Αλλαγές που δεν αφορούν μόνο την αγορά εργασίας, αλλά αγγίζουν τις κοινωνικές και πολιτισμικές δομές της Ελλάδας, έχει ήδη προκαλέσει το ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα προς τη χώρα μας, που συνεχίζεται επί 18 χρόνια.
Την ίδια ώρα, σοβαρές μεταβολέ συντελούνται και στη διάρθρωση του «μεταναστευτικού κόσμου» αλλά και στον βαθμό προσαρμογής του στην ελληνική κοινωνία.
Το βέβαιο είναι ότι τα κύματα των μεταναστών που ήρθαν, κυρίως παράνομα, στην Ελλάδα, άλλαξαν σημαντικά τη φυσιογνωμία της χώρας. Εδωσαν ώθηση στην οικονομία, δημιούργησαν νέες δουλειές, αλλά και προκατάληψη.
Πάνω από 1.200.000
Οι κυβερνήσεις, από την άλλη, ουδέποτε ακολούθησαν μια συνεπή μεταναστευτική πολιτική. Προσπαθούν να ελέγξουν την κατάσταση με αποσπασματικά μέτρα: Καταστολή στα σύνορα, μαζικές επαναπροωθήσεις και απελάσεις, κρούσματα βίας, ρατσισμού και ξενοφοβίας, συμπληρώνουν τις επίσημες κρατικές πρακτικές.
Παρά τις έρευνες που έχουν γίνει, ουδείς μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τον αριθμό μεταναστών που ζουν και εργάζονται στη χώρα.
Μια νηφάλια προσέγγιση για τον «ξένο» και τη συνεισφορά του στην ελληνική ανάπτυξη είναι αυτή που ακολουθεί. Την κατέγραψε η Αννα Τριανταφυλλίδου, από το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Παρουσιάστηκε πρόσφατα σε επιστημονικό συνέδριο στα Γιάννενα και τα στοιχεία της έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
*Ο συνολικός πληθυσμός των μεταναστών στην Ελλάδα, το 2007, σύμφωνα με τα δεδομένα της έκθεσης, υπολογίζεται σε 1.247.000 άτομα.
Σε αυτά περιλαμβάνονται 350.000 ομογενείς από την Αλβανία (200.000) και την πρώην Σοβ. Ενωση (150.000).
*Οι πιο πολλοί μετανάστες (υπολογίζονται περίπου στο 70%) έχουν κοινωνική ασφάλιση και κανονική δουλειά.
*Οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται κυρίως από γειτονικές χώρες. Οι Αλβανοί αποτελούν το 63% όσων έχουν νόμιμη άδεια εργασίας το 2007. Ακολουθούν οι Βούλγαροι (5,6%), οι Γεωργιανοί, και μετά οι Ρουμάνοι.
*Σχεδόν οι μισοί από τους αλλοδαπούς που κατοικούν στη χώρα, είναι παντρεμένοι (48%) και το 28% έχουν οικογένειες τετραμελείς.
*Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το 30% των μεταναστών εργάζονταν στον αγροτικό τομέα και το 12% ήταν ανειδίκευτοι εργάτες.
Οι αμοιβές τους ήταν κατά 40% μικρότερες από αυτές των Ελλήνων. Το 2007, περίπου 4 στους 10 ξένους εργάτες απασχολούνται σε ανειδίκευτη χειρωνακτική εργασία. Ενα άλλο 16% εργάζεται στον τομέα των υπηρεσιών και στις πωλήσεις προϊόντων.
Ανοίγουν μαγαζιά
*Αυξάνεται και ο αριθμός των μεταναστών που έχουν δικές τους επιχειρήσεις. Σύμφωνα με το Εμπορικό Επιμελητήριο της Αθήνας, το 2006, πάνω από 2.000 Αλβανοί έχουν ξεκινήσει τη δική τους δουλειά. Οι περισσότεροι έχουν ψιλικατζίδικα και περίπτερα. Οι Κινέζοι ανοίγουν μαγαζιά με ρούχα, οι πρόσφυγες από το Μπαγκλαντές ειδικεύονται στα εστιατόρια.
*Σύμφωνα με άλλους ερευνητές, οι μετανάστες (νόμιμοι και παράνομοι) συνεισφέρουν σε ποσοστό μεταξύ 2,3% και 2,8% στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ).
*Η ίδια έρευνα (Ζωγραφάκης, Κόντης, Μητράκος) κατέδειξε ότι εάν οι ξένοι εργάτες εγκατέλειπαν τη χώρα, οι μισές από τις 400.000 θέσεις εργασίας που έχουν τώρα, θα παρέμεναν κενές.
Η εξέλιξη αυτή θα δημιουργούσε αρνητικές πιέσεις στην ελληνική οικονομία. Η κατανάλωση και το ΑΕΠ θα έπεφταν, οι μισθοί θα αυξάνονταν μόνο για τους ανειδίκευτους εργάτες και το εισόδημα των μεσαίων και υψηλότερων κοινωνικών στρωμάτων θα έμενε στάσιμο ή θα μειωνόταν.
Χαμηλές αμοιβές
Ενδιαφέρον έχουν, όμως, και τα στοιχεία για τις κύριες εθνότητες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα:
1 Αλβανοί: Παρατηρείται μια μετακίνηση από την ανειδίκευτη αγροτική εργασία προς την οικοδομή, τις μικρές επιχειρήσεις, την ημιειδικευμένη εργασία, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία. Το 82% έχει σταθερή εργασία και το 57% πληρώνει εισφορές. Η μεταπήδηση από την παρανομία στη νόμιμη εργασία και η συμμετοχή τους σε ασφαλιστικούς οργανισμούς έδωσαν (κυρίως στους άνδρες) κοινωνική και οικονομική ώθηση.
Αντίθετα οι γυναίκες είναι εγκλωβισμένες σε υπηρεσίες καθαρισμού και φροντίδας. Αρκετές, ωστόσο, αποχωρούν πλέον από την εργασία για να γίνουν νοικοκυρές.
2 Ομογενείς (από την πρώην Σοβιετική Ενωση): Οι περισσότεροι δείχνουν να παγιδεύτηκαν σε δουλειές με χαμηλές απολαβές παρά την καλή εκπαίδευση που είχαν (π.χ. το 12% είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου, όταν για τους Ελληνες το αντίστοιχο ποσοστό είναι 8%).
3 Βούλγαροι: Τρεις στους τέσσερις είναι γυναίκες και εργάζονται ως εσωτερικές σε σπίτια. Οι άνδρες απασχολούνται στην οικοδομή. Το 2004 υπολογίζονταν σε 33.638 άτομα, από τα οποία 12.500 ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ. Ο μέσος μισθός τους ήταν κατά 46% μικρότερος από τον αντίστοιχο των Ελλήνων.
4 Ρουμάνοι: Από τους περίπου 16.000 που έχουν νόμιμη άδεια παραμονής, οι 11.000 είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ. Αμείβονται, κατά μέσο όρο, 32% λιγότερο από τους Ελληνες εργαζόμενους.
5 Κινέζοι: Υπολογίζεται ότι σήμερα εργάζονται στην Ελλάδα 20.000 Κινέζοι, έναντι μόλις 1.500 που είχαν καταγραφεί το 2001. Οι μισοί έχουν εγκατασταθεί στην Αθήνα και έχουν δικά τους μαγαζιά. Μερικές χιλιάδες, επίσης, μετακινούνται το καλοκαίρι στα νησιά.
6 Ασιάτες: Η εισροή ασιατών προσφύγων στην Ελλάδα άρχισε εδώ και τρεις δεκαετίες. Από τη δεκαετία του '70 ήρθαν οι πρώτοι Πακιστανοί. Μετά το 2003 παρατηρείται αύξηση στην εισορή ασιατών μεταναστών. Υπολογίζεται ότι σήμερα ζουν στην Ελλάδα περισσότεροι από 130.000 Ασιάτες, διαφόρων εθνικοτήτων, που πληρώνονται με πολύ χαμηλές αμοιβές.
Απ' αυτούς περίπου 50.000 είναι Πακιστανοί, οι οποίοι εργάζονται κυρίως σε βιομηχανίες και οικοδομές.
Την ίδια ώρα, σοβαρές μεταβολέ συντελούνται και στη διάρθρωση του «μεταναστευτικού κόσμου» αλλά και στον βαθμό προσαρμογής του στην ελληνική κοινωνία.
Το βέβαιο είναι ότι τα κύματα των μεταναστών που ήρθαν, κυρίως παράνομα, στην Ελλάδα, άλλαξαν σημαντικά τη φυσιογνωμία της χώρας. Εδωσαν ώθηση στην οικονομία, δημιούργησαν νέες δουλειές, αλλά και προκατάληψη.
Πάνω από 1.200.000
Οι κυβερνήσεις, από την άλλη, ουδέποτε ακολούθησαν μια συνεπή μεταναστευτική πολιτική. Προσπαθούν να ελέγξουν την κατάσταση με αποσπασματικά μέτρα: Καταστολή στα σύνορα, μαζικές επαναπροωθήσεις και απελάσεις, κρούσματα βίας, ρατσισμού και ξενοφοβίας, συμπληρώνουν τις επίσημες κρατικές πρακτικές.
Παρά τις έρευνες που έχουν γίνει, ουδείς μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τον αριθμό μεταναστών που ζουν και εργάζονται στη χώρα.
Μια νηφάλια προσέγγιση για τον «ξένο» και τη συνεισφορά του στην ελληνική ανάπτυξη είναι αυτή που ακολουθεί. Την κατέγραψε η Αννα Τριανταφυλλίδου, από το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Παρουσιάστηκε πρόσφατα σε επιστημονικό συνέδριο στα Γιάννενα και τα στοιχεία της έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
*Ο συνολικός πληθυσμός των μεταναστών στην Ελλάδα, το 2007, σύμφωνα με τα δεδομένα της έκθεσης, υπολογίζεται σε 1.247.000 άτομα.
Σε αυτά περιλαμβάνονται 350.000 ομογενείς από την Αλβανία (200.000) και την πρώην Σοβ. Ενωση (150.000).
*Οι πιο πολλοί μετανάστες (υπολογίζονται περίπου στο 70%) έχουν κοινωνική ασφάλιση και κανονική δουλειά.
*Οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται κυρίως από γειτονικές χώρες. Οι Αλβανοί αποτελούν το 63% όσων έχουν νόμιμη άδεια εργασίας το 2007. Ακολουθούν οι Βούλγαροι (5,6%), οι Γεωργιανοί, και μετά οι Ρουμάνοι.
*Σχεδόν οι μισοί από τους αλλοδαπούς που κατοικούν στη χώρα, είναι παντρεμένοι (48%) και το 28% έχουν οικογένειες τετραμελείς.
*Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το 30% των μεταναστών εργάζονταν στον αγροτικό τομέα και το 12% ήταν ανειδίκευτοι εργάτες.
Οι αμοιβές τους ήταν κατά 40% μικρότερες από αυτές των Ελλήνων. Το 2007, περίπου 4 στους 10 ξένους εργάτες απασχολούνται σε ανειδίκευτη χειρωνακτική εργασία. Ενα άλλο 16% εργάζεται στον τομέα των υπηρεσιών και στις πωλήσεις προϊόντων.
Ανοίγουν μαγαζιά
*Αυξάνεται και ο αριθμός των μεταναστών που έχουν δικές τους επιχειρήσεις. Σύμφωνα με το Εμπορικό Επιμελητήριο της Αθήνας, το 2006, πάνω από 2.000 Αλβανοί έχουν ξεκινήσει τη δική τους δουλειά. Οι περισσότεροι έχουν ψιλικατζίδικα και περίπτερα. Οι Κινέζοι ανοίγουν μαγαζιά με ρούχα, οι πρόσφυγες από το Μπαγκλαντές ειδικεύονται στα εστιατόρια.
*Σύμφωνα με άλλους ερευνητές, οι μετανάστες (νόμιμοι και παράνομοι) συνεισφέρουν σε ποσοστό μεταξύ 2,3% και 2,8% στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ).
*Η ίδια έρευνα (Ζωγραφάκης, Κόντης, Μητράκος) κατέδειξε ότι εάν οι ξένοι εργάτες εγκατέλειπαν τη χώρα, οι μισές από τις 400.000 θέσεις εργασίας που έχουν τώρα, θα παρέμεναν κενές.
Η εξέλιξη αυτή θα δημιουργούσε αρνητικές πιέσεις στην ελληνική οικονομία. Η κατανάλωση και το ΑΕΠ θα έπεφταν, οι μισθοί θα αυξάνονταν μόνο για τους ανειδίκευτους εργάτες και το εισόδημα των μεσαίων και υψηλότερων κοινωνικών στρωμάτων θα έμενε στάσιμο ή θα μειωνόταν.
Χαμηλές αμοιβές
Ενδιαφέρον έχουν, όμως, και τα στοιχεία για τις κύριες εθνότητες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα:
1 Αλβανοί: Παρατηρείται μια μετακίνηση από την ανειδίκευτη αγροτική εργασία προς την οικοδομή, τις μικρές επιχειρήσεις, την ημιειδικευμένη εργασία, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία. Το 82% έχει σταθερή εργασία και το 57% πληρώνει εισφορές. Η μεταπήδηση από την παρανομία στη νόμιμη εργασία και η συμμετοχή τους σε ασφαλιστικούς οργανισμούς έδωσαν (κυρίως στους άνδρες) κοινωνική και οικονομική ώθηση.
Αντίθετα οι γυναίκες είναι εγκλωβισμένες σε υπηρεσίες καθαρισμού και φροντίδας. Αρκετές, ωστόσο, αποχωρούν πλέον από την εργασία για να γίνουν νοικοκυρές.
2 Ομογενείς (από την πρώην Σοβιετική Ενωση): Οι περισσότεροι δείχνουν να παγιδεύτηκαν σε δουλειές με χαμηλές απολαβές παρά την καλή εκπαίδευση που είχαν (π.χ. το 12% είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου, όταν για τους Ελληνες το αντίστοιχο ποσοστό είναι 8%).
3 Βούλγαροι: Τρεις στους τέσσερις είναι γυναίκες και εργάζονται ως εσωτερικές σε σπίτια. Οι άνδρες απασχολούνται στην οικοδομή. Το 2004 υπολογίζονταν σε 33.638 άτομα, από τα οποία 12.500 ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ. Ο μέσος μισθός τους ήταν κατά 46% μικρότερος από τον αντίστοιχο των Ελλήνων.
4 Ρουμάνοι: Από τους περίπου 16.000 που έχουν νόμιμη άδεια παραμονής, οι 11.000 είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ. Αμείβονται, κατά μέσο όρο, 32% λιγότερο από τους Ελληνες εργαζόμενους.
5 Κινέζοι: Υπολογίζεται ότι σήμερα εργάζονται στην Ελλάδα 20.000 Κινέζοι, έναντι μόλις 1.500 που είχαν καταγραφεί το 2001. Οι μισοί έχουν εγκατασταθεί στην Αθήνα και έχουν δικά τους μαγαζιά. Μερικές χιλιάδες, επίσης, μετακινούνται το καλοκαίρι στα νησιά.
6 Ασιάτες: Η εισροή ασιατών προσφύγων στην Ελλάδα άρχισε εδώ και τρεις δεκαετίες. Από τη δεκαετία του '70 ήρθαν οι πρώτοι Πακιστανοί. Μετά το 2003 παρατηρείται αύξηση στην εισορή ασιατών μεταναστών. Υπολογίζεται ότι σήμερα ζουν στην Ελλάδα περισσότεροι από 130.000 Ασιάτες, διαφόρων εθνικοτήτων, που πληρώνονται με πολύ χαμηλές αμοιβές.
Απ' αυτούς περίπου 50.000 είναι Πακιστανοί, οι οποίοι εργάζονται κυρίως σε βιομηχανίες και οικοδομές.
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 13/04/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου