Η δημοκρατία την οποία γνωρίζουμε και βλέπουμε γύρω μας έχει όνομα: "Δημοκρατία της Αγοράς" και επώνυμο:"Schumpeter". Ο J. Schumpeter το 1942 όρισε τα χαρακτηριστικά που έχει σήμερα η δημοκρατία μέσω του έργου του "Καπιταλισμός, Σοσιαλισμός και Δημοκρατία".
Σύμφωνα με τον Σουμπετέρ, η δημοκρατία δεν στοχεύει σε έναν μελλοντικό καλύτερο άνθρωπο, ούτε σε μια καλύτερη ανθρωπότητα- το βλέπουμε αυτό για τα καλά σήμερα- αντίθετα, η δημοκρατία του Σουμπετερ, είναι μια απλή καταγραφή των επιθυμιών των ανθρώπων, σαν ένα είδος πολιτικής αγοράς. Οι ψηφοφόροι έχουν το ρόλο του καταναλωτή ενώ οι πολιτικοί το ρόλο του επιχειρηματία που προμηθεύει με πολιτικά αγαθά.
Κατά αυτό τον τρόπο, το πολιτικό σύστημα εξαρτάται από τα κίνητρα των πολιτικών που ταυτίζονται με την εξουσία όπως για τον επιχειρηματία τα κίνητρα είναι το χρήμα. Δύο έννοιες που στις μέρες μας, μετά από πολλές δεκαετίες δημοκρατίας της αγοράς, δεν έχει νόημα να τις διαχωρίζουμε.
Οι κοινωνικές ανισότητες αποτυπώνονται τόσο στον διαθέσιμο χρόνο για ενασχόληση με την πολιτική όσο και στην εκπαίδευσή που επιτρέπει την κατανόηση και νοηματοδότηση των πληροφοριών. Έτσι, τα άτομα που βρίσκονται πιο κάτω στην κοινωνική ιεραρχία αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες τους να υπερασπίσουν αποτελεσματικά τα συμφέροντά τους μέσω της πολιτικής και γι' αυτόν το λόγο δείχνουν πολιτική αδιαφορία.
Αυτή η πολιτική αδιαφορία έχει αναφερθεί (Berelson 1954) ως ένα μεγάλο πλεονέκτημα της δημοκρατίας της αγοράς ενώ μια τυχόν μεγάλη συμμετοχή των πολιτών θα έθετε σε κίνδυνο το τρέχον μοντέλο δημοκρατίας. Έτσι, η δημοκρατία της αγοράς, μέσω των ελίτ που ανταγωνίζονται, επιδιώκουν αυτή την αδιαφορία για να μειώσουν το πολιτικό τους ρίσκο όσο το δυνατόν περισσότερο.
Ακόμη όμως και αν οι πολίτες δεν είχαν μεγάλες κοινωνικές ή άλλες διαφορές και μπορούσαν να επιλέξουν ελεύθερα, ακόμη και τότε η ολιγοπωλιακή μορφή του πολιτικού ελιτισμού δεν θα επέτρεπε μεγάλες ανατροπές.
Χαρακτηριστικά ο Σουμπετέρ αναφέρει:
"εκείνο που συναντάμε κατά την ανάλυση των πολιτικών διαδικασιών κατά μέγα μέρος δεν είναι μια αυθεντική βούληση αλλά μια βούληση κατασκευασμένη με τρόπο ακριβώς ανάλογο με τις μεθόδους της εμπορική διαφήμισης"..."ο λαός ούτε διατυπώνει ούτε αποφασίζει ζητήματα, τα θέματα που ορίζουν τη μοίρα του συνήθως τίθενται και αποφασίζονται για λογαριασμό του"..."η επιλογή των εκλογέων δεν πηγάζει από την πρωτοβουλία τους αλλά διαμορφώνεται, και η διαμόρφωση της είναι βασικό μέρος της δημοκρατικής διαδικασίας" (Από το έργο Capitalism, Socialism and Democracy).
Συνεπώς η δημοκρατία της αγοράς του Σούμπετερ-η σημερινή μας δημοκρατία- αποτελεί έναν ανταγωνισμό καθαρά μεταξύ ελίτ βάσει ενός ολιγοπωλιακού μοντέλου της πολιτικής αγοράς και μηχανισμών προπαγάνδας και χειραγώγησης της κοινής γνώμης με θεμέλιο την πολιτική αδιαφορία.
Μάλιστα όσες φορές το σύστημα έφτασε κοντά στην κατάρρευσή του αυτό στάθηκε αφορμή για την επιβολή της εξουσία των εμπειρογνωμόνων και την περαιτέρω απομάκρυνση των πολιτών από την εξουσία ενώ θα έπρεπε να συμβεί το αντίθετο ώστε με την αγοραία έννοια του όρου της δημοκρατίας της αγοράς αυτή να μπορέσει να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της.
Στις μέρες μας η συζήτηση για την συμμετοχική δημοκρατία επιστρέφει είτε με αφορμή τα κινήματα του ΣΥΡΙΖΑ, είτε με τις άμεσες ψηφοφορίες του Παπανδρέου, είτε με τα ξεσπάσματα του προηγούμενου Δεκέμβρη (ισηγορία της εξέγερσης), είτε με την περιεκτική δημοκρατία του Φωτόπουλου, είτε με την e-democracy της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Σκωτία οι πολίτες μπορούν από μόνοι τους να ψηφίζουν τα ερωτήματα που θα απευθύνουν στο κοινοβούλιο: e-ψηφοφορίες.
Με αυτό τον τρόπο μπαίνουν στο παιχνίδι ο μαρξιστικός ανθρωπισμός μέσω της απαραίτητης εξάλειψης των ταξικών διαφορών αφού για να μπορεί να λειτουργήσει σωστά μια άμεση-συμμετοχική δημοκρατία απαιτείται οικονομική ισότητα. Αυτό σημαίνει ταυτόχρονα μια επιστροφή στον φιλελευθερισμό του Rousseau και του Jeffreson, δηλαδή τον πραγματικό φιλελευθερισμό πριν από τον φιλελευθερισμό του Hayek, όπου ελεύθερη αγορά σημαίνει την μικρή ιδιοκτησία για όλους και όχι το άλλοθι της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και των ολιγοπωλίων της ελίτ.
Γι' αυτό άλλωστε είχα γράψει πρόσφατα για τις προϋποθέσεις της Ριζοσπαστικής Δημοκρατίας.
