ΤΟΥ ΤΖΕΡΕΜΙ ΡΙΦΚΙΝ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ
Η κρίση δεν είναι μία, αλλά τρεις. Η χρηματοπιστωτική κρίση είναι εκείνη για την οποία όλοι μιλούν, αλλά είναι οι ταυτόχρονες κρίσεις, η ενεργειακή και η κλιματική με την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας, που την καθιστούν χειρότερη από τις άλλες κρίσεις που έχουμε γνωρίσει, συμπεριλαμβανομένης κι εκείνης του 1929. Καθεμιά από αυτές τις κρίσεις τροφοδοτεί και επιταχύνει τις άλλες.
Ας ξεκινήσουμε από την πρώτη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες βγαίνουμε τώρα από σχεδόν είκοσι χρόνια τρελών δαπανών που βασίζονταν στις πιστωτικές κάρτες. Με αυτόν τον τρόπο υποστηρίξαμε την οικονομία μας αλλά και τις ξένες οικονομίες. Ομως, ενώ το 1991 είχαμε το 9% των αποταμιεύσεων, σήμερα βρισκόμαστε στο «αρνητικό εισόδημα», ένα οξύμωρο που λέει ότι ξοδεύουμε περισσότερα από όσα κερδίζουμε. Με μισθούς στάσιμους που, με όρους αγοραστικής δύναμης, έχουν μειωθεί. Ετσι οι τράπεζες, αφού μας χάρισαν τις κάρτες Visa, σκέφτηκαν να επινοήσουν κάτι άλλο. Να δίνουν δάνεια σε ανθρώπους που δεν είχαν τη δυνατότητα να τα εξοφλήσουν. Με τις συνέπειες που παρακολουθούμε σήμερα.
Σε αυτή την κρίση προστίθεται και η ενεργειακή κρίση. Στις 11 Ιουλίου, όταν το πετρέλαιο έφτασε τα 147 δολάρια το βαρέλι, αγγίξαμε αυτό που εγώ αποκαλώ «κορυφή της παγκοσμιοποίησης», ένα κομβικό σημείο χωρίς επιστροφή. Ολες οι τιμές αυξήθηκαν επειδή το πετρέλαιο χρησιμεύει για την παραγωγή όλων των εμπορευμάτων. Η αγοραστική δύναμη έπεφτε, ο πληθωρισμός ανέβαινε και η οικονομία έμενε στάσιμη. Ακόμα και όταν το κόστος του πετρελαίου μειώθηκε, όπως συνέβη τις τελευταίες εβδομάδες, δεν υπήρξε κάποιο διορθωτικό αποτέλεσμα. Επειδή η αλήθεια είναι ότι ο μαύρος χρυσός είχε φτάσει στο κορυφαίο σημείο της καμπύλης του ήδη το 1979. Από τότε η διάθεσή του δεν θα μπορούσε να αυξάνει και αυτό θα είχε επιπτώσεις στην τιμή του.
Η τρίτη κρίση είναι η πιο νέα κρίση, εκείνη της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη. Οι κυκλώνες πολλαπλασιάζονται και σαρώνουν μαζί με τις ανθρώπινες ζωές και δισεκατομμύρια δολάρια. Πράγμα που οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν κατορθώνουν πλέον να το καλύπτουν. Η επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία είναι βαρύτατη. Και αυτός ο παράγοντας (αν και οι δύο άλλες κρίσεις είναι ήδη αρκετά περίπλοκες για να λυθούν) είναι εκείνος που δυσκολότερα μπορεί να αναχαιτιστεί βραχυπρόθεσμα.
Ενας τρόπος υπάρχει για να αναχαιτίσουμε αυτές τις κρίσεις: να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στην αυγή της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης μάλλον, παρά στη δύση της δεύτερης, στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Εξηγούμαι. Στηριζόμενοι στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, κατασκευάζοντας οικολογικές κατοικίες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.ο.κ., θα μπορούσαμε να αναζωογονήσουμε την πραγματική οικονομία, που αυτά τα χρόνια δυστυχώς παραμελήθηκε προς όφελος της χρηματοπιστωτικής οικονομίας.
Το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων που ήδη ξοδεύεται για τις διάφορες διασώσεις από τη Φάνι Μέι και Φρέντι Μακ κι έπειτα, θα αρκέσουν για να καλύψουν ένα πολύ μικρό μέρος της τρύπας. Το ζητούμενο είναι να ισοσκελίσουμε περίπου είκοσι χρόνια συσσώρευσης χρεών. Είναι ένα απλοϊκό σχέδιο που δεν θα λειτουργήσει. Καλύτερα να ξοδεύαμε αυτά τα χρήματα για να χρηματοδοτήσουμε μια γρήγορη μετάβαση στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση, που θα αντιστρέψει την τάση εγκαινιάζοντας μια νέα θετική περίοδο και δημιουργώντας εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Γνωρίζω ότι οι άνθρωποι θα ήθελαν να βγούμε από αυτό το τέλμα αύριο, αλλά αυτό δεν είναι δυνατό. Από μια άποψη βρισκόμαστε σε μια κατάσταση χειρότερη και από την περίοδο της μεγάλης ύφεσης της δεκαετίας του '30. Τότε υπήρχε μια τερατώδης πιστωτική κρίση, αλλά υπήρχε άφθονη ενέργεια, και βέβαια δεν μιλούσαν για την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας. Σήμερα αυτοί οι τρεις ελέφαντες κινούνται όλοι μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο. Και δεν υπόσχονται τίποτε καλό. Η Ευρώπη υποφέρει από την κρίση στις ΗΠΑ, αλλά οι οικογένειες έχουν αποταμιεύσεις, διαθέτει ένα ισχυρό νόμισμα και περισσότερες εξαγωγές. Είναι ένα κοινωνικό μοντέλο λιγότερο άδικο. Τα χρόνια του αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού εκτόπισαν τις ΗΠΑ από τη θέση του οικονομικού ηγέτη του κόσμου.
Ας ξεκινήσουμε από την πρώτη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες βγαίνουμε τώρα από σχεδόν είκοσι χρόνια τρελών δαπανών που βασίζονταν στις πιστωτικές κάρτες. Με αυτόν τον τρόπο υποστηρίξαμε την οικονομία μας αλλά και τις ξένες οικονομίες. Ομως, ενώ το 1991 είχαμε το 9% των αποταμιεύσεων, σήμερα βρισκόμαστε στο «αρνητικό εισόδημα», ένα οξύμωρο που λέει ότι ξοδεύουμε περισσότερα από όσα κερδίζουμε. Με μισθούς στάσιμους που, με όρους αγοραστικής δύναμης, έχουν μειωθεί. Ετσι οι τράπεζες, αφού μας χάρισαν τις κάρτες Visa, σκέφτηκαν να επινοήσουν κάτι άλλο. Να δίνουν δάνεια σε ανθρώπους που δεν είχαν τη δυνατότητα να τα εξοφλήσουν. Με τις συνέπειες που παρακολουθούμε σήμερα.
Σε αυτή την κρίση προστίθεται και η ενεργειακή κρίση. Στις 11 Ιουλίου, όταν το πετρέλαιο έφτασε τα 147 δολάρια το βαρέλι, αγγίξαμε αυτό που εγώ αποκαλώ «κορυφή της παγκοσμιοποίησης», ένα κομβικό σημείο χωρίς επιστροφή. Ολες οι τιμές αυξήθηκαν επειδή το πετρέλαιο χρησιμεύει για την παραγωγή όλων των εμπορευμάτων. Η αγοραστική δύναμη έπεφτε, ο πληθωρισμός ανέβαινε και η οικονομία έμενε στάσιμη. Ακόμα και όταν το κόστος του πετρελαίου μειώθηκε, όπως συνέβη τις τελευταίες εβδομάδες, δεν υπήρξε κάποιο διορθωτικό αποτέλεσμα. Επειδή η αλήθεια είναι ότι ο μαύρος χρυσός είχε φτάσει στο κορυφαίο σημείο της καμπύλης του ήδη το 1979. Από τότε η διάθεσή του δεν θα μπορούσε να αυξάνει και αυτό θα είχε επιπτώσεις στην τιμή του.
Η τρίτη κρίση είναι η πιο νέα κρίση, εκείνη της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη. Οι κυκλώνες πολλαπλασιάζονται και σαρώνουν μαζί με τις ανθρώπινες ζωές και δισεκατομμύρια δολάρια. Πράγμα που οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν κατορθώνουν πλέον να το καλύπτουν. Η επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία είναι βαρύτατη. Και αυτός ο παράγοντας (αν και οι δύο άλλες κρίσεις είναι ήδη αρκετά περίπλοκες για να λυθούν) είναι εκείνος που δυσκολότερα μπορεί να αναχαιτιστεί βραχυπρόθεσμα.
Ενας τρόπος υπάρχει για να αναχαιτίσουμε αυτές τις κρίσεις: να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στην αυγή της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης μάλλον, παρά στη δύση της δεύτερης, στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Εξηγούμαι. Στηριζόμενοι στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, κατασκευάζοντας οικολογικές κατοικίες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.ο.κ., θα μπορούσαμε να αναζωογονήσουμε την πραγματική οικονομία, που αυτά τα χρόνια δυστυχώς παραμελήθηκε προς όφελος της χρηματοπιστωτικής οικονομίας.
Το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων που ήδη ξοδεύεται για τις διάφορες διασώσεις από τη Φάνι Μέι και Φρέντι Μακ κι έπειτα, θα αρκέσουν για να καλύψουν ένα πολύ μικρό μέρος της τρύπας. Το ζητούμενο είναι να ισοσκελίσουμε περίπου είκοσι χρόνια συσσώρευσης χρεών. Είναι ένα απλοϊκό σχέδιο που δεν θα λειτουργήσει. Καλύτερα να ξοδεύαμε αυτά τα χρήματα για να χρηματοδοτήσουμε μια γρήγορη μετάβαση στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση, που θα αντιστρέψει την τάση εγκαινιάζοντας μια νέα θετική περίοδο και δημιουργώντας εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Γνωρίζω ότι οι άνθρωποι θα ήθελαν να βγούμε από αυτό το τέλμα αύριο, αλλά αυτό δεν είναι δυνατό. Από μια άποψη βρισκόμαστε σε μια κατάσταση χειρότερη και από την περίοδο της μεγάλης ύφεσης της δεκαετίας του '30. Τότε υπήρχε μια τερατώδης πιστωτική κρίση, αλλά υπήρχε άφθονη ενέργεια, και βέβαια δεν μιλούσαν για την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας. Σήμερα αυτοί οι τρεις ελέφαντες κινούνται όλοι μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο. Και δεν υπόσχονται τίποτε καλό. Η Ευρώπη υποφέρει από την κρίση στις ΗΠΑ, αλλά οι οικογένειες έχουν αποταμιεύσεις, διαθέτει ένα ισχυρό νόμισμα και περισσότερες εξαγωγές. Είναι ένα κοινωνικό μοντέλο λιγότερο άδικο. Τα χρόνια του αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού εκτόπισαν τις ΗΠΑ από τη θέση του οικονομικού ηγέτη του κόσμου.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 24/10/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου