όσες ήττες και αν υποστεί, θα παραμείνει αρχηγός του κόμματος. Αυτονόητο είναι πως αυτή η γραμμή οδηγεί σε συρρίκνωση της εκλογικής απήχησης του ΠΑΣΟΚ, επιτείνοντας έτσι και από αυτή την πτέρυγα τα προβλήματα αναπαραγωγής του συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι καταλυτικό. Σε τελευταία δημοσκόπηση εμφανίζεται το απίστευτο ποσοστό του 79% να είναι απογοητευμένο από τη κυβέρνηση και το ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό του …91% να είναι απογοητευμένο από την αντιπολίτευση! Η κατάσταση αυτή κυοφορεί εξελίξεις, αν παραμείνει ως έχει. Το δισεπίλυτό της οξύνεται από το γεγονός ότι πέρα από το υπόστρωμα γενικευμένης κοινωνικής δυσαρέσκειας προς τα δύο κόμματα που αποτελεί την αιτία της κρίσης του πολιτικού σκηνικού, οι πολιτικές επιλογές των Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου επιτείνουν την κρίση του αστικού συνασπισμού εξουσίας αντί να τη μετριάζουν.
Το σκηνικό που προκύπτει παρουσιάζει για την Αριστερά αφενός αυξημένες δυνατότητες κατάκτησης ισχυρότερων θέσεων στο νέο σκηνικό και αφετέρου παγίδες ενσωμάτωσής της πολύ χειρότερες ακόμη και από εκείνες του 1989, οι οποίες μπορούν να αποβούν μοιραίες ακόμη και για την ουσιαστική ύπαρξή της, αν ξαναπέσει μέσα σ’ αυτές.
