Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Αδιανόητη μέχρι πρότινος, η πτώχευση της General Motors δεν αντιπροσωπεύει μόνο τη μεγαλύτερη βιομηχανική χρεωκοπία από την εφεύρεση της ατμομηχανής. Οπως έγραψε ο υπουργός Εργασίας επί προεδρίας Κλίντον, Ρόμπερτ Ράιχ, στους Financial Times, «η General Motors κρατάει τον καθρέφτη μπροστά στο πρόσωπο στης Αμερικής». Κι ο ραγισμένος καθρέφτης μάλλον δεν της λέει ότι εξακολουθεί να είναι η ομορφότερη του κόσμου.
Επί 77 συναπτά έτη, η General Motors ήταν κάτι περισσότερο από υπ' αριθμόν ένα αυτοκινητοβιομηχανία του κόσμου, σύμβολο αδιαφιλονίκητης βιομηχανικής υπεροχής της Αμερικής. Πάνω απ' όλα, η μητέρα των Πόντιακ και των Κάντιλακ, των Μπουίκ και των Χάμερ, αποτελούσε την πιο χαρακτηριστική ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου. Ο μεγαλύτερος εργοδότης της Αμερικής αποκαλούνταν και Generous Motors για τη «γενναιόδωρη» κοινωνική πολιτική του -σταθερή απαχόληση, σχετικά υψηλοί μισθοί και συντάξεις- χάρη στην οποία οι συνδικαλισμένοι εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας αφομοίωναν ολόκληρη τη μυθολογία της «μεσαίας τάξης». Επιπλέον, η εταιρεία που εφοδίαζε με τεθωρακισμένα τον αμερικανικό στρατό και με Σεβρολέτ τον Λευκό Οίκο ήταν στενά συνυφασμένη με το ισχυρότερο κράτος του κόσμου, στον πόλεμο και στην ειρήνη. Μήπως δεν έλεγαν πως «ό,τι είναι καλό για την General Motors, είναι καλό και για την Αμερική»;
Σήμερα, το ιστορικό αυτό σλόγκαν (ελαφρά αλλοιωμένη δήλωση του πρώην προέδρου της εταιρείας και υπουργού Αμυνας επί κυβέρνησης Αϊζενχάουερ, Τσαρλς Ε. Γουίλσον) ακούγεται ως πικρή ειρωνεία. «Πολύ σύντομα, η διαφορά ανάμεσα στο τι είναι καλό για την G.M. και τι είναι καλό για την Αμερική θα έχει ελαχιστοποιηθεί, καθώς η εταιρεία θα ανήκει στους Αμερικανούς φορολογούμενους, οι οποίοι θα πληρώσουν 60 δισ. δολάρια για να τη σώσουν», έγραφε σχετικά ο Ράιχ.
Πραγματικά, η Δευτέρα 1 Ιουνίου ήταν ιστορική, τουλάχιστον για δύο λόγους. Πρώτον, διότι η General Motors κήρυξε χρεωκοπία, δρομολόγησε το κλείσιμο τουλάχιστον 11 εργοστασίων και 2.600 αντιπροσωπειών, ενώ ανήγγειλε την απόλυση 21.000 εργαζομένων. Αν τελικά καταφέρει να διασωθεί, θα είναι μια κατά πολύ συρρικνωμένη General Motors, σύμβολο βιομηχανικής παρακμής της Αμερικής σ' έναν κόσμο όπου το «MADE IUSA» γίνεται ολοένα και σπανιότερο. Στη σημερινή Αμερική, το κέντρο βάρους της οικονομικής ισχύος δεν βρίσκεται στη Μέιν Στριτ των βιομηχάνων, αλλά στη Γουόλ Στριτ των χρηματιστών. Μεγαλύτερος εργοδότης της δεν είναι πλέον η General Motors, αλλά η Wal Mart των σούπερ μάρκετ και των μίνι μισθών.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η ιστορική φίρμα συμβολίζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την ιδεολογική πτώχευση του νεοφιλελεύθερου, αγγλοσαξωνικού καπιταλισμού. Την 1η Ιουνίου, η General Motors εξοστρακίστηκε από τον δείκτη Dow Jones του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, κάτι που μέχρι χθες θα ακουγόταν εξίσου αληθοφανές με την είδηση ότι ο Πάπας αναγκάστηκε να μετακομίσει οριστικά από το Βατικανό. Ο λόγος; Απλούστατα, το γεγονός ότι, σύμφωνα με το σχέδιο Ομπάμα για τη διάσωση της εταιρείας, το αμερικανικό κράτος θα κατέχει στο εξής το… 60% των μετοχών της! Αν προστεθεί το 12% του καναδικού κράτους, η General Motors θα είναι κρατικοποιημένη σε ποσοστό 72%. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στο κανάλι του Μέρντοχ, Fox News, να επανέλθει στη γνώριμη κινδυνολογία περί «σοσιαλιστικής ροπής» του Δημοκρατικού προέδρου, τον οποίο η συντηρητική Wall Street Journal ειρωνεύτηκε, σε κύριο άρθρο της, κάνοντας λόγο για εταιρεία… Obama Motors!
Το ιδεολογικό κραχ γίνεται ακόμη καταστροφικότερο αν υπολογισθεί ότι την ίδια ημέρα, 1η Ιουνίου, ανακοινώθηκε ο εξοστρακισμός, από τον δείκτη Dow Jones, άλλης μιας θεωρητικά αμετακίνητης οικονομικής αυτοκρατορίας. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο πολυεθνικό, τραπεζιτικό όμιλο του κόσμου, τη Citigroup, η οποία έχει επίσης κρατικοποιηθεί σε μεγάλη έκταση, προκειμένου να διασωθεί.
Αποδεικνύεται έτσι με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο ότι τα περί ελεύθερου ανταγωνισμού, όπου ο θαρραλέος, δημιουργικός επιχειρηματίας παίρνει το ρίσκο του και ανταμείβεται ή τιμωρείται, ανάλογα με την ικανότητα και την τύχη του, είναι παραμύθια για αφελείς. Τα μεγάλα, μονοπωλιακά συγκροτήματα απλούστατα είναι «πολύ μεγάλα για να πεθάνουν».
Τι κι αν οι ιδιοκτήτες και οι μάνατζερ τα οδήγησαν στο κόκκινο, σωρεύοντας αστρονομικά χρέη; Το κράτος είναι εδώ για να τα σώσει, φυσικά με έξοδα των φορολογουμένων, να κάνει τη βρώμικη δουλειά των απολύσεων, της μείωσης μισθών και ασφαλίσεων, ώστε να ξαναγίνουν κερδοφόρα και να επιστραφούν στους ιδιώτες μεγαλομετόχους, οι οποίοι θα πιουν στην υγεία των κορόιδων, θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα.
Τέλος, ο «καθρέφτης» που λέγεται General Motors λέει πολλά για τη διεθνή θέση της Αμερικής. Οπως η εταιρεία-σύμβολο, έτσι κι η Αμερική θα επιβιώσει της σημερινής κρίσης, αλλά θα βγει από αυτήν αρκετά συρρικνωμένη, αναγκασμένη να μοιραστεί πλούτο και ισχύ με άλλες, ανερχόμενες δυνάμεις στην παγκόσμια σκακιέρα. Αίφνης, ο ρωσικός όμιλος Sberbank εξαγόρασε το 35% της Opel, γερμανικού κλάδου της General Motors, για να γίνει ο μεγαλύτερος μέτοχός της - μια προσωπική επιτυχία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της γίνεται στην Κίνα, ενώ από το 2008 έχει παραχωρήσει την πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης των αυτοκινητοβιομηχανιών στην αμερικανική Τογιότα.
Ισως είναι πρόωρο να υποδεχθούμε, όπως σπεύδουν να κάνουν πολλοί, τον «αιώνα της Ασίας», μάλλον δεν είναι νωρίς, όμως, να αποχαιρετίσουμε τον σύντομο «αμερικανικό αιώνα».
Ιnfo
- Τζόελ Μπάκαν, «The Corporation: Το παθολογικό κυνήγι των εταιρειών για κέρδος και εξουσία», ΚΨΜ, 2007.
- Robert Reich, «General Motors holds a mirror up to America», Financial Times, May 31 2009.
- SylvaiCypel, «GM est mort, vive GM!», Le Monde, 2 Jui2009.
- Jeffrey D. Sachs, «Paying for What Government Should Do», Scientific American, May 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου