Δευτέρα 12 Μαρτίου 2012

Ο υδάτινος κόσμος του Άρη

http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=2621

Νερό, πάγος, σύννεφα, ομίχλες
και χιονοπτώσεις στον Κόκκινο Πλανήτη

Σοβαρές ενδείξεις για ύπαρξη ζωής



Οι πολλές μορφές ζωής είναι χαρακτηριστικό τού πλανήτη μας. Το νερό όμως, είναι εκείνο, που μάς κάνει ξεχωριστούς. Το νερό είναι απαραίτητη προϋπόθεση, για να υπάρξει ζωή στη Γή. Όταν ψάχνουμε για ζωή αλλού, ψάχνουμε αρχικά για νερό.Η έρευνα, μάς οδηγεί σε έναν άλλον πλανήτη, ένα μέρος, στο οποίο μέχρι τώρα πιστεύαμε, ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει νερό, νέα στοιχεία όμως, μάς δείχνουν, ότι μπορεί.Ο Phoenix Mars Lander τής NASA έσκαψε νέα στοιχεία για το υγρό παρελθόν τού Κόκκινου Πλανήτη, αλλά υπήρξε και αυτόπτης μάρτυρας τού σημερινού κύκλου τού νερού στην επιφάνειά του καταγράφοντας πάγους, σύννεφα, ομίχλες και χιόνια.

Καλωσήλθατε στον υδάτινο κόσμο τού Άρη...













Καλλιτεχνική απεικόνιση
από τη NASA
τής προσεδάφισης
τού Phoenix
στον Άρη.


Έρευνες στις αρκτικές πεδιάδες τού Άρη
Στον κώνο ρύγχους τού πύραυλου Delta 2, που εκτοξεύτηκε από το ακρωτήριο Canaveral, η NASA έβαλε το ρομπότ εξερεύνησης τού Άρη, τον Προσεδαφιστή Phoenix. Μετά από ένα ταξίδι 644 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, που διήρκεσε σχεδόν δέκα μήνες, ο Phoenix προσεδαφίστηκε με επιτυχία στον Άρη. Σκοπός τής αποστολής: Η έρευνα των αρκτικών πεδιάδων τού πλανήτη για δομικά στοιχεία, όπως άνθρακα, άζωτο, κυρίως για νερό, αλλά και για τις κατάλληλες συνθήκες για ζωή τώρα ή στο παρελθόν. 


Σύμφωνα με τον dr. Chris McKay, πλανητικό επιστήμονα στο ερευνητικό κέντρο Ames τής NASA, «η ζωή στη Γη είναι πολυποίκιλη με διαφορετικούς οργανισμούς, που ζουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Το κοινό τους στοιχείο είναι η ανάγκη ύπαρξης νερού. Άρα, όταν ψάχνουμε για ζωή αλλού, ψάχνουμε αρχικά για περιβάλλοντα, που έχουν υγρό νερό. Στη Γη, όπου υπάρχει νερό, υπάρχει και ζωή. Ακόμα και σε θερμοκρασία -10ο C, οι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν. Άρα, αν βρούμε ίχνη νερού στον Άρη, μπορεί να βρούμε και ζωή.»

Αλλά γιατί ψάχνουμε στον Άρη; Ο καθηγητής γεωμορφολογίας τού πανεπιστημίου τής Αριζόνα, dr. Vic Baker, εξηγεί: «Πριν τριάντα χρόνια, το διαστημόπλοιο Mariner 9 τράβηξε περίπου 9.000 φωτογραφίες, που έδειχναν κανάλια και κοιλάδες. Τα κανάλια και οι κοιλάδες ήταν ανάλογα με αυτά, που σχημάτισε το νερό στη Γη.»









Κανάλια
και κοιλάδες
τού Άρη.
  
 
Οι επιστήμονες απορούσαν βλέποντας αυτές τις εικόνες, όπως η παραπάνω. Φαίνεται σα διάβρωση από νερό, αλλά μέχρι πρόσφατα νόμιζαν, ότι δεν υπήρχε νερό στον Άρη. Η ατμόσφαιρά του είναι πολύ λεπτή για να το υποστηρίξει. Δεν είναι αρκετή γύρω από τον πλανήτη, για να τον μονώσει. Ο Άρης είναι πολύ κρύος. Η υψηλότερη θερμοκρασία του είναι 21ο C και η χαμηλότερη -142o C.



Πρόσφατες διαβρώσεις από νερό
Τον Ιούνιο τού 2000, οι επιστήμονες ενθουσιάστηκαν με τις παρακάτω φωτογραφίες, που τράβηξε η κάμερα σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Κινείται γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη από το 1997. Η αριστερή τραβήχτηκε το 1999 και η δεξιά είναι στην ίδια τοποθεσία, το 2000. Οι φωτογραφίες αποκαλύπτουν μια αλλαγή στο τοπίο. Στους γεωλόγους, όπως ο dr. Baker, αυτά τα χαρακτηριστικά φαίνονται γνώριμα. Στη Γη θα τα ονομάζαμε διαβρωσιγενείς χαράδρες. Είναι εκατοντάδων μέτρων. Μοιάζουν να έχουν σχηματιστεί εξ αιτίας τού νερού, που έπεσε στην επιφάνεια σχηματίζοντας όλο και μεγαλύτερες αποστραγγίσεις. 




Αλλαγές στο αρειανό τοπίο με το σχηματισμό διαβρωσιγενών χαράδρων, που φαίνεται να έγιναν πρόσφατα από ροή νερού.
  

           1999                        2000


Αυτές οι χαράδρες και τα ρέματα, που μοιάζουν με τα γήινα, φαίνεται, ότι σχηματίστηκαν πρόσφατα από το νερό. Έχουν εμφανιστεί στο νότιο ημισφαίριο τού πλανήτη σε κεκλιμένες επιφάνειες με ελάχιστο ηλιακό φως, από τις ψυχρότερες τού Άρη.
Μετεωρίτης από τον Άρη
Στο επίκεντρο των συζητήσεων των επιστημόνων για την πιθανή ύπαρξη ζωής στον Άρη υπάρχει μια πέτρα, που έπεσε στη Γη από τον Κόκκινο Πλανήτη. Ανακαλύφθηκε το 1994 στην Ανταρκτική. ‘Εχει ύψος 15,2 εκατοστά και ζυγίζει πάνω από δυο κιλά. Ονομάζεται μετεωρίτης τού Allan Hills και είναι ένας από τους 34 μετεωρίτες τού Άρη, που βρέθηκαν στη Γη.

Ο αστροβιολόγος τού διαστημικού κέντρου Johnson, dr. David McKay, ο οποίος μελετά τους μετεωρίτες πάνω από δέκα χρόνια μάς λέει: «Ο Allan Hills είναι μοναδικός ανάμεσα στους μετεωρίτες τού Άρη, γιατί είναι πολύ παληός. Είναι ο παληότερος από τους μετεωρίτες τού Άρη και με ηλικία 4,5 δισ. ετών είναι η παληότερη πέτρα στη Γη.»









Ο μετεωρίτης
από τον Άρη,
Allan Hills.


Αλλά πώς ήρθε ως εδώ; Δυνάμεις κτυπούσαν τη Σελήνη, τον Άρη, κάθε αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα για δισεκατομμύρια χρόνια. Κάθε πέτρα, που ήταν κοντά στην επιφάνεια, ωθούνταν, λόγω τού ανακλώμενου κρουστικού κύματος έξω από τον Άρη με μεγάλη ταχύτητα. Αφού απομακρύνθηκε από τον Άρη, ο μετεωρίτης Allan Hills πρέπει να είχε ταξιδέψει ταχύτερα από την ταχύτητα διαφυγής τού πλανήτη με περίπου 17.700 χλμ/ώρα.

Ένα καλό ανάλογο θα ήταν η επιφάνεια ενός τραμπολίνου. Αν πηδήξεις επάνω σε ένα τραμπολίνο, το τραμπολίνο αναπηδά και σε σπρώχνει στον αέρα. Σε αυτή την περίπτωση, το κρουστικό κύμα είναι σαν την επιφάνεια τού τραμπολίνου και ωθεί την πέτρα στο διάστημα. 

Υπάρχουν πολλές αποδείξεις, ότι μεγάλοι μετεωρίτες χτύπησαν τον Άρη στο παρελθόν. Συνδυάζοντας το φάσμα τής ανόργανης ύλης τού μετεωρίτη με δεδομένα, που συνέλεξαν όργανα σε τροχιά γύρω από τον Άρη, επιστήμονες τού πανεπιστημίου τής Χαβάης κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι ο μετεωρίτης Allen Hills προέρχεται από το χάσμα Eos, ένα τμήμα των φαραγγιών Valles Marineris. Αυτοί οι κρατήρες έχουν την ίδια σύνθεση οργανικής ύλης με το μετεωρίτη. 


Πλούσιο υδάτινο παρελθόν
Αλλά αυτό, που ενθουσιάζει τους επιστήμονες είναι ο,τιδήποτε άλλο περιέχει ο μετεωρίτης. Χρησιμοποιώντας μικροσκόπια ηλεκτρονίων υψηλής ανάλυσης τον εξέτασαν και ανακάλυψαν μικροσκοπικά σφαιρίδια ανθρακικού σιδήρου και μαγνησίου, στοιχεία, που δημιούργησε και τοποθέτησε εκεί το νερό.


«Πρέπει να ήταν πιο θερμός ο Άρης με υψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα, άρα μπορεί να υπήρχε υγρό νερό». Dr. Scot Rafkin, τού ερευνητικού ινστιτούτου Boulder τού Κολοράντο.
 
Αριστερά, φαίνεται μια καλλιτεχνική αναπαράσταση τού υδάτινου παρελθόντος τού Άρη. Κάπως έτσι πρέπει να ήταν η επιφάνειά του πριν από 3,9 δισ. χρόνια.


Τα ανθρακικά άλατα είναι σημαντικά, διότι δεν δείχνουν μόνο, ότι υπήρχε νερό εκεί, αλλά κι ότι η θερμοκρασία ήταν χαμηλή. Ο dr. McKay είναι σίγουρος, ότι αυτό αποδεικνύει, ότι η ατμόσφαιρα στον Άρη ήταν διαφορετική και μπορούσε να διατηρήσει νερό, άρα υπήρχαν κατάλληλες συνθήκες, για να υπάρχει ζωή. Χρησιμοποιώντας ραδιοϊσότοπα, που χρονολογούν τα σφαιρίδια, ο dr. McKay βρήκε έναν αριθμό. Το νερό αυτό υπήρχε στον Άρη πριν 3,9 δισ. χρόνια. Η ομάδα των rovers τής NASA, που εξερεύνησαν τον πλανήτη, υποστήριξαν τα πορίσματα τού McKay.


Ιζήματα από αρχαίες λίμνες 
Οι φωτογραφίες, που στάλθηκαν στη Γή από τον Opportunity, ο οποίος είχε προσεδαφιστεί στην Ισημερινή Πεδιάδα τού Άρη το 2004, αποκάλυψαν, ότι το έδαφος καλύπτεται από πολλές μικρές πέτρες. Οι επιστήμονες τής NASA ονομάζουν αυτά τα αντικείμενα, «μούρα». 

Στη Γη δημιουργούνται παρόμοια ιζήματα, αλλά μόνο σε στάσιμο νερό ή θερμοπηγές. Οι γεωλόγοι έχουν ανακαλύψει ιζήματα σαν τα «μούρα» ηλικίας εκατομμυρίων ετών στη λίμνη Superior και κοντά στις θερμοπηγές τού αμερικανικού εθνικού πάρκου Yellowstone. Η ανακάλυψή τους στην απέραντη Ισημερινή Πεδιάδα υποστηρίζει, ότι αυτή η περιοχή κάποτε ήταν καλυμμένη με νερό ή ακόμα, ότι ήταν μια αρχαία λίμνη. 

Επιπλέον, ένας πιο προσεκτικός έλεγχος τής επιφάνειας τού πλανήτη αποκαλύπτει, ότι το μεγαλύτερο μέρος του καλυπτόταν από νερό. 


Αρειανά ιζήματα ηλικίας εκατομμυρίων ετών (φωτογραφία δεξιά επάνω και αριστερά σε μεγέθυνση). Τέτοια ιζήματα στη Γη δημιουργούνται σε στάσιμα ύδατα ή σε θερμοπηγές (κάτω δεξιά).


Κατάλοιπα αρχαίων ποταμών 
Φωτογραφίες σαν τις παρακάτω, που τράβηξε κάμερα υψηλής ανάλυσης επί τού διαστημοπλοίου Mars Express, αποκαλύπτουν το υδάτινο παρελθόν τού Άρη. Απεικονίζουν μέρος μιας μεγάλης κοιλότητας, που ονομάζεται Iani Chaos. Δίπλα της υπάρχει ένα κανάλι, το Ares Vallis. Είναι τα κατάλοιπα ποταμών τού Άρη και για πλανητικούς γεωλόγους, όπως ο dr Jim Rice τού πανεπιστημίου τής Αριζόνα, είναι η απόδειξη για αρχαίες καταστροφικές πλημμύρες.

«Αν ενώναμε τα ποτάμια τής Γης, τα κανάλια τού Άρη σε πλήρη ισχύ θα ήταν 20 ή 30 φορές μεγαλύτερα.» Dr. Jim Rice, astrogeologist, Arizona State University.


Αρχαίος Άρης: 
Ένας ιδανικός πλανήτης για ζωή
Στην αρχή τής εξέλιξής του, ο Άρης ήταν πιο θερμός. Στην πραγματικότητα, ήταν καυτός. Πριν 4,6 δισ. χρόνια γεννήθηκε ο Ήλιος μας με το ηλιακό σύστημα γύρω του. Η Γη κι ο Άρης ήταν τεράστιες μπάλες λάβας θερμοκρασίας χιλιάδων βαθμών Κελσίου. Σιγά-σιγά, αρχίζουν να κρυώνουν.

Ο dr. Peter Smith, ο οποίος επέβλεπε την αποστολή Φοίνιξ από τη βάση της στο πανεπιστήμιο τής Αριζόνα, λέει: «Η Γη κι ο Άρης σχηματίστηκαν περίπου ταυτόχρονα. Ο Άρης έχει τη μισή διάμετρο και γι΄αυτό κρύωσε πιο γρήγορα. Το μέγεθος τού Άρη είναι ο κρίσιμος παράγοντας για τη μετατροπή του από λιωμένη μπάλα σε θερμό και υγρό πλανήτη».

Ο Άρης ήταν αρκετά ψυχρός, για να έχει νερό, όταν η Γη ήταν ακόμα μια καυτή μπάλα. Αυτό το νερό προέρχεται από κομήτες. Το πρώιμο ηλιακό σύστημα ήταν γεμάτο με αστεροειδείς και κομήτες, που αποτελούνταν από πάγο. Καθώς έμπαιναν στους πλανήτες, ο πάγος έλιωνε. Στην καυτή Γη, το νερό εξατμιζόταν αμέσως, αλλά ο Άρης ήταν αρκετά ψυχρός, για να διατηρήσει τις τεράστιες ποσότητες νερού, που απελευθερώνονταν από τις συγκρούσεις.







Χαράδρες στον Άρη.
Η φωτογραφία καλύπτει μια έκταση τριών περίπου χιλιομέτρων. Παρόμοιοι σχηματισμοί στη Γη έχουν γίνει από διάβρωση ρέοντος νερού.


Σε αυτή την ψύξη, θα υπήρχε υγρό νερό στην επιφάνεια τού Άρη πολύ πριν υπάρξει στη Γη. Κατά τη διάρκεια αυτής τής περιόδου υπήρξαν βροχοπτώσεις, όπως και κοιλάδες και λίμνες και καταστάσεις παρόμοιες με τής Γης. 

Ο dr. Gentry Lee (NASA JPL), δηλώνει: «Στις απαρχές τού ηλιακού μας συστήματος, η Γη δεν ήταν ένα καλό μέρος, για να αναπτυχθεί η ζωή. Υπήρχαν παντού βλαβερά αέρια, ηφαίστεια, που έσκαγαν. Ο Άρης ήταν θερμός, υγρός και υπέροχος. Ήταν το καταλληλότερο μέρος, για να αναπτυχθεί η ζωή


Το υδάτινο παρόν τού Άρη
Οι επιστήμονες είναι σίγουροι, πως ο Άρης ήταν κάποτε θερμός και υγρός. Οι φωτογραφίες από αρχαίες κοίτες ποταμών, τα «μούρα» στην επιφάνειά του και τα σφαιρίδια ανθρακικού άλατος στον μετεωρίτη Allan Hills επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη. Αλλά αν υπήρχε νερό στον Άρη πριν δισεκατομμύρια χρόνια πού βρίσκεται σήμερα;

Το άρθρο λόγω έκτασης έχει αναρτηθεί σε δύο μέρη.

Τέλος Α΄ μέρους.

Διαβάστε το Β΄μέρος κάνοντας κλικ εδώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:


Αναγνώστες